Την
κατάργηση των διατάξεων του Καλλικράτη για την αντιμισθία των αιρετών
περιλαμβάνει το νέο Σχέδιο Νόμου που φέρνει η κυβέρνηση, με συνέπεια η
αντιμισθία των αιρετών να γυρίζει, επί της ουσίας, 10 χρόνια πίσω.Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι καταργούνται οι διατάξεις του νόμου 3852/2010, με βάση τον οποίο αναγνωρίζονταν ότι η αντιμισθία των αιρετών των Δήμων και των Περιφερειών θα γινόταν με κριτήριο την αντιμισθία του Γενικού Γραμματέα Υπουργείου, δηλαδή ένα κριτήριο που αντιστοιχεί στο κύρος της ιδιότητας των αιρετών κατά αναλογία με την καταστατική θέση των αιρετών στις Ευρωπαϊκές Χώρες. Είχε προηγηθεί η πρόβλεψη της αντιμισθίας αντί των εξόδων παράστασης με τον Δημοτικό Κώδικα του 2006 (ν.3463/2006).
Η κατάργηση της διάταξης έχει ως συνέπεια η αντιμισθία των αιρετών να καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, ό,τι δηλαδή ίσχυε πριν το 2006.
Αυτό ακριβώς το θέμα αναδεικνύει ο πρώην δήμαρχος Αυλώνα, Δημήτρης Κατσούλης, με άρθρο του στα tetradiaaftodioikisis.blogspot.
Αναλυτικά τονίζει:
Στο άρθρο 22 του Σχεδίου Νόμου «Διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, Μισθολογικές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις εφαρμογής της Συμφωνίας Δημοσιονομικών Στόχων και Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων» που κατατέθηκε στην Βουλή, στην παρ.3 περιλαμβάνεται η ακόλουθη διάταξη: «Η αντιμισθία των Περιφερειαρχών, Αντιπεριφερειαρχών και Προέδρων των Περιφερειακών Συμβουλίων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) δευτέρου βαθμού, καθώς και των Δημάρχων, Αντιδημάρχων και Προέδρων των Δημοτικών Συμβουλίων και Γενικών Γραμματέων των Ο.Τ.Α πρώτου βαθμού καθορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης».
Σήμερα η αντιμισθία των αιρετών των Δήμων και των Περιφερειών έχει υποστεί σημαντική μείωση σε σχέση με τα εκείνη που κατέστρωνε ο νόμος 3852/2010. Συγκεκριμένα ο νομοθέτης με το άρθρο 92, παρ.1 έως 3 όριζε ότι: «1. Οι δήμαρχοι, οι αντιδήμαρχοι και οι πρόεδροι δημοτικών συμβουλίων, λαμβάνουν αντιμισθία η οποία καταβάλλεται από το δήμο. 2. Η αντιμισθία των δημάρχων σε δήμους με πληθυσμό άνω των εκατό χιλιάδων (100.000) κατοίκων είναι ισόποση με το σύνολο των πάσης φύσεως αποδοχών του Γενικού Γραμματέα Υπουργείου, των δημάρχων των δήμων με πληθυσμό από είκοσι χιλιάδες (20.000) έως εκατό χιλιάδες (100.000) κατοίκους είναι ισόποση με το ογδόντα τοις εκατό (80%) των ανωτέρω αποδοχών και των δημάρχων των δήμων με πληθυσμό κάτω των είκοσι χιλιάδων (20.000) κατοίκων είναι ισόποση με το εξήντα τοις εκατό (60%) των ανωτέρω αποδοχών. 3. Οι αντιδήμαρχοι λαμβάνουν το πενήντα τοις εκατό (50%) της αντιμισθίας που αναλογεί στο δήμαρχο, ενώ οι πρόεδροι των δημοτικών συμβουλίων λαμβάνουν το σαράντα τοις εκατό (40%) αυτής» ενώ με το άρθρο 181, παρ.1 έως 3 όριζε ότι: «1. Οι περιφερειάρχες, οι αντιπεριφερειάρχες, οι πρόεδροι των περιφερειακών συμβουλίων δικαιούνται αντιμισθίας, η οποία καταβάλλεται από την περιφέρεια. 2. Η αντιμισθία του περιφερειάρχη είναι ισόποση με τις κάθε είδους αποδοχές, τα έξοδα παράστασης και τα επιδόματα ή προσαυξήσεις του Γενικού Γραμματέα Υπουργείου. 3. Στον αντιπεριφερειάρχη και στον πρόεδρο του περιφερειακού συμβουλίου καταβάλλεται αντιμισθία ίση με το εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%) της αντιμισθίας του περιφερειάρχη». Ο νομοθέτης με τις παραπάνω διατάξεις του ν.3852/2010 αναγνωρίζει και καταστρώνει την αντιμισθία των αιρετών των Δήμων και των Περιφερειών με κριτήριο την αντιμισθία του Γενικού Γραμματέα Υπουργείου, δηλαδή ένα κριτήριο που αντιστοιχεί στο κύρος της ιδιότητας των αιρετών κατά αναλογία με την καταστατική θέση των αιρετών στις Ευρωπαϊκές Χώρες. Είχε προηγηθεί η πρόβλεψη της αντιμισθίας αντί των εξόδων παράστασης με τον Δημοτικό Κώδικα του 2006 (ν.3463/2006).
