Η Σοφία Βέμπο υπήρξε η τραγουδίστρια όλων των Ελλήνων. Με την τόσο χαρακτηριστική χροιά της φωνή της, με το τεράστιο καλλιτεχνικό εκτόπισμα και την ισχυρή της προσωπικότητα κατάφερε να ανέβει στην κορυφή μιας μοναδικής πανελλήνιας δημοτικότητας και να σφραγίσει μια ολόκληρη εποχή.
Κι όταν το 1940 η χώρα
ξεσηκώθηκε απ’ άκρη σ’ άκρη και είπε με ένα στόμα ΟΧΙ στην αδικία, ΟΧΙ
στην βδελυρή σκλαβιά, η Βέμπο αγκάλιασε και ζέστανε με την φωνή της
σύνορα και μετόπισθεν παίζοντας τη ζωή της κορώνα-γράμματα. Όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν
κι η ζωή της έγινε εφιαλτική, οι Ελληνικές Μυστικές Υπηρεσίες σε
συνεργασία με τον Άγγελο Έβερτ (διοικητή της Ασφάλειας Αθηνών) και το
Αγγλικό Επιτελείο Μέσης Ανατολής, την φυγαδεύουν στην Μέση Ανατολή. Η
Βέμπο τραγουδά για να εμψυχώσει τις Ένοπλες Δυνάμεις. Τραγουδά σε
στρατόπεδα, αεροπορικές μονάδες, καταστρώματα πολεμικών πλοίων,
νοσοκομεία και προσφυγικούς καταυλισμούς. Δίνει τα πάντα για τον αγώνα.
Καλλιτεχνικά και οικονομικά. Και για όλη αυτή τη δράση της δεν πήρε
δεκάρα από το Ελληνικό κράτος.
Όμως κέρδισε κάτι άλλο,
ακόμη πιο πολύτιμο. Την αγάπη, τον σεβασμό, το χειροκρότημα ενός
ολόκληρου λαού μαζί με τον τίτλο της «Τραγουδίστριας της Νίκης».
Το 1940 ένα από τα
ελάχιστα θέατρα που είχαν παραμείνει ανοιχτά ήταν αυτό που
πρωταγωνιστούσε η Βέμπο και φυσικά έπαιζε...πολεμική επιθεώρηση. Οι
παραστάσεις δίνονταν η πρώτη στις 3 και η δεύτερη στις 6:30 το απόγευμα.
Εκείνο λοιπόν το χειμώνα η Βέμπο εμφανιζόταν στο θέατρο Μόντρεαλ στην επιθεώρηση «Πολεμική Αθήνα». Κομφερανσιέ ήταν ο Μίμης
Τραϊφόρος. Η Σοφία είχε ακούσει πως ο Μίμης γράφει ωραίους στίχους. Τον
πλησιάζει και του ζητά να γράψει ένα πολεμικό τραγούδι πάνω στη μουσική
της «Ζέχρα» του Μ. Σουγιούλ. Κατά την διάρκεια της Παράστασης ο
Τραϊφόρος «σκαρώνει» το «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά». Της το διαβάζει,
αλλά η Σοφία βρίσκει λίγο σκληρό το τέλος που λέει «Αν δεν’ ρθήτε
νικηταί, να μην έρθετε ποτέ». Του ζητά να τ’ αλλάξει κι ο Μίμης
αντικαθιστά τον στίχο «Με της Νίκης τα κλαδιά, σας προσμένουμε παιδιά».
Το ίδιο βράδυ η Σοφία το τραγουδάει συγκλονιστικά μέσα από το χαρτί μια
και δυο φορές. Το ακροατήριο παραληρεί. Το θέατρο είναι γεμάτο κάθε
μέρα.Οι μισές εισπράξεις πάνε στον ελληνικό στρατό.
Το τραγούδι όμως αυτό στέκεται η αφετηρία ενός μεγάλου έρωτα. Ενός έρωτα που έπεσε σαν οδοστρωτήρας στη ζωή του Τραϊφόρου...
Η φυγάδευση...
Ποιος μπορεί να ξεχάσει το «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά»; Το ερμήνευσε
συγκλονιστικά και η Ελλάδα την αποθέωνε! Καμιά άλλη φωνή δεν μπορούσε να
μετατρέψει αυτούς τους απλοϊκούς στίχους σε διθυραμβικό παιάνα. Και
γίνεται ό ύμνος της Αλβανίας.
«Με της Νίκης τα κλαδιά σας προσμένουμε παιδιά»
Ποιος μπορεί να ξεχάσει το «Κορόιδο Μουσολίνι»; Πόσο σαρκασμό είχε η
ερμηνεία της! Με τι χιούμορ και τι ειρωνεία κατακερμάτιζε το γόητρο του
Μουσολίνι! Και ξεκινούσαν οι φαντάροι μας με το χαμόγελο στα χείλη και’
κει πάνω στην Πίνδο ο Συνταγματάρχης Κ. Δαβάκης οδηγούσε τους φαντάρους
στην πρώτη γραμμή και έπαιρνε φαλάγγι τους κοκορόφτερους φρατέλους.
Το τι γλέντι γινόταν στο θέατρο με κάθε ηρωική νίκη, δεν λέγεται. Κάθε
καινούργια νίκη γινότανε τραγούδι. Είναι τότε που η Σοφία πρωτοτραγουδά
μια από τα μεγαλύτερες επιτυχίες «Βάζει ο Ντούτσε την στολή του»που
περιγράφει ένα κοντόχοντρο, γελοίο ανθρωπάκι να βάζει την στολή του και
μια νύχτα με φεγγάρι την Ελλάδα πάει να πάρει, βρε τον φουκαρά.
Κι αρχίζει ένα ατελείωτο πηγαίνελα στα νοσοκομεία, από τα νοσοκομεία
στους στρατώνες, στα ορεινά χωριά και τα θέατρα. Τραγουδά σε δύο θέατρα
συγχρόνως. Στο Αθήναιον και στο Μοντιάλ. Η φωνή της είναι πρόκληση για
τον εχθρό. Τραγουδά και τι δεν τραγουδά: Άντε στο καλό κι η Παναγιά μαζί
σου, Μας χωρίζει ο πόλεμος, Μαριώ, Στον πόλεμο βγαίνει ο Ιταλός, Δύο
αγάπες, Η γαλανή μας χώρα, Να γιατί δεν έκλαψα, Πω πω τι έπαθε ο
Μουσολίνι, Θα τελειώσει ο πόλεμος...
Ύστερα από όλα αυτά τα αντιμουσολινικά τραγούδια, ύστερα από όλα όσα
ακούει από το στόμα της το ιταλικό ιμπέρο, η θέση της γίνεται δυσχερής.
Οι Ιταλοί με συστάσεις κι απειλές προσπαθούν να την τρομοκρατήσουν. Μια
νύχτα της παραμορφώνουν το πρόσωπο με σιδερένια γροθιά και την
εγκαταλείπουν αιμόφυρτη στο δρόμο. Η κατάσταση της επιτρέπει να
εμφανιστεί στο θέατρο. Τραγουδά όμως στο θέατρο.
 |
| Η Σοφία Βέμπο στο ύψωμα του Γράμμου |
Εν τω μεταξύ η εαρινή επίθεση του Μουσολίνι έχει άδοξο τέλος. Σε λίγο,
στις 27 Απριλίου του 1941, μπαίνουν οι Γερμανοί στην Αθήνα. Στην
Ακρόπολη αντί να κυματίζει η γαλανόλευκη κυματίζει ο αγκυλωτός σταυρός. Η
Αθήνα ερημώνει. Η κυκλοφορία περιορίζεται. Τα γερμανικά μπλόκα έχουν
κάνει εφιαλτική την κυκλοφορία. Το ραδιόφωνο απαγορεύεται. Οι
ηχογραφήσεις καθώς και η κυκλοφορία περιοδικών σταματά. Το θέατρο
λογοκρίνεται. Δίνεται διαταγή να μη γράφεται τίποτα που να σατιρίζει
Γερμανούς ή Ιταλούς. Διάχυτο είναι το κλίμα της τρομοκρατίας για να
καμφθεί η αντίσταση του λαού. Αρχίσουν οι συλλήψεις, οι φυλακίσεις, τα
βασανιστήρια, οι εκτοπίσεις κι εκτελέσεις σαν αντίποινα σε κάθε μορφή
αντίστασης.
Το καλοκαίρι του 1941 η Σοφία τραγουδά στο Αθήναιον την μεγάλη επιτυχία «Θα τελειώσει ο πόλεμος» των Μ.Τραϊφόρου/Μ. Σουγιούλ.
«Θα τελειώσει ο πόλεμος, που με πίκρες μας ντύνει κι όπως πρώτα
χαρούμενη θα ξανάρθει η ειρήνη», ένα προκλητικό πατριωτικό τραγούδι που
επεμβαίνει η λογοκρισία και στις 11Αυγούστου 1941 το ιταλικό φρουραρχείο
βγάζει διαταγή: «Διαταγή του Κομάντο Πιάτσα 9.8.1941. Ιταλικό
φρουραρχείο Αθηνών. Τμήμα Βασιλικών Καραμπινιέρων. Αριθμός εμπιστευτικού
πρωτοκόλλου 13/2. Αντικείμενο: Σοφία Βέμπο. Απαγόρευση άσκησης
θεατρικής δράσης σ’ όλα τα θέατρα της Ελλάδας. Αφαίρεσης άδειας
εξάσκησης επαγγέλματος. Υπογραφή: Αντισυνταγματάρχης Κ. Μεόλι».
Ιταλοί και Γερμανοί την παρακολουθούν στενά. Κάνουν ξαφνικές έρευνες στο
σπίτι της. Ψάχνουν για ενοχοποιητικά στοιχεία. Της επιβάλουν
ταπεινωτικούς περιορισμούς. Δεν μπορεί να κυκλοφορήσει ελεύθερα. Κι όταν
όλα αυτά δεν φέρνουν αποτέλεσμα η Γκεστάπο την συλλαμβάνει και την
κλείνει στην φυλακή Αβέρωφ. Όμως δεν είναι λίγοι αυτοί που ξεσηκώνονται
και ζητούν την αποφυλάκιση της.
Οι Γερμανοί, θέλοντας να φανούν καλοί, την αποφυλακίζουν και της δίνουν
άδεια να εμφανιστεί στο θέατρο,υπό τον όρο να μην λέει πατριωτικά ή
σατυρικά τραγούδια.
Κάποια μέρα την περιμένει στο καμαρίνι της μια μεγάλη ανθοδέσμη.
Διαβάζει την κάρτα: Κωνσταντίνος Τσίμπας. Είναι από τον ψηλό, μυστηριώδη
κύριο που της άνοιξε την πόρτα για το θέατρο. Στην παράσταση τον βλέπει
να κάθεται στις πρώτες σειρές, ανάμεσα σε αξιωματικούς της Γκεστάπο.
Πως όμως βρέθηκε ξαφνικά αξιωματικός της Γκεστάπο; Άρα λοιπόν όλα αυτά
τα χρόνια, με το πρόσχημα του ιμπρεσάριου, κατασκόπευε και πρόδιδε την
πατρίδα του! Παγώνει όταν λίγο αργότερα τον βλέπει να την επισκέπτεται
στο καμαρίνι της και να της προτείνει προστασία. Τον αποφεύγει με
βδελυγμία.
 |
| Η μεταμφίεση της Βέμπο για να φυγαδευτεί στην Μ. Ανατολή |
Και πάλι γίνεται στόχος πολεμικής από Ιταλούς και Γερμανούς. Τα
τραγούδια και τα θεατρικά της κείμενα υποβάλλονται σε τριπλή λογοκρισία
(ελληνική/ιταλική/γερμανική). Η κατάσταση είναι απελπιστική. Η ζωή της
κινδυνεύει. Με την βοήθεια των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών (αρχηγός των
οποίων είναι ο Ταγματάρχης Ι. Τσιγάντε), σε συνεργασία με τον Άγγελο
Έβερτ και το Αγγλικό Επιτελείο Μέσης Ανατολής, οργανώνεται η απόδραση
της στην Μ. Ανατολή,
Έτσι στις 8 Οκτωβρίου 1942 η Σοφία μαζί με τον αδερφό της, φορώντας
παλιόρουχα μπαίνουν σε ένα καΐκι στην Κύμη και φυγαδεύονται στην Μέση
Ανατολή. Η Σοφία είναι ντυμένη γριά και έχει πλαστή ταυτότητα με τ’
όνομα Σοφία Βαμβέτσου. Ύστερα από ένα περιπετειώδες ταξίδι που κρατάει
σχεδόν ένα μήνα φθάνουν στα παράλια της Τουρκίας και συνεχίσουν για
Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτο. Μαζί με την Σοφία ο αντίλαλος του Αλβανικού
έπους περνά στην Μέση Ανατολή...