Συντηρητικός και Νεωτερικοτητα

 Γράφει ο Δημοσθένης Δαββετας

Διαπιστώνω επανειλημμένα γύρω μου να κυριαρχεί μια χρήση κι ανάλυση των όρων "συντηρητικός" και "Νεωτερικοτητα" που αγγίζει τα όρια μιας εύκολης ηθικολογίας και κρύβει ένα είδος "θεολογικής " αντιμετώπισης του ζητήματος. 

Το πρώτο ταυτίζεται με κάτι το αρνητικό , οπισθοδρομικό , που δεν θέλει την πρόοδο , την πρωτοπορία και την εξέλιξη στην κοινωνία , την παιδεία , τα γράμματα , τις τέχνες και τον πολιτισμό. Συνήθως οι συντηρητικοί είναι πρόσωπα κολλημένα με έννοιες όπως το Έθνος , η Θρησκεία , η Πατρίδα , η οικογένεια η οι παραδόσεις. Το δεύτερο , η Εσωτερικότητα, ταυτίζεται εξ'αντιθέτου με την πρόοδο, το νέο, την διεθνή αντίληψη η τον κοσμοπολιτισμό , την πρωτοπορία , την ανεκτικότητα στο διαφορετικό και αλλά τέτοια ανάλογης αντίληψης ζωής. 

Γενικώς ο προοδευτικός είναι πρόσωπο που διαλαλεί εξωστρεφώς την ελπίδα, την χαρά για το καινούργιο , τον μη συμπλεγματικό διάλογο με το ξένο η διαφορετικό , την εξέλιξη και την έν γένει καλοζωία σε πολιτισμό , οικονομία , τέχνες, γράμματα όπως επίσης και την διαφοροποίηση του μέχρι ρήξης κάποιες φορές με τις παραδόσεις και τα έθιμα .Είναι όμως έτσι; Μπορεί να γίνει αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ του "κακού" συντηρητικού και του "καλού" προοδευτικού; Ειδικά στην σημερινή εποχή όχι δεν μπορεί. Γιατί ζούμε σε συνθήκες όπου έννοιες , χρόνοι κι Ιστορία είναι όλα ανακατεμένα. Στην θέση της Ιστορικότητας των αξιών έχει μπει πια η θέληση για Δύναμη. Το συναίσθημα κι η ευαισθησία έγιναν εγκεφαλική στρατηγική για κυριαρχία. Συχνά προοδευτικοί έχουν αντιδραστικές απόψεις ενώ παραδοσιακά συντηρητικοί έχουν προοδευτικές απόψεις σε θέματα πολιτικής, προσωπικών στιγμών, επαγγελματικές σχέσεις , οικογενειακή συμπεριφορά η αντιμετώπιση παραδοσιακών στοιχείων και ηθών κλπ. Κι ολ'αυτα  γιατί ο στόχος πια είναι η Δύναμη . Όχι μόνο σαν αποτέλεσμα κυριαρχίας αλλά και σαν χαρά της Δύναμης για Δύναμη . Ο ναρκισσισμός για Δύναμη ακόμη και σαν αυτοσκοπός σ'ολη του την μεγαλοπρέπεια σήμερα μεγαλουργεί , σε σημείο να έχουν μπερδευτεί για τα καλά τα γνωστά εννοιολογικά όρια μεταξύ παλιού και Καινούργιου , παραδοσιακού και σύγχρονου. Ο διαχωρισμός συντήρησης και νεωτερικοτητας είχε σημασία κυρίως τον 20ο αιώνα , όταν η έννοια της πρώτο -πορείας (avant-garde) είχε ταυτιστεί με την προσπάθεια του ανθρώπου να φύγει από τα δεσμά του παραδοσιακού του παρελθόντος .
Μια τέτοια φιλοσοφία γέννησε τον όρο "πρόοδο"(progress) και Νεωτερικοτητα (modernite) .Η Ιστορία όμως έδειξε ότι αυτή η πορεία η οποία έδωσε ενδιαφέρουσες στιγμές ρήξεων σε πολιτική , τέχνη, ανθρώπινα δικαιώματα , διαχωρισμό εξουσιών της κρατικής λειτουργίας , έχασε τον προσανατολισμό της κι οδηγήθηκε σε μια ρευστοποίηση των διαχρονικών αξιών όπως πατρίδα , θρησκεία , ανθρωπισμός , κλασική παιδεία, οικογένεια ..... Το αποτέλεσμα ήταν η σχετικοποίηση των πάντων . Η κοινωνία έπαψε να Έχει σημεία αναφοράς. Δίχως ρίζες όμως ο άνθρωπος γίνεται αποστασιοποιημένος από τα πάντα. Μπορεί να φτάσει σ’επικίνδυνα κυνικό, αυτό-καταστροφικό μηδενισμό. Κάτι που ήδη χαρακτηρίζει την εποχή μας. 
Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα νέο πάντρεμα παραδόσεων και νεωτερικοτητας . Χρειαζόμαστε μια σύνθεση συντηρητικότητας (διατήρησης διαχρονικών αξιών) και πρωτοπορίας. Ο συντηρητικός άνθρωπος και η Νεωτερικοτητα δεν είναι πια εχθροί . Είναι συν-εργάτες στην νέα πλανητική προσπάθεια για επαναθεμελίωση αξιών στην παγκοσμιοποιημένη μας ζωή. Οικονομία και πολιτισμός μπορούν να συμβιώσουν δημιουργικά σ 'αυτή την νέα παγκοσμιοποίηση . 

Δημοσθένης Δαββετας 
Καθηγητης φιλοσοφίας της Τέχνης, Ποιητης, εικαστικός,