Άρθρο του Δημοσθένη Δαββέτα
Εδώ και μήνες όλος ο κόσμος ασχολείται με την ελληνική κρίση. Κορυφαίοι
πολιτικοί οπως οι Ομπάμα, Μέρκελ, Ολάντ, Ρέντσι, αλλά και οικονομολόγοι
διεθνούς επιπέδου κατέθεσαν τις απόψεις τους σε ένα ζήτημα που ως την τελευταία
στιγμή φάνταζε άλυτο. Από τα γενικά σχόλια κάποιος αντιλαμβανόταν οτι το
πρόβλημα του χρέους, οι υποχρεώσεις, το χρηματοπιστωτικό συμφέρον, η αθέτηση
πληρωμών, η φτώχεια, συγκεντρωνόταν μόνο γυρω απο το θέμα της
οικονομίας.Κι αν αυτή η κρίση δεν ηταν αποκλειστικά οικονομική; κι αν είχε
και πολιτισμικό βάρος;
Το να πειστεί κάποιος οτι η Ελλάδα δεν τήρησε τις
υποχρεώσεις της ή οτι κατανάλωνε μέσω δανείων περισσότερα χρήματα απο οτι
παρήγαγε, ειναι κάτι εύκολο. Και μπορει να γίνει επικίνδυνα απλουστευτικό ως
ερώτημα εάν απαντηθεί με λογια κλισέ οπως "οι Έλληνες δεν δουλεύουν
πολύ", "δεν ειναι παραγωγικοί", ή "είναι τεμπέληδες"
και άλλα τέτοια. Πίσω όμως απο τα εύκολα λογια μήπως κρύβεται μια (συνειδητή ή
ασυνείδητη) αντίσταση σε αυτο που ονομάζεται Τέλος της Ιστορίας; Ο
"νέος" κόσμος, ο παγκοσμιοποιημένος, ο δομημένος κατα το
πρότυπο της άψογης και λειτουργικής τεχνολογίας, ο κόσμος αυτός που
απ-ανθρωποιείται διαρκώς στην υπηρεσία της Τεχνικής, προκαλεί τα ισχυρά
κατάλοιπα μιας κλασικής αισθητικής που παραμένει ζωντανή στην ελληνική
καθημερινότητα. Η Μοντέρνα κουλτούρα που έχει ως θεά Αφροδίτη, ως θεά της
ομορφιάς, την Τεχνική, αυτή η κουλτούρα της υπερεθνικής πατρίδας που
θεμελιώθηκε στην ανθρωπιστική απο-δόμηση, δεν αρέσει στην συν-αισθηματική, εθνική
Ελλάδα, της οποίας η πολιτισμική μνήμη ειναι παρούσα στην γλώσσα, στην ανάγνωση
της Ιστορίας, στην καθημερινή ανθρωπιά. Σε μια παγκοσμιοποιημένη εποχή που
κυριαρχεί η Δύναμη, οχι με την λογική του Δύναμαι, οπως το έβαζε ο Νίτσε
(δηλαδή με την φιλοσοφια του δύναμαι με την εσωτερική μου προσπάθεια να
κυριαρχήσω στον εαυτό μου), αλλα με την λογική της εξουσίας που κυριαρχεί μέσω
της μηχανικής αρτιότητας της Τεχνικής, η Ελλάδα δυσκολεύεται να προσαρμοστεί.
Αυτή η σημερινή Ελλάδα που διατηρεί πάντα ζωντανό μεσα της το πολιτισμικό και
ιστορικό "ανήκειν" που ζει με τις ταυτοτικές της ρίζες μέσω της
γλώσσας, της παράδοσης, του έθνους και της ιστορικής περηφάνειας, αδυνατεί να
μπει στην απρόσωπη και απ-άνθρωπη πραγματικότητα του Τέλους της Ιστορίας. Αδυνατεί
να δεχτεί το τέλος της Φιλοσοφίας, της Ποίησης και της Τέχνης στα πλαίσια μιας
τεχνοποιημένης ζωής όπου ο έρωτας γίνεται πορνό, η πολιτισμική ταυτότητα
γραφικότητα, η ιστορικότητα χολυγουντιανό κιτς, η ανθρωπιά αδυναμία, η
γενναιοδωρία βλακεία, η ενασχόληση με την σφαιρική κουλτούρα χάσιμο χρόνου. Η
χρηματοπιστωτική κυριαρχία, όπου ολα ειναι αριθμοί και εξουσία αριθμών, δεν
αρέσει και φοβίζει τους κατα παράδοση ανθρωπιστικής κουλτούρας Ελληνες, αυτούς
που ακόμα δίνουν μεγάλη σημασία σε εθνικές, πατριωτικές, οικογενειακές και
συναισθηματικές αξίες. Διατηρώντας πάντα στην καθημερινότητά τους ένα μίγμα
τραγικότητας και Αριστοφανισμού, οι σημερινοί Έλληνες δυσπιστούν απέναντι στην
γραφειοκρατική Ευρώπη, στην γραφειοκρατία των Βρυξελλών, που την θεωρούν κάτι
σαν δούρειο ίππο για την υποταγή στην σκληρή παγκοσμιοποίηση. Μια προσέγγιση
ίσως της θέσης τους θα μπορούσε να ωθήσει την σημερινή Ευρώπη, αυτήν που θέλει
να βγάλει απο την εκπαίδευση της τα Ελληνικά και τα Λατινικά ως μητέρες
γλώσσες, αυτήν που θέλει να ξεχάσει την χριστιανική της μνήμη, να μην παραδοθεί
ολοκληρωτικά στην Κίρκη της Τεχνικής. Να μην δει τον άνθρωπο μονο ως
λειτουργική οντότητα σε μια άριστη μηχανική ζωή, αλλα να δώσει εκ νέου ώθηση σε
μια επανεκκίνηση της ανθρωπιστικής κουλτούρας η οποία μαζί με την καινοτομική
ευεξία της Τεχνικής μπορούν να δώσουν νέα όνειρα.
Δημοσθένης Δαββέτας
Καθηγητης Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός.
