ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΥΣΦΗΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΒΙΛΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟ. (χειροκρότησαν).

 

 Του Γρηγόρη Κλαδούχου

   Η πρόσφατη θεατρική παράσταση με κεντρικό πρόσωπο την Εύα Πάλμερ Σικελιανού ήταν άλλοθι προσβολής ενός προσώπου αλλά και της κοινωνίας που αυτό το πρόσωπο το έχει εγγράψει στο προνομιακό κληροδότημά της. Είδα μια μεταφορά μιας κουλτούρας καταστροφής αξιών του τόπου μας και της ταυτότητας ανθρώπου που αναγνωρίζονται και μετέχουν του Ελληνικού και Οικουμενικού Πολιτιστικού Κεφαλαίου.

                                                                    Α.

     Το θεατρικό διακρίθηκε κινησιολογικά. Ωστόσο, ήταν ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ, ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ, ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ, ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΥΑ ΠΑΛΜΕΡ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟ. Ήταν προφανής η υποτίμησή του και η παρουσίαση της Εύας ως θύματός του. Ο κορεκτισμός, η αναθεώρηση αξιών, παρουσιάστηκαν ως απελευθέρωση των αδυνάτων. Στην ουσία είναι αναδιάταξη και πόθος εξουσίας.

                                                             Β.

     Με το ξεκίνημα της παράσταση  εισβάλλουν και με ευρεία αναφορά οι σεξουαλικότητες της Εύας. Ο σκηνοθέτης στο μικρό σημείωμά του για το έργο αυτό,  για την ταυτότητα της Εύας, ως πρώτο την ορίζει  με την λέξη queer και ότι μετείχε του σαπφικού κινήματος. Το πρώτο που πρέπει να πεις για να γνωρίσεις κάποιον είναι η αναφορά στις σεξουαλικές του προτιμήσεις; Στην συνέχεια παρακολουθήσαμε μια καλλιτεχνική θεατρική δραματουργία που εξύψωνε την Εύα ως οργανωτή και πραγματικό δημιουργό των Δελφικών Εορτών. Γράφουν στο ενημερωτικό προσκλητήριο: «μια σπουδή στη γυναίκα που γεφύρωσε τον αρχέγονο κόσμο με τον σύγχρονο και αναβίωσε το αρχαίο δράμα», σε πρόσκληση των διοργανωτών ορίζεται ως «αναβιώτρια των αρχαίων εορτών», σε άλλο σημείωμα ότι είναι «παγιδευμένη στα λόγια των άλλων». Και διαρκώς το υπονοούμενο ότι ο Σικελιανός εκμεταλλεύτηκε το έργο της. Αυτές είναι ανυπόστατες υποκειμενικές ιστορικοπολιτιστικές αποτιμήσεις.                         

                                                                                                                         

 Στην συνέχεια η παράσταση έθεσε στο κοινό τα ερωτήματα: γιατί η Χρυσή Αυγή αναφέρεται θετικά στον Σικελιανό και πώς εξηγείται ότι στις Δελφικές Εορτές χαιρετούσαν με υψωμένο το χέρι, όπως αντίστοιχα την ίδια εποχή οι ναζιστές. Ήταν μια ανοίκεια συκοφάντηση, διακρίθηκε ένας υπονομευτικός λόγος απαξίωσης του Σικελιανού. Μάλιστα στον διασυρμό του υπονόησαν ότι ήθελε να γίνει παγκόσμιος ηγέτης. Που ο ίδιος δεν το διεκδίκησε ποτέ. Αυτά σχετίζονται με την προκλητική εκδοχή του Σικελιανού ως φαφλατά που παρουσίασε ο Σμαραγδής στο «Καζαντζάκης».

Η στοιχειώδης γνώση και ειλικρίνεια επιβάλλουν την αλήθεια: Τα κέντρα εξουσίας είναι γνωστό ότι τον πολέμησαν. Στο τέλος είπα δυο λόγια στον σκηνοθέτη. Του επισήμανα ότι η αναγνώριση του έργου της Εύας δεν απαιτεί την υπονόμευση του Σικελιανού. Στο «σκηνοθετικό σημείωμα» και από την σελίδα της «Ομάδα Θέατρο Πρόταση», διαβάζουμε ότι η Εύα «δεν καταγγέλλει τα φασιστικά ξεσπάσματα του Άγγελου Σικελιανού». Μόνο ντροπή για την χυδαία υποκειμενίστικη αναφορά χωρίς αντικειμενικό αντίκρυσμα. Αντίθετα ο Βάρναλης, γράφει για «το μίσος που είχαν εναντίον του οι έμποροι του εθνισμού και της φυλετικής καθαρότητας…».

                                                                  Γ.

     Η πλοκή του έργου παρουσίασε την ζωή τους εγκλωβισμένη σε ελάσσονες διαπροσωπικές σχέσεις, σε ένα αιτιολογικό υπόστρωμα πατριαρχικών σχέσεων μικροεξουσίας. Είναι δύσκολο να μην εντάξουμε αυτή την δραματουργία σε μια εισαγόμενη ιδεολογική ροή που καλλιεργεί την διάσταση ανδρών και γυναικών και που στο προκείμενο αιτιολογεί την αντίθεση – εξάρτηση – κυριαρχία; Με δυο λόγια ήταν με ερμηνευτική επιδεξιότητα προσαρμογή στις προκαθορισμένες αιτιολογήσεις υπό το φως του αντικειμένου «σπουδών φύλου».                                                                          

 Ένα υποκείμενο επαναστατικό, όπως η Εύα, παρουσιάζεται ως θύμα και καταπιεσμένη. Ενώ αποτελεί  φορέα κοινωνικής και πολιτισμικής δημιουργίας ενός πειράματος και μιας οπτικής ενός νέου οικουμενισμού μαζί με τον Σικελιανό. Έρχεται σε σύγκρουση με αυτούς που δεν κατανοούν το σχέδιό τους, με το πολιτικό και πολιτιστικό παρόν. Τους αποξένωσε η ήττα του κοινού οράματός τους, η στεναχώρια από την διάψευση της εικόνας που είχαν φιλοτεχνήσει για το μέλλον τους, η αποτυχία των Εορτών. Αυτό έφερε σε δύσκολη θέση την σχέση τους.

                                                                          Δ.

      Διάβασα σε ανάρτηση του οργανωτή του θεατρικού - Ziria Festival

 ότι η: «Η "Ιερή Αγωνία" από την "Ομάδα Θέατρο Πρόταση" συγκίνησε όσους την παρακολούθησαν!».

 Σε ένα κοινό χωρίς διανοητική εξάσκηση, η εύθραυστη ψυχή του συγκινείται με το ευκαιριακό, ρηχό συμβάν. Του επιβάλλεται η οικειοποίηση ιδεών, εικόνων, γεγονότων και ταυτοτήτων ανθρώπων. Υπερισχύει μια κουλτούρα χειραγωγικών κατηγοριοποιήσεων, «εκμοντερνισμού» και εισαγόμενων προτύπων.  Που αποδομεί ψυχοδιανοητικά και το καθιστά πρόσφορο έδαφος εκπαίδευσης σε νέες χρηστοήθειες αναθεώρησης κληρονομημένου πολιτιστικού ίχνους.                                                                                                  

 Η φορμαλίστικη οικειοποίηση αριστερίζουσας φρασεολογίας από διανοούμενους και καλλιτέχνες δεν σημαίνει υποχώρηση, ήττα ανταγωνιστικών και κομφορμιστικών ιδεολογιών. Οι απέναντι καθηγεσίες εργάζονται μεθοδικά, σε χρόνους μακράς διαρκείας, με εξυπνάδα και υπομονή.

 Όσον αφορά τις συγκινήσεις από την παράσταση, θεατές ήταν κατά 90% γυναίκες. Ο «πολιτισμός της θυματοποίησης» μεταφέρεται και οικειοποιείται από τους θεατές ως άρνηση αποκλεισμού, ως ψευδαίσθηση αναζήτησης υπαρξιακής ασφάλειας. Είπα δυο λόγια και στον Αντιδήμαρχο πολιτισμού κ. Λόντο, που τις ενστάσεις μου τις θεώρησε «γκρίνια». Είναι το αναγνωρίσιμο υπόβαθρο  της τοπικής αντιπροσώπευσης στο πολιτιστικό blackout.                                                                    

 Επειδή το «λίγο- λίγο είναι μεγάλη πονηριά» μην φθάσουμε να κατεβάσουμε το όνομα του θεάτρου στο Ξυλόκαστρο που τιμά το όνομα του μεγάλου ποιητή, κήρυκα της ιδεών απελευθέρωσης, οικουμενικής συναδέλφωσης των λαών μέσα από τις πολιτιστικές αξίες. Η δουλειά, βέβαια, είχε αποτελέσματα: συμπολίτισσα προτείνει «οι γιορτές της Εύας να γίνουν θεσμός». Αν δεν μπορούμε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα που μας καλούσε ο ποιητής, ας σηκώσουμε μερικές αχτίδες από το φως του. Στο πρόγραμμα της Αρμονικής Ανάπτυξης – 2002 προτείναμε: «…Κέντρο Σικελιάνειων σπουδών εδώ, …συνέστιοι της Ελληνικής και Παγκόσμιας Ποιητικής Παιδείας, μελέτη της θέσης του για ίδρυση του Δελφικού Κέντρου με την βοήθεια του παραγωγικού δυναμικού και του Δελφικού Πανεπιστημίου που δίπλα στην επιστήμη και την τέχνη τοποθετούσε διαρκή έκθεση αγροτικών προϊόντων».

 

                                                                 Ε.

     Το έργο του Σικελιανού πρέπει να υποστηριχθεί από θεσμό του Δήμου. Εμείς πρέπει με αποδοχή της κληρονομιάς του ανθρώπου από την γενιά της πνευματικής ανάστασης, να μην ενδώσουμε σε κάθε κλινικο-ψυχοπολιτιστική χειραγώγιση και παραναγνώσεις του έργου του.

Γρηγόρης Κλαδούχος – Ξυλόκαστρο 26 Ιουλίου 2024