Πριν από αυτό το μεν αξίωμα των αιρετών εθεωρείτο άμισθο και ο νόμος προέβλεπε μόνο έξοδα παράστασης τα έξοδα δε καθόριζε με ΚΥΑ των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών η εκάστοτε Κυβέρνηση. Κριτήριο ήταν η κλιμάκωση των τακτικών εσόδων των Δήμων.
Βέβαια από το 2010 έως σήμερα στο πλαίσιο των εφαρμοστικών μνημονιακών νόμων και η αντιμισθία του Γενικού Γραμματέα μειώθηκε (κατά 18,88%) αλλά και οι αντιμισθίες των αιρετών, ιδίως της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης μειώθηκαν επιπλέον. Υπολογίζεται ότι την περίοδο 2011-2013 η μείωση ανέρχεται σε 26,99% για τους Δημάρχους και Αντιδημάρχους και 61,57% για τους Προέδρους Δημοτικών Συμβουλίων (βλ. Δημήτρη Κατσούλη: Μελέτη για την Καταστατική Θέση των Αιρετών, ΙΤΑ 2013, σ.91, ).
Έχει επισημανθεί ότι η καθιέρωση της αντιμισθίας αντί των εξόδων παράστασης αποτελούσε θετικό βήμα προς την αναβάθμιση της καταστατικής θέσης των αιρετών της αυτοδιοίκησης ενσωματώνοντας εν προκειμένω, έστω και δειλά, το “ευρωπαϊκό κεκτημένο” της αυτοδιοίκησης και ιδίως τις επιταγές του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας. Η σύνδεση με τον μισθό του Γενικού Γραμματέα ήταν ένα αποδεκτό κριτήριο αν και η ΚΕΔΕ πρόσφατα ζήτησε να αποτελεί κριτήριο η βουλευτική αποζημίωση με το σκεπτικό ότι πρόκειται για όργανα- φορείς άμεσης πολιτικής εντολής, τόσο οι Δήμαρχοι όσο και οι Περιφερειάρχες.
Με την προτεινόμενη από το Σχέδιο Νόμου ρύθμιση η καταστατική θέση των αιρετών, ως προς την αντιμισθία, ξαναγυρίζει στο προ του 2006 νομικό πλαίσιο. Καταργείται το σταθερό κριτήριο του μισθού του Γενικού Γραμματέα, δεν καθορίζεται άλλο κριτήριο και πλέον θα αποφασίζει γι’αυτό η Κυβέρνηση με ΚΥΑ που υπογράφουν οι Υπουργοί Οικονομικών και Εσωτερικών, με τον πρώτο πάντως να έχει την πρωτοβουλία. Το πλήγμα στην καταστατική θέση των αιρετών είναι καίριο. Λαμβανομένου υπόψη ότι η καταστατική θέση δεν είναι σύνοψη προνομίων αλλά θεσμικό πλαίσιο λειτουργικών και οικονομικών ρυθμίσεων που στοχεύουν στην αποτελεσματική άσκηση της αποστολής των αιρετών, το πλήγμα σε αυτήν είναι πλήγμα για την τοπική δημοκρατία.
Εξίσου απαξιωτική για την τοπική δημοκρατία και τους αιρετούς ως φορείς πολιτικής εντολής και μάλιστα άμεσης και αδιαμεσολάβητης είναι η συμπερίληψη της ανωτέρω διάταξη σε άρθρο που ορίζεται ως «καθορισμός αποδοχών ειδικών κατηγοριών» στο μέρος του Σχεδίου που αναφέρεται στο μισθολόγιο των Δημοσίων Υπαλλήλων. Επιβεβαιώνεται έτσι δυστυχώς η αντίληψη που επικρατεί στα κέντρα της κεντρικής εξουσίας για την αυτοδιοίκηση και την τοπική δημοκρατία όπως υπογραμμίζεται σε και σε πρόσφατο άρθρο (βλ. Δημήτρης Κατσούλης: Τοπικής Δημοκρατίας Αγώνας Άγονος).
Θα πει ίσως κάποιος: εδώ έχει απαξιωθεί το «σύμπαν» και εσύ ασχολείσαι με την αντιμισθία των αιρετών; ή άλλος «από πίτα που δεν τρως τι σε νοιάζει αν καεί ». Δεν είναι όμως έτσι. Οι μάχες για την διεύρυνση της Δημοκρατίας, για την αναβάθμιση της πολιτικής και την αναγνώριση των λειτουργιών της δημοκρατικής πολιτικής εντολής και των φορέων της μπορεί να συνεχίζει να χάνεται στις λεπτομέρειες, όπου «συνήθως κρύβεται και διάβολος του συγκεντρωτισμού και του καθεστωτισμού». Σε τελική ανάλυση η κατοχύρωση της καταστατικής θέσης των αιρετών υπήρξε μία πτυχή θετικής μεταρρύθμισης, είναι κρίμα να ξηλώνεται.
