ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΕΝΕΑΣ- ΧΙΛΙΟΜΟΔΙ (Φωτο)

 

Γράφει ο  Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για το «1^ο ερευνητικό πρόγραμμα ανασκαφής», που παρουσιάστηκε στο Χιλιομόδι Κορινθίας, στις 31 Μαρτίου 2014, από την Δρ. Αρχαιολόγο κα Έλενα Κόρκα, η οποία ηγείται του προγράμματος. 

 

Στην εκδήλωση μετείχε ο Αντιπεριφερειάρχης Πελοποννήσου Απόστολος Ε. Παπαφωτίου, ο Αντιδήμαρχος κ. Χασικίδης, δημοτικοί σύμβουλοι, μέλη και εργάτες της ανασκαφής και πλήθος κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Εντυπωσιακή υπήρξε η συμμετοχή των κατοίκων, οι οποίοι έχουν αγκαλιάσει το έργο της ανασκαφής και οτιδήποτε άλλο έχει σχέση με την ιστορία του τόπου.

Τον Ιούλιο του 1984, κατά την διάρκεια τεχνικών έργων ύδρευσης, εντοπίστηκε, στη θέση «Φανερωμένη» στο Χιλιομόδι Κορινθίας, ολόλιθη σαρκοφάγος αρχαϊκών χρόνων, η καλυπτήρια πλάκα της οποίας έφερε στην εσωτερική πλευρά της γραπτή σύνθεση αποτελούμενη από δύο αντωπούς λέοντες και ανθέμιο στο κέντρο. Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, πρόκειται για μοναδικό εύρημα στην Ελλάδα, καθώς δεν έχει εντοπιστεί άλλο παράλληλο ad secco τεχνοτροπίας σε πώρινο μνημειακό τάφο αρχαϊκών χρόνων.

Στην πεδιάδα του Χιλιομοδίου, όπου εντοπίστηκε η σαρκοφάγος, κυριότερη πολίχνη ήταν η Αρχαία Τενέα. Μέχρι σήμερα, όμως, έχουν εντοπιστεί μόνον σποραδικά κατάλοιπα της Τενέας στη περιοχή μεταξύ Χιλιομοδίου και Κλένιας. Για πολλές δεκαετίες ο διαρπαγής κούρος του Μονάχου υπήρξε μοναδικό τεκμήριο του μεγαλείου, που έκρυβε η Τενεατική γη.

Εν συνεχεία, οι δύο κούροι, που κατασχέθηκαν το 2010 στην περιοχή της Κλένιας και τέλος, τα αποτελέσματα της συστηματικής ανασκαφικής έρευνας στο Χιλιομόδι το 2013, είναι πλέον αδιάσειστοι μάρτυρες της ακμάζουσας, αλλά και ανεξερεύνητης αυτής πόλης.

Η σαρκοφάγος του Χιλιομοδίου είναι πώρινη, μονολιθική, ορθογώνια και φέρει επικάλυψη από ορθογώνια πώρινη καλυπτήρια πλάκα. Το εσωτερικό του τάφου έχει διαστάσεις 1.70×0.69×0.50μ. βάθος με πάχος τοιχωμάτων κυμαινόμενο από 0.085–0.090μ. και η καλυπτήρια πλάκα 2.00×0.90×0.15μ. πάχος.

Εντοπίστηκε in situ με προσανατολισμό βορρά – νότου και στο εσωτερικό της περικλείονταν μια ταφή με τα συνευρήματά της. Ο σκελετός με προσανατολισμό από ΝΔ προς ΒΑ, είχε τοποθετηθεί εκτάδην με λυγισμένο το δεξί χέρι.

Τα σημαντικότερα κτερίσματα, που εντοπίστηκαν στο εσωτερικό του τάφου, ήταν: Σιδερένιες και χάλκινες περόνες, ξύλινη περόνη, χάλκινος καθρέφτης, πυξίδα – καλαθίσκος και άωτη pattern πυξίδα με convex τοιχώματα. Τόσο τα κτερίσματα της ταφής, όσο και τα όστρακα, που εντοπίστηκαν στο όρυγμα της σαρκοφάγου, αλλά και πάνω από τη καλυπτήρια πλάκα χρονολογούνται στο πρώτο τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. Στα επιφανειακά στρώματα του χώρου ανευρέθη δε, μοναδικός, μονόμυξος λύχνος, από κορινθιακό πηλό, σε σχήμα πυρφόρου Παπποσειληνού ρωμαϊκών χρόνων και χάλκινο θυμιατήρι μεταβυζαντινών χρόνων.

Ιδιαίτερη εντύπωση, όμως, προξενεί ο ασκός με διπλή προχοή, πλεκτή λαβή και ιθμό. Βρίσκεται ακόμη σε διαδικασία συντήρησης, αλλά ήδη φαίνεται ότι, διαθέτει εξαιρετικά πλούσια διακόσμηση περιλαμβάνοντας εκτός από ζώα και ανθρώπινες μορφές. Πρόκειται για ένα μοναδικό σχήμα, καθώς δεν έχουμε εντοπίσει άλλα παράλληλά του.

Στο σύνολό του ο τάφος είναι κατασκευασμένος από τοπικό μαλακό πωρόλιθο (πιθανώς απολιθωματοφόρο), υποκίτρινης απόχρωσης. Τα εσωτερικά τοιχώματά φέρουν γραπτή διακόσμηση με τρεις οριζόντιες ζώνες, δύο ερυθρές και μια υπόλευκη, σχεδιασμένες εναλλάξ, εκτός από τον πυθμένα, που φέρει τέσσερις εναλλασσόμενες ζώνες. Το σημαντικότερο στοιχείο, όμως, είναι η εσωτερική πλευρά της καλυπτήριας πλάκας.

Τον Σεπτέμβριο του 2013 διεξήχθη η πρώτη περίοδος της τριετούς συστηματικής έρευνας του χώρου, παράλληλα με τις ανασκαφικές εργασίες πραγματοποιήθηκε επιφανειακή έρευνα σε μεγάλη έκταση στην περιοχή Α, στους χώρους που εκτείνονται βόρεια, βορειοανατολικά και βορειοδυτικά της πρώτης σαρκοφάγου, με όριο στα νότια την κοινοτική οδό Χιλιομόδι – Καμαρέτα. Εντοπίστηκε επιφανειακή κεραμική από τους αρχαϊκούς έως και τους βυζαντινούς χρόνους, ενώ σε πολλά σημεία βρέθηκε συσσωρευμένο οικοδομικό υλικό από πώρινους ορθογώνιους δόμους και αργούς λίθους αλλά και ενδείξεις πρόσφατων λαθρανασκαφών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα υψώματα βόρια των αρχικά διερευνημένων αγροτεμαχίων, όπου εντοπίζεται σε μεγαλύτερη πυκνότητα κεραμική ρωμαϊκών χρόνων, αλλά και σωρεία οικοδομικού υλικού, το οποίο πιθανότατα απομακρύνθηκε με τις γεωργικές εργασίες.

Από τα μέχρις στιγμής στοιχεία, τα οποία μας φανερώνουν αφενός μια χρονολογική αλληλουχία από τους αρχαϊκούς μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους, αλλά και μια ποικιλομορφία ταφικών και οικοδομικών καταλοίπων, είναι πλέον τεκμηριωμένη μια έντονη και συνεχόμενη δραστηριότητα στην περιοχή, που πιθανότατα συνδέεται με την αρχαία Τενέα.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει πάρει σχετική απόφαση στο Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου για την υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης με το Υπουργείο Πολιτισμού για τη συνέχιση της έρευνας, από την Αρχαιολόγο κα Κόρκα, μέχρι και το 2015, με οικονομική συμμετοχή της Περιφέρειας ύψους τριάντα χιλιάδων ευρώ (30.000 €).

Η συγκεκριμένη έρευνα θα δώσει το αρχαιολογικό υπόβαθρο για μια μελλοντική συστηματική μελέτη της αρχαίας πόλης της Τενέας.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου με συνεχείς και συστηματικές ενέργειες και δράσεις αναδεικνύει τον πολιτιστικό πλούτου της Πελοποννήσου. Συνεργάζεται με όλες τις δομές, όπως με το Υπουργείο Πολιτισμού, με τις εφορείες αλλά και με όλους τους εμπλεκομένους φορείς και υπηρεσίες για τις αρχαιολογικές ανασκαφές και, κατόπιν αντιστοίχων μελετών, την ένταξη τους σε προγράμματα του ΕΣΠΑ. Από τα προγράμματα ΕΣΠΑ εκτελούνται ήδη στην Κορινθία, στον Τομέα του Πολιτισμού, έργα αξίας 7,5 εκατομμυρίων ευρώ. Ακόμη, αναπτύσσει όλες τις πολιτιστικές υποδομές  με στόχο την προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πελοποννήσου και την ένταξη αυτής στην κοινωνία.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΠΑΠΑΦΩΤΙΟΥ

ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π.