Οι συμβολισμοί είναι ίσως το μεγαλύτερο άλλοθι για να βρουν διέξοδο φωνής οι μεγάλες μας εσωτερικές αλήθειες. Κάτι σαν έξοδο κινδύνου, όταν οι πυρκαγιές της πραγματικότητας φτιάχνουν κάστρα από στάχτες. Ένα τέτοιο πεδίο συμβολισμών είναι ανάμεσα στα (πολλά) άλλα και η θρησκεία. Η κάθε θρησκεία. Ακόμα και η αθεΐα – τι πιο συμβολικό από το να αναζητάς το 2+2 = 4, εκεί που το 4 είναι άγνωστη λέξη;
Όσο πλησιάζει το Πάσχα, ο νους μου πάντα από παιδί, ταξίδευε στον Λάζαρο. Το σύμβολο του ανθρώπου που πέθανε δυο φορές. Στο μεσοδιάστημα των δύο θανάτων, έζησε λένε πολλά χρόνια: ο Καζαντζάκης στον «Τελευταίο Πειρασμό», τον περιγράφει σαν μια ύπαρξη τεντωμένου σχοινιού – τη μέρα ζούσε, τη νύχτα τον κράταγαν άγρυπνο οι εικόνες που κουβαλούσε μέσα του από τον Κάτω Κόσμο. Μια απέραντη στάση αναμονής αυτή η ενδιάμεση ζωή του: μια δεύτερη ευκαιρία να ζήσει γιατί «ζωντανός είσαι στο βαθμό που ζεις».
Είναι τόσο φαρμακερά απλό: Πεθαίνουμε στους μεγάλους μας πόνους. Όλοι μας. Λιγότερο ή περισσότερο, δεν έχει σημασία. Στους (από)χωρισμούς, στις απώλειες, στις ανατροπές, στα απότομα χαστούκια που έρχονται από το πουθενά για να μας διδάξουν (σχεδόν) τα πάντα. «Πήγε παιδί μου ο πόνος στη πέτρα και αυτή ράγισε – πήγε στον άνθρωπο κι αυτός άντεξε», έτσι έλεγε κάποτε η γιαγιά μου, προσπαθώντας να με παρηγορήσει για την ανεπανόρθωτη δυστυχία που βίωσα ως πιτσιρίκι, όταν ξέχασα τα λόγια μου σε μια σχολική γιορτή. Αργότερα, τη θυμήθηκα πολλές φορές αυτή τη κουβέντα. Τη ψιθύρισα κι εγώ σε άλλους, όταν τίποτα άλλο δεν έμενε για να τους πω. Μέχρι και στη θάλασσα την έριξα κάποτε, πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί, για να φτάσει στο Πουθενά.
Σκέφτομαι την ενδιάμεση ζωή μας μετά από ένα συμβολικό θάνατο: πώς μπορούμε και χαμογελάμε ξανά, πώς εμπιστευόμαστε για μια ακόμα φορά, πώς προχωράμε ενώ κάποτε δεν υπήρχε τίποτα για να μας πείσει πως «κάνε έστω ένα βήμα, αξίζει, θα δεις που όλα θα πάνε καλά». Λένε ότι η δύναμη της ζωής, οι αξίες και τα πρόσωπα που μετράνε δυνατά μέσα μας, αρκούν για να πυροδοτήσουν το επόμενο βήμα. Λένε ότι η ζωή είναι πολύ μικρή για ο,τιδήποτε αντίκειται στη θετική σκέψη. Πολλά λένε. Δεν έχει σημασία το δίκιο αυτής της φωνής. Αυτό που μένει στη σιωπή νιώθω να είναι πολύ βαρύτερο.
Ψάχνω να βολέψω κάπου αυτό το ενδιάμεσο: το δεύτερο τέλος που νιώθεις να πλησιάζει μετά από τη πρώτη Ανάσταση. Τη δεύτερη Πίστη που χάνεται μετά τη Γέννηση. Το δεύτερο «όλα θα πάνε καλά» που το βλέπεις να χάνει το δρόμο του.
Αυτός ο Λάζαρος που πάντα θα περιπλανιέται όσες φορές και αν αναστηθεί.
Ίσως αυτός να είναι ο τελικός μας προορισμός: σαν άνθρωποι, σαν πολίτες, σαν σύντροφοι, σαν γονείς, σαν φίλοι. Να του δίνεις ένα χέρι βοήθειας και να του λες: «πάψε να μετράς – 2+2 δεν κάνουν πάντα 4 όταν θα επιλέξεις ξανά να ζήσεις»
υστερογραφα
