Πρώτα στη «λίστα» αυτό της εξάρτησής τους από την κεντρική εξουσία, το αθηνοκεντρικό κράτος, και της συναρμοδιότητας στο ΕΣΠΑ, το εργαλείο ανάπτυξης των περιφερειών δηλαδή, από το οποίο το κράτος παίρνει χρήματα και αποφάσεις ερήμην των περιφερειών. Μάλιστα, όπως λέει ο ένας εξ αυτών, ελλείψει πόρων «από μικροί πρωθυπουργοί» έχουν γίνει «ξυπόλητοι πρίγκιπες».
Οι δηλώσεις των 13 περιφερειαρχών στην aftodioikisi.gr για την επέτειο του ενός χρόνου από την εφαρμογή του «Καλλικράτη» είναι οι εξής:
Γιάννης Σγουρός, πρόεδρος ΕΝΠΕ-περιφερειάρχης Αττικής
Πρέπει να μικρύνουμε την απόσταση
κυβέρνησης και Αυτοδιοίκησης
Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα κάναμε τα πρώτα μας βήματα ως αιρετή Περιφέρεια. Να είμαστε αντικειμενικοί. Διαπιστώνουμε ότι η μετάβαση από τη Νομαρχία στην αιρετή Περιφέρεια πραγματοποιήθηκε χωρίς ιδιαίτερα σοβαρές αναταράξεις και τριβές, παρότι επρόκειτο για ένα γιγαντιαίο εγχείρημα για τα δεδομένα του ελληνικού κράτους και του γραφειοκρατικού μας συστήματος.
Όμως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τις δυσκολίες και τα προβλήματα που καταγράφηκαν όλο αυτό το διάστημα. Η αντίσταση της γραφειοκρατίας, οι ατέλειες και οι αστοχίες του νέου νομοθετικού πλαισίου, οι περικοπές στους θεσμοθετημένους πόρους μας και η εξαιρετικά αργή αντίδραση του πολιτικού συστήματος στην ανάγκη άμεσης επίλυσης καθημερινών προβλημάτων, αποτέλεσαν και εξακολουθούν να αποτελούν τροχοπέδη στην πορεία υλοποίησης του Καλλικράτη.
Πρέπει να αλλάξει συνολικά η αντίληψή μας για το Κράτος και τον τρόπο λειτουργίας του. Πρέπει να απαντήσουμε συνολικά ως κοινωνία για τις προτεραιότητες και τις κατευθύνσεις που θέλουμε. Αν δεν το κάνουμε, τα προβλήματα θα ανακυκλώνονται. Και τα προβλήματα δε λύνονται με ένα νόμο, όσο καλός και να είναι. Προϋπόθεση για την επίλυσή τους αποτελεί η ύπαρξη μιας νέας αντίληψης για το Κράτος, το Δημόσιο και τον τρόπο που οργανώνεται ο δημόσιος χώρος στην πατρίδα μας.
Πρέπει να υλοποιήσουμε το στόχο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης της χώρας και να μικρύνουμε την απόσταση Κυβέρνησης και Αυτοδιοίκησης, για να πετύχουμε τη συνοχή που χρειάζεται η κοινωνία μας.
Άρης Γιαννακίδης, περιφερειάρχης Αν. Μακεδονίας-Θράκης
Περίοδος προσαρμογής ο πρώτος χρόνος
Θα χαρακτήριζα τον πρώτο χρόνο του «Καλλικράτη» ως μία περίοδο προσαρμογής στο συγκεκριμένο εγχείρημα. Αυτό το χρονικό διάστημα όλοι οι περιφερειάρχες βρεθήκαμε και βρισκόμαστε ακόμα αντιμέτωποι με αρκετά προβλήματα, αλλά θεωρώ πως οφείλουμε να δώσουμε στην ελληνική κοινωνία ένα όραμα και να ενεργοποιήσουμε ένα καλά συγκροτημένο αναπτυξιακό παραγωγικό πρότυπο.
Νάσος Γιακαλής, περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου
Θέλουμε ίση μεταχείριση με τις άλλες περιφέρειες
Ο πρώτος χρόνος πράγματι μας επιφύλασσε τεράστιες δυσκολίες και ως εκ τούτου καταβάλαμε μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να οργανώσουμε μία σοβαρά συγκροτημένη περιφέρεια. Παράλληλα, η οικονομική ύφεση και οι ελάχιστοι διαθέσιμοι πόροι έκαναν και κάνουν ακόμα πιο δύσκολο το έργο μας. Σε ό,τι αφορά τέλος την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, μεγάλο πρόβλημα εξακολουθεί να είναι η νησιωτικότητα και ταυτόχρονα μόνιμη επιδίωξή μας αποτελεί η ίση μεταχείριση με τις άλλες περιφέρειες της χώρας.
Απόστολος Κατσιφάρας, περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας
Απαιτείται γενναία στροφή της κεντρικής
διοίκησης προς την Αιρετή Περιφέρεια
Σε λίγες μέρες ολοκληρώνεται η πρώτη χρονιά εφαρμογής ενός νέου και παράλληλα τολμηρού θεσμού. Δίχως αμφιβολία ήταν μία αρκετά δύσκολη περίοδος που στιγματίστηκε όμως και από μεγάλες προκλήσεις. Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας δώσαμε προτεραιότητα στις θεσμικές βάσεις, στη συγκρότηση επιτροπών, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τη συμμετοχή και τη συμμετοχικότητα, στη διαφάνεια και στην επιτάχυνση του ΕΣΠΑ.
Όμως για να να επιτευχθεί το μεγάλο διακύβευμα που είναι η ανάπτυξη μέσα σε αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η στήριξη και μία γενναία στροφή της κεντρικής διοίκησης προς την Αιρετή Περιφέρεια.
Γιώργος Δακής, περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας
Χρειαζόμαστε ενίσχυση και όχι συν-αφαίρεση αρμοδιοτήτων
Με τον «Καλλικράτη» έγινε μια σημαντική ενίσχυση της δημοκρατικής λειτουργίας στις τοπικές κοινωνίες, που δίνει τις προϋποθέσεις για την άσκηση πολιτικής, με όρους εγγύτητας, γνώσης, άμεσης ανταπόκρισης και ευαισθησίας για τα θέματα κάθε γειτονιάς της πατρίδας μας.
Ωστόσο, με τη νομοθετική ρύθμιση υπήρξαν παραλείψεις και αβλεψίες, και παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει κάποιες διορθώσεις, πρέπει να υπάρξουν και άλλες παρεμβάσεις νομοθετικής ρύθμισης, ώστε να επιλυθούν τα όποια προβλήματα υπάρχουν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η μεγάλη έλλειψη πόρων που συνθλίβει τις όποιες αναπτυξιακές δυνατότητες υπάρχουν σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών, και αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να αλλάξει.
Το Ελληνικό Κράτος με τη συγκεντρωτική κεντρική διοίκηση, στις νέες συνθήκες, για να μπορέσει να επιβιώσει ανταγωνιστικά και αναπτυξιακά προς όφελος της κοινωνίας έχει ένα μονόδρομο: να ενισχύσει τις Αιρετές Περιφερειακές Αρχές. Αυτό το στοιχείο τη χρονιά που πέρασε δεν το είδαμε. Αντίθετα διαπιστώσαμε στην πράξη την προσπάθεια για την συν-αφαίρεση αρμοδιοτήτων.
Ειδικότερα για το ΕΣΠΑ, αφαιρέθηκαν πολλές φορές πόροι και ελήφθησαν αποφάσεις για τη διαχείριση των χρημάτων ερήμην των αιρετών περιφερειακών Αρχών. Αυτό συνιστά ένα κορυφαίο πρόβλημα πολιτικής λειτουργίας της πατρίδας μας, κορυφαίο πολιτικό πρόβλημα, δεδομένου ότι τα χρήματα των διαρθρωτικών περιφερειακών ταμείων είναι χρήματα των περιφερειών και όχι των κρατών-μελών.
Όσον αφορά στην εφαρμογή του «Καλλικράτη» στη Δυτική Μακεδονία, η Περιφέρεια έχει εργαστεί συστηματικά, έχουμε ως Περιφέρεια ιστορικά κοινωνική συνοχή, είμαστε ιστορικά ενωμένοι, ενιαίος περιφερειακός χώρος, οι Δυτικομακεδόνες, και αυτό είναι ένα στοιχείο που έχει βοηθήσει και τη λειτουργία της Αιρετής Περιφέρειας. Τα όποια προβλήματα έχουν παρουσιαστεί τα έχουμε αντιμετωπίσει με ικανοποιητικό τρόπο.
Αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι πρέπει να ληφθεί ειδική πρόνοια για την καταστατική θέση-ενίσχυση των μελών των περιφερειακών συμβουλίων γιατί θεωρώ ότι αποτελούν τους πυλώνες των δημοκρατικών διαδικασιών και σε αυτό το στοιχείο από πλευράς νομοθετικής ρύθμισης υπάρχει ένα μέγιστο κενό.
Θεωρώ ότι οι περιφέρειες οι οποίες είναι διασυνοριακής συνεργασίας, όπως η δική μου, ότι μπορούν να συνδράμουν καθοριστικά στην ενίσχυση των σχέσεων ειρήνης, φιλίας και δημοκρατίας στον ευρύτερο χώρο της ΝΑ Ευρώπης. Και αυτό, διότι εμείς είμαστε μια κοινωνία με διαχρονικά θεσμούς στην ευρύτερη περιοχή, και θεωρούμε ότι μέσα στο πλαίσιο της ευρύτερης συνεργασίας μπορούμε να συμβάλλουμε προς την κατεύθυνση της ειρήνης, της συνεργασίας και των ανοιχτών οριζόντων μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας.
Είχαμε προβλήματα αλλά και επιτυχίες
Μέσα σε μία δύσκολη χρονιά όπου όλοι μας βιώσαμε μία μεγάλη κρίση αξιών και οικονομίας οι 13 περιφερειάρχες, ως «μικροί πρωθυπουργοί», προσπαθήσαμε να επιτελέσουμε το έργο μας. Κατά τη διάρκεια αυτού του έτους σίγουρα σημειώθηκαν αρκετές δυσχέρειες και προβλήματα, αλλά παράλληλα και αρκετές επιτυχίες. Είναι επιτακτική ανάγκη να προχωρήσει η αποκέντρωση γιατί μόνο οι περιφέρειες είναι ικανές να αλλάξουν κάτι σε αυτόν τον τόπο.
Κώστας Αγοραστός, περιφερειάρχης Θεσσαλίας
Κερδίσαμε σε μεγάλο ποσοστό την εμπιστοσύνη του κόσμου
Θεωρώ πως με τη μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη» οι περιφέρειες πράγματι κέρδισαν σ' ένα μεγάλο ποσοστό την εμπιστοσύνη του κόσμου.
Εμείς, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, το πετύχαμε αυτό βέβαια και λόγω της σωστής διαχείρισης σε κάθε έργο που επιτελέστηκε, με την προσπάθεια μας να κάνουμε ανατροπή στη «γκρίζα ζώνη» των συναρμοδιοτήτων και στο θέμα της απορροφητικότητας, με τη διασφάλιση καλής συνεργασίας με τα αρμόδια υπουργεία, με το να δώσουμε ελπίδα με τη διάχυση των κοινοτικών χρημάτων στην περιοχή, αφού βεβαίως πρώτα κυνηγήσαμε το χρόνο προκειμένου να διασφαλιστούν τα απαραίτητα χρήματα και με την κατάλληλη αξιοποίηση το υπάρχοντος ανθρώπινου δυναμικού.
Παρά το διάχυτο θυμό της κοινωνίας λόγω της επικρατούσας κατάστασης, την έλλειψη χρημάτων και εμπιστοσύνης, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας με σταθερά βήματα κατορθώσαμε πολλά.
Σπύρος Σπύρου, περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων
Αξιοποιήσαμε όλες τις δυνατότητες για την ανάπτυξη
Κατ' αρχάς, να ξεκινήσω δίνοντας τις θερμότερες ευχές μου για τη νέα χρονιά. Εύχομαι σε όλους τους Έλληνες το 2012 να είναι γεμάτο υγεία, ειρήνη, ευτυχία, αγάπη.
Παρά τις μεγάλες ασάφειες που χαρακτηρίζουν τον «Καλλικράτη», τους ελάχιστους διαθέσιμους πόρους, η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων μέσα από μεγάλες προσπάθειες κατόρθωσε να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες και να επανεκκινήσει χρήσιμα έργα μέσα από το ΕΣΠΑ που συμβάλλουν στην ανάπτυξη. Κατορθώσαμε να δώσουμε μεγαλύτερη ώθηση στον πρωτογενή τομέα, ενοποιήσαμε διοικητικά και οικονομικά τα νησιά της περιφέρειας μας και δώσαμε μεγάλη έμφαση στον τουρισμό.
Διονύσης Ψωμιάδης, Α/περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας
Από «μικροί πρωθυπουργοί» γίναμε «ξυπόλητοι πρίγκιπες»
Η σπουδή με την οποία προωθήθηκε ο «Καλλικράτης», το γεγονός ότι αγνοήθηκαν σχεδόν ολοσχερώς οι προτάσεις της ΕΝΑΕ και της ΚΕΔΚΕ, η κυβερνητική αδράνεια για τον «Καλλικράτη» μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές και ιδίως ο απόλυτος οικονομικός στραγγαλισμός της Αυτοδιοίκησης αποδεικνύουν ότι στόχος της κυβέρνησης Παπανδρέου και του υπουργού Γ. Ραγκούση ήταν η διάλυση των διοικητικών δομών που βρίσκονταν πιο κοντά στους πολίτες. Στόχος ήταν να μη λειτουργεί τίποτε, να μην ξέρει κανείς που να απευθυνθεί για να λύσει το πρόβλημά του.
Το πέτυχαν. Μετά από τους 12 πρώτους μήνες «Καλλικράτη» μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει Αυτοδιοίκηση, δεν λειτουργεί τίποτε. Αυτή δεν είναι άποψη μόνο δική μας, αλλά η άποψη όλων των αυτοδιοικητικών, πέρα από κόμματα. Φαίνεται ότι ο κ. Παπανδρέου όταν μιλούσε για «μικρούς πρωθυπουργούς» εννοούσε ξυπόλητους πρίγκιπες. Απώτατος στόχος; Η διάλυση του κοινωνικού ιστού και η μείωση της δυνατότητας αντίστασης των τοπικών κοινωνιών στη μνημονιακή πολιτική.
Φυσικά, η ύπαρξη ενός διορισμένου γ.γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης πάνω από το κεφάλι του Αιρετού Περιφερειάρχη ακυρώνει ευθύς εξαρχής κάθε στοιχείο μεταρρύθμισης. Δεν υπάρχει μεταρρύθμιση αυτή τη στιγμή. Όλα παραμένουν υπό τον ασφυκτικό έλεγχο του κράτους και μάλιστα σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό. Πάρτε παράδειγμα το ΕΣΠΑ, τον εξαιρετικά κρίσιμο τομέα των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Ήρθε στην αρμοδιότητά μας μόλις την 1η Ιουλίου, ενώ μέχρι τότε γίνανε οι εντάξεις κρίσιμων έργων χωρίς καν να ερωτηθούμε! Εμείς που καλούμαστε να τα υλοποιήσουμε!
Βέβαια, από 'κει και πέρα, με την ανάληψη των καθηκόντων μας την 1η Ιουλίου 2011, πρώτο μας μέλημα ήταν η ενημέρωση όλων των φορέων της Περιφέρειας για τις δυνατότητες χρηματοδότησης έργων από το ΕΣΠΑ και για την ανάγκη γρήγορης υλοποίησης των έργων που έχουν ήδη ενταχθεί. Και βέβαια, με την υπογραφή της Περιφέρειας από την 1η Ιουλίου 2011, έχουν ήδη δεσμευθεί πάνω από 100 εκατομμύρια ευρώ από την ένταξη ώριμων έργων.
Δυστυχώς, η πολιτική αστάθεια στην οποία έχει περιέλθει η χώρα δεν αφήνει πολλά περιθώρια ελπίδας ότι η κυβέρνηση θα ασχοληθεί στα σοβαρά με τον «Καλλικράτη». Σε κάθε περίπτωση είναι επιτακτική ανάγκη να δοθούν λύσεις, αν μη τι άλλο σε προβλήματα θεσμικού χαρακτήρα πέραν του οικονομικού. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν οι κυβερνώντες ότι η διοικητική μεταρρύθμιση είναι το θεμέλιο για κάθε εκσυγχρονισμό, για κάθε φυγή προς τα εμπρός που επαγγέλλονται. Αν δεν γίνουν βελτιώσεις -τις έχουμε επισημάνει και τις έχουμε προτείνει σε όλες τις πολιτικές ηγεσίες του υπουργείο Εσωτερικών και στους βουλευτές όλων των κομμάτων- και αν δε λειτουργήσει ο «Καλλικράτης», τότε θα χτίζουμε χωρίς θεμέλια.
Σταύρος Αρναουτάκης, περιφερειάρχης Κρήτης
Ο θεσμός της Περιφέρειας εμβαθύνει τη Δημοκρατία
Ο θεσμός της Αιρετής Περιφέρειας ήταν ένα ζητούμενο χρόνων. Εδώ και ένα χρόνο είναι μια πραγματικότητα. Είναι ο θεσμός που -σε συνεργασία με την Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση- μπορεί να εμβαθύνει τη Δημοκρατία, να απελευθερώσει τις τοπικές δυνάμεις, να βελτιώσει την εξυπηρέτηση των πολιτών, να καθιερώσει θεσμούς διαφάνειας και λογοδοσίας. Σε αυτό τον θεσμό πιστεύουμε, αυτό το θεσμό υπηρετούμε.
Κυρίαρχο μέλημα μας είναι η σωστή και αγαστή λειτουργία των υπηρεσιών μας για την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Επίσης, συνεργαζόμαστε όλοι μαζί για τον καλύτερο προγραμματισμό και συντονισμό των τεσσάρων περιφερειακών ενοτήτων της Κρήτης στο πλαίσιο της κατάρτισης για πρώτη φορά του Επιχειρησιακού Προγράμματος για την επόμενη τριετία. Εμείς πιστεύουμε ότι η Κρήτη έχει απεριόριστες δυνατότητες και πλεονεκτήματα και πάνω από όλα έχει τη δημιουργικότητα των κατοίκων της.
Γιάννης Μαχαιρίδης, περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου
Ανεπίτρεπτο να εξαρτιόμαστε κατά 70% από το κέντρο
Πιστεύω ότι αναμφισβήτητα ο «Καλλικράτης» ήταν ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός. Σε ό,τι αφορά βέβαια το νησιωτικό χώρο, διαπιστώσαμε ότι ήταν απαραίτητες να γίνουν συγκεκριμένες διορθωτικές κινήσεις και ελπίζουμε κάποια στιγμή να πραγματοποιηθεί η μεγάλη τομή με την αποκέντρωση.
Κατά την άποψή μου, είναι ανεπίτρεπτο οι περιφέρειες κατά ένα μεγάλο ποσοστό γύρω στο 70% να εξαρτώνται από το κέντρο.
Πέτρος Τατούλης, περιφερειάρχης Πελοποννήσου
Σοφός θεσμός που μπορεί να απεγκλωβίσει
από το κομματοκρατούμενο πολιτικό σύστημα
Από την πρώτη στιγμή της εκπόνησης του «Καλλικράτη» ξεκαθάρισα ότι αποτελεί το σοφότερο θεσμό των τελευταίων ετών που θωρακίζει το πολυεπίπεδο σύστημα διακυβέρνησης, με την κεντρική κυβέρνηση, την αιρετή Περιφέρεια και την Τοπική Αυτοδιοίκηση να λειτουργούν αυτόνομα και κατʼ αυτό τον τρόπο να λαμβάνουν τις αποφάσεις τους.
Ο θεσμός, λοιπόν, της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης μέσα από τη συλλογική του έκφραση έχει μπροστά του τη μεγάλη πρόκληση να οραματισθεί και να αγωνισθεί για μια ριζική αλλαγή που θα ανατρέψει τις ισορροπίες ισχύος με το κομματοκρατούμενο πολιτικό σύστημα, που αν και βρίσκεται στη μεγαλύτερη κρίση του, αρνείται να παραχωρήσει μέρος της πολιτικής του εξουσίας.
Η ανάγκη που έχουμε μπροστά μας είναι η χώρα να υιοθετήσει ένα ήπιο μοντέλο ανάπτυξης που θα έχει στον πυρήνα του την Περιφέρεια. Μοντέλο που ταιριάζει με τις ιδιαίτερες ιστορικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες της κάθε περιφέρειας και θα είναι εναρμονισμένο στο πολυεπίπεδο σύστημα διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η μεγάλη πρόκληση που θα κληθούμε να διαχειριστούμε ως Αιρετές Περιφέρειες δεν είναι μια νέα διοικητική ανακατανομή των αρμοδιοτήτων των τοπικών υποθέσεων ή της μεταφοράς των κρατικών αρμοδιοτήτων που απλώς θα αλλάξουν τις ισχύουσες ισορροπίες στη διάρθρωση της κρατικής δομής.
Οι δυνάμεις της Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να απεγκλωβιστούν από τις κομματικές λογικές και μαζί με τους πολίτες της Περιφέρειας να διεκδικήσουν το πολιτικό δικαίωμα να αποτελέσει η αυτοδιοίκηση συνταγματικό θεμέλιο του ενιαίου κράτους, πραγματικό μοχλό ανάπτυξης. Να απαιτήσουν, δηλαδή με συγκεκριμένο σχέδιο και χρονοδιάγραμμα τη συγκρότηση των διοικητικών και οικονομικών μηχανισμών στήριξης και λειτουργίας του θεσμού της αιρετής Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.
Κλέαρχος Περγαντάς, περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας
Χρειαζόμαστε κι έναν «Καλλικράτη 2»
Χρειαζόμαστε κι έναν «Καλλικράτη 2»
Ο «Καλλικράτης» είναι πραγματικά μια μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση και έχει αλλάξει το τοπίο της Αυτοδιοίκησης στη χώρα. Αυτό, όμως, δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν προβλήματα από την εφαρμογή του:
Είναι αλήθεια ότι σε αρκετές περιπτώσεις παράγει γραφειοκρατία, και επειδή ακριβώς παράγει γραφειοκρατία, θα πρέπει η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας και το υπουργείο Εσωτερικών, μέσα από ένα συνεχή διάλογο, να πάνε ουσιαστικά σε έναν «Καλλικράτη 2». Tώρα που ουσιαστικά γνωρίζουμε τις αδυναμίες του και τις δυνατότητές του, έτσι ώστε να κάνουμε πραγματικά έναν «Καλλικράτη» καλύτερο, αρτιότερο και κυρίως πιο αποτελεσματικό σε σχέση με τον πολίτη.
