Αρχαιολόγοι: Παραγγελία του Μ. Αλεξάνδρου για τον Ηφαιστίωνα ο τάφος της Αμφίπολης

 

Θεσσαλονίκη

Τα επιγραφικά σήματα που αποδίδονται κατά την ανασκαφική ομάδα του Λόφου Καστά σε μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα ξεχώρισε η Κατερίνα Περιστέρη, ερμηνεύοντάς τα ως «συμβόλαιο κατασκευής έργου».

Παρουσιάζοντας την ανασκαφική έρευνα στο Λόφο Καστά της Αμφίπολης η αρχαιολόγος, υπεύθυνη της ανασκαφής, σε εκδήλωση στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ αναφέρθηκε στις λεηλασίες που υπέστη το μνημείο, ενώ για άλλη μια φορά στάθηκε στη σπουδαιότητά του χαρακτηρίζοντάς το «τεράστιο ταφικό συγκρότημα».

Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα της ανασκαφής στην Αμφίπολη, Μιχάλη Λεφαντζή, ο Μέγας Αλέξανδρος έδωσε την παραγγελία για την κατασκευή του μνημείου στον Δεινοκράτη. Όπως «προδίδουν» οι επιγραφές, το ταφικό μνημείο ήταν αφιερωμένο στον αδελφικό φίλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, χιλίαρχο του εταιρικού ιππικού και ναύαρχο Ηφαιστίωνα.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στις «τρεις επιγραφές που αποτελούν συμβόλαια έργου του ταφικού μνημείου». Η μία εξ αυτών αναγράφει: «Παρέλαβον Ηφαιστίωνος Ηρώον», το γραπτό οικοδομικό «συμβόλαιο» δηλαδή παραλαβής του μνημείου -μια πλούσια εργολαβία- από τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο.

Το μονόγραμμα «ΑΝΤ» θεωρήθηκε από τους ανασκαφείς ότι αφορά τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, αν και τέτοιου τύπου τυπικά μονογράμματα στους ορθοστάτες του περιβόλου υπήρχαν από την εποχή του Αντίγονου Γονατά μέχρι του Μονόφθαλμου. Όμως στην εποχή του Αντίγονου Γονατά, που ήταν μεταγενέστερη (πέθανε το 239 π.Χ.), δεν ήταν δυνατόν, σύμφωνα με τους ανασκαφείς, να κατασκευαστεί έναν τέτοιο τεράστιο έργο διότι δεν υπήρχαν χρήματα. Έτσι, σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, κλείνει η χρονολογική ψαλίδα στα πέντε-έξι χρόνια μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 - 319 π.Χ.) οπότε αρχίζει η οικονομική κάμψη και οι διάδοχοι διαμοιράζουν το κράτος του έλληνα στρατηλάτη στον Τριπαράδεισο (321 π.Χ.).

Μιλώντας για τον αρχτέκτονα του μνημείου, η κ. Περιστέρη από την πλευρά της είπε ότι οι αρχαιολόγοι εντόπισαν ευρήματα με τη σφραγίδα του αρχιτέκτονα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Δεινοκράτη, ενώ έκανε λόγο για συγκεκριμένα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του τάφου.

Πηγαίνοντας προς το εσωτερικό του, ανέφερε ότι λόγω της σύλησης, στάθηκε «δύσκολο να έχουμε την εικόνα του κυρίως θαλάμου». Σημείωσε, ωστόσο, ότι βρέθηκαν θησαυροί, γυάλινα ελάσματα που μπορεί να προέρχονται από ξύλινο φέρετρο και χρυσά πλακίδια που ενδέχεται να αναπαριστούν νίκες.

Αναφερόμενη στο ιστορικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η έρευνα, μίλησε για την Αμφίπολη ως μια από τις έξι πόλεις όπου θα χτιζόταν μεγάλος πολυτελής ναός. Προχωρώντας προς τα ρωμαϊκά χρόνια, αναφέρθηκε στη μεγάλη καταστροφή περιβόλου που το ένα μέρος του αποξυλώθηκε με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη να μη βρίσκονται στη θέση τους.

Μίλησε, ακόμη, για τα στοιχεία εκείνα του τάφου που ανασύρουν κάτι από μυθολογική εποχή, συγκρίνοντας το κεφάλι Σφίγγας με το κεφάλι του Διονύσου στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θάσου.

Παρά το ότι η μελέτη των ευρημάτων και η έρευνα συνεχίζεται, η κυρία Περιστέρη στην ομιλία της έδωσε αναλυτικά δεδομένα για τη χρονολόγηση του ταφικού συγκροτήματος στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα. Παρέθεσε τα πειστήρια που, εδώ και καιρό, επιτρέπουν στην ανασκαφική ομάδα να διατυπώνει με σαφήνεια ότι το σύνολο στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης -περίβολος ταφικό μνημείο, λέοντας- είναι πρωιμότερο από τα ρωμαϊκά χρόνια.

Η ζωφόρος

Είναι αξιοσημείωτο ότι έγινε ανασύνθεση κομματιών της ζωφόρου η οποία βρισκόταν στον τρίτο χώρο, εκεί που στο δάπεδο ήταν το βοτσαλοειδές ψηφιδωτό με την αρπαγή της Περσεφόνης -του 4ου π.Χ. αιώνα με βάση την τεχνοτροπία του και συγκριτικά παραδείγματα που ανέφερε-, και στην οροφή η διακόσμηση σε τετραχρωμία (κυανό, μαύρο, κίτρινο λευκό). Η απόδοση έγινε από τον κ. Λεφαντζή, που περιγράφει το περιεχόμενο του κομματιού στον βορινό τοίχο, σημειώνοντας ότι περιλαμβάνει τον νεκρό που είναι έφιππος με λεοντοκεφαλή και ένα κράνος πολεμιστή, είτε σε μάχη είτε σε αρματοδρομία με τα όπλα του (φαρέτρα και θώρακας).



Λεπτομέρειες για το μνημείο της Αμφίπολης στο αφιέρωμα του in.gr:

31 φωτογραφίες

Επιμέλεια: Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΔΟΛ