«Να μας έχετε εμπιστοσύνη, δεν υπάρχει καμία περίπτωση ο χαρακτήρας αυτού του μοναστηριού να αλλάξει και είμαστε σε συνεννόηση με την αιγυπτιακή πλευρά, ώστε αυτό να διασφαλιστεί με τρόπο νομικά ισχυρό στο βάθος των αιώνων», τόνισε ο Έλληνας πρωθυπουργός στην ομιλία του προς τη Διπλή Ιερά Σύναξη της μοναστικής πολιτείας στις 4 Ιουλίου 2025.
Ο κ. Μητσοτάκης δεν ανέφερε κάτι για το ιδιοκτησιακό καθεστώς την Μονής, το οποίο και για τον ίδιο
πλέον θεωