Το 2024 που αποχαιρετούμε σε λίγα 24ωρα ήταν χρονιά πολυτάραχη με γεγονότα που, αν μη τι άλλο, δεν μας άφησαν πολλά περιθώρια για ανία.
Η κλιμάκωση σε δυο πολεμικά μέτωπα στη γειτονιά μας, στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, αναζωπύρωσε την ψυχροπολεμική ρητορική και πολλές φορές μέσα στο έτος χτύπησε κόκκινο η αγωνία για το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου πολέμου, ακόμη και Γ’ Παγκοσμίου, με χρήση πυρηνικών, όπως απείλησε η Μόσχα.Από την κάλπη των ευρωεκλογών του Ιουνίου βγήκε ενισχυμένη η ακροδεξιά σε πολλά κράτη-μέλη, προκαλώντας μετασεισμούς από τη Γαλλία μέχρι τη Γερμανία, με τις κυβερνήσεις στις δυο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρώπης να καταρρέουν, ενώ από την κάλπη των αμερικανικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου επανήλθε δριμύτερος ο Ντόναλντ Τραμπ, με την υπόσχεση να κάνει την «Αμερική Μεγάλη Ξανά», ακόμη κι αν αυτό σημαίνει σύγκρουση με όλο τον υπόλοιπο κόσμο.
ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ
Μαζί με τους αμάχους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, που μέτρησαν ακόμη μεγαλύτερες απώλειες μέσα στο 2024, η διεθνής κοινότητα έχασε πολλές φορές τον ύπνο της από τις ανησυχητικές εξελίξεις στα δυο μέτωπα.
Στη ρωσοουκρανική σύγκρουση, που ξεκίνησε το 2022 με την εισβολή της Ρωσίας, η πιο έντονη εμπλοκή χωρών του ελεύθερου κόσμου από τη μια πλευρά και του νέου Αξονα του Κακού από την άλλη, ενέτεινε τους φόβους ότι μπορεί να γίνει πραγματικότητα το χειρότερο σενάριο μιας παγκόσμιας σύγκρουσης. Βορειοκορεάτες πολεμούν πλέον στο πλευρό Ρώσων, σε απάντηση αμερικανικοί και βρετανικοί πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς χρησιμοποιήθηκαν από το Κίεβο. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απείλησε τη Δύση με Γ’ Παγκόσμιο και δοκίμασε πειραματικό πύραυλο που μπορεί να φέρει πυρηνικές κεφαλές, σημαίνοντας συναγερμό σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και Ουάσιγκτον που ανανεώνουν τις οδηγίες επιβίωσης σε περίπτωση πολέμου.
Στην πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής η φωτιά του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, που ξέσπασε το 2023 μετά την επίθεση της παλαιστινιακής ριζοσπαστικής οργάνωσης, επεκτάθηκε στον Λίβανο, ενώ Τελ Αβίβ και Τεχεράνη αντάλλαξαν πυραύλους και απειλές για γενικευμένη σύρραξη. Μετά τον αποκεφαλισμό της λιβανέζικης φιλοϊρανικής επίσης οργάνωσης Χεζμπολάχ από το Ισραήλ και χιλιάδες νεκρούς, το ένα μέτωπο στον Λίβανο έκλεισε προσωρινά με μια εύθραυστη συμφωνία εκεχειρίας μέχρι την αλλαγή του χρόνου, αλλά δεν φαίνεται στον ορίζοντα φως για οριστική λύση άμεσα. Λίγο πριν από την εκπνοή του 2024 η ιστορική κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία, ύστερα από μισό αιώνα, πυροδοτεί επιπλέον αλλαγές στον χάρτη της περιοχής, ελπίδες για επιστροφή των εκατομμυρίων προσφύγων, σχετικές συζητήσεις στην Ευρώπη, αλλά και προβληματισμό για την επόμενη μέρα.
ΟΙ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΕΣ ΕΔΕΙΞΑΝ ΑΝΟΔΟ ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ
Το έδαφος κάτω από τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης μετατοπίστηκε δεξιότερα μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, κλονίζοντας κυβερνήσεις των 27 κρατών-μελών. Η ακροδεξιά κέρδισε έδαφος -πρόσθεσε έδρες στο ημικύκλιο της Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου- και αποτέλεσε μήτρα εξελίξεων για εκλογικές διαδικασίες σε κράτη-μέλη του ευρωπαϊκού «μπλοκ» με προεξάρχουσα περίπτωση την πολιτική κρίση στη Γαλλία.
Στις ευρωεκλογές του Ιουνίου βγήκαν ενισχυμένα κόμματα της σκληρής δεξιάς και ακροδεξιάς από την Ιταλία, τη Γαλλία, την Αυστρία, την Πολωνία και την Ουγγαρία. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εξασφάλισε ωστόσο νέα θητεία, αφού το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα διατήρησε τις περισσότερες έδρες από κάθε άλλη ομάδα στο νομοθετικό σώμα.
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ
Επιστροφή Τραμπ στον Λευκό Οίκο
Μια τηλεμαχία -αυτή του Τζο Μπάιντεν με τον Ντόναλντ Τραμπ- ήταν η θρυαλλίδα που άλλαξε το πολιτικό σκηνικό στις ΗΠΑ, λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Οι επιδόσεις του Μπάιντεν και η συνολική αδυναμία του να… πάρει κεφάλι έναντι του καταδικασθέντα πολιτικού αντιπάλου τον οδήγησαν στην απόσυρσή του από την κούρσα. Ο ίδιος έδωσε το δαχτυλίδι διαδοχής στην αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις, η οποία έφερε έναν πρόσκαιρο αέρα ανανέωσης στο Δημοκρατικό Κόμμα και στην προεκλογική εκστρατεία.
Δύο απόπειρες δολοφονίας κατά του υποψήφιου των Ρεπουμπλικάνων άφησαν το στίγμα τους σε ένα βαθιά πολωμένο πολιτικό κλίμα. Ο ίδιος εμφανίστηκε με ματωμένο αφτί να υψώνει τη γροθιά του καλώντας σε «μάχη», μια σκηνή που αξιοποίησε στο έπακρο. Για ακόμη μια φορά οι δημοσκοπήσεις, που έδειχναν μάχη στήθος με στήθος, έπεσαν έξω, με τον Τραμπ να αναδεικνύεται πρόεδρος εξασφαλίζοντας τη λαϊκή ψήφο και την πλειοψηφία σε Βουλή και Γερουσία.
Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΣΤΟ… ΜΑΤΙ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Το 2024 ήταν η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Copernicus, και ο συμπεφωνημένος στόχος του 1,5 βαθμούς Κελσίου έχει «πεθάνει», εκτιμούν οι επιστήμονες. Τα μαθηματικά μοντέλα επιβεβαίωσαν εκ νέου αυτό που βιώνει ολόκληρος ο πλανήτης: την κλιματική αποσταθεροποίηση. Τον Οκτώβριο η σφοδρή καταιγίδα στη Βαλένθια προκάλεσε τις χειρότερες πλημμύρες του αιώνα στην περιοχή, με ολέθριες συνέπειες και τον θάνατο 230 ανθρώπων.
Προηγήθηκε ένα καλοκαίρι που η Μεσόγειος αποτέλεσε το «σημείο μηδέν». Η γειτονιά μας επλήγη από κύματα καύσωνα, ξηρασία και πυρκαγιές, ακόμα και μεσογειακούς κυκλώνες, συχνά με απρόβλεπτες και θανατηφόρες συνέπειες.
Η προερχόμενη από την κλιματική κρίση ανομβρία αναγκάζει τις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα για λελογισμένη χρήση των υδάτινων πόρων, την ώρα που η επισιτιστική επισφάλεια εντείνεται και οι τιμές βασικών αγαθών ανατιμώνται εξαιτίας των ελλείψεων.
ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ
Ο ρόλος των σόσιαλ μίντια στην ψυχική υγεία και στο νέο μιντιακό τοπίο καθώς και η δύναμη του μονοπωλίου των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών βρίσκονται στο επίκεντρο νομοθετημάτων σε χώρες σε όλο τον κόσμο. Η Αυστραλία έγινε πρόσφατα η πρώτη χώρα στον κόσμο που επιχειρεί να απαγορεύσει την πρόσβαση στα σόσιαλ μίντια για τους νέους κάτω των 16 ετών, μια νομοθεσία που δίχασε ειδικούς και πολίτες.
Αντίστοιχες πρωτοβουλίες για «κόφτη» στα σόσιαλ μίντια -αν και όχι τόσο αυστηρές- έχουν λάβει κι άλλες χώρες, την ώρα που πληθαίνουν οι πολιτικές για απαγόρευση κινητών τηλεφώνων στις σχολικές αίθουσες.
Την ίδια ώρα, οι τεχνολογικοί κολοσσοί, οι λεγόμενοι Big Tech, βρίσκονται στο στόχαστρο για μονοπωλιακές αγορές. Η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι ΗΠΑ επικυρώνουν υψηλότατα πρόστιμα για Google και Apple και στοχοποιούν το Tik Tok ως «δούρειο ίππο» για κινεζική κατασκοπεία.
ΕΜΒΟΛΙΑ mRNA ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ
Ηδη από την πανδημία του κορονοϊού είχε φανεί ο ρόλος που θα διαδραματίσουν τα εμβόλια mRNA που δοκιμάζονται για την καταπολέμηση πολλών τύπων καρκίνου. Η πρώτη δοκιμή εμβολίου mRNA για καρκίνο του πνεύμονα σε ασθενείς σε επτά χώρες αποτέλεσε φέτος ιστορική στιγμή για την ιατρική κοινότητα.
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως, με περίπου 1,8 εκατ. θανάτους κάθε χρόνο. Το νέο εμβόλιο της BioNTech «καθοδηγεί το σώμα να κυνηγήσει και να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα και στη συνέχεια να τα αποτρέψει από το να επανέλθουν».
Η κλινική δοκιμή ξεκίνησε σε 130 ασθενείς σε επτά χώρες σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Τα εμβόλια που λειτουργούν με αγγελιαφόρο έχουν στόχο να εκπαιδεύσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθεται.
ΜΠΑΚΙΓΧΑΜ
Φρικτή χρονιά για τη βασιλική οικογένεια
Ως «Annus Horribilis» περιγράφεται για τη βρετανική μοναρχία η χρονιά που φεύγει. Τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, ιστορικά, δεν κάνουν γνωστά τα προβλήματα υγείας τους για να μην προκαλέσουν κλυδωνισμούς. Ως «γενναίες» χαρακτηρίστηκαν οι αποκαλύψεις του βασιλιά Καρόλου και της πριγκίπισσας Κέιτ για τις μάχες που δίνουν.
Ο βασιλιάς Κάρολος, λίγους μήνες αφότου ανήλθε στον θρόνο, μετά τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ, ξεκίνησε θεραπεία για τον καρκίνο, ανακινώντας ερωτήματα για το μέλλον του θεσμού της βασιλείας. Κεραυνός εν αιθρία ήταν η είδηση της ασθένειας της πριγκίπισσας Κέιτ Μίντλετον που βύθισε σε θλίψη το Ηνωμένο Βασίλειο.
Σε βίντεο εξομολογήθηκε πως υποβάλλεται σε χημειοθεραπείες (σ.σ.: είχε προηγηθεί εγχείρηση στην κοιλιακή χώρα), εκφράζοντας την αισιοδοξία της για την έκβαση της θεραπείας. Τις τελευταίες εβδομάδες και οι δύο επανέρχονται σταδιακά στα καθήκοντά τους.
«SWIFTCONOMICS»
Η Τέιλορ Σουίφτ «διδάσκει» οικονομικές επιστήμες
Οι γεωπολιτικοί συσχετισμοί και το ρευστό πολιτικό σκηνικό μεταβάλλουν το οικονομικό πεδίο παγκοσμίως. Με ένα διαφορετικό τρόπο όμως υπαγόρευσε τους οικονομικούς όρους η σταρ της ποπ Τέιλορ Σουίφτ. Η παγκόσμια περιοδεία της, «Eras», της εξασφάλισε το πρώτο της δισεκατομμύριο, ενώ οι πόλεις που βρέθηκε επωφελήθηκαν από το άστρο της 34χρονης.
Ενδεικτικά, η συναυλία της στη Βρετανία ενίσχυσε την οικονομία της χώρας κατά 1,2 δισ. δολ. Οι θαυμαστές της ξοδεύουν χρήματα σε ταξίδια, διαμονή, φαγητό, ακόμα και ρούχα, για να απολαύσουν την Αμερικανίδα σταρ.
Ο τρόπος διαχείρισης της επιτυχίας της σε οικονομικό επίπεδο, τα λεγόμενα «Swiftconomics» βρίσκονται μάλιστα στο μικροσκόπιο ερευνητών και διδάσκονται σε επιφανή πανεπιστήμια. Η Τέιλορ Σουίφτ, μεταξύ άλλων, ζητάει το 100% από τις πωλήσεις εισιτηρίων και έχει πουλήσει δικαιώματα στην Apple, με τη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ να τη χρησιμοποιεί ως παράδειγμα διαπραγματευτικής δύναμης.
eleftherostypos.gr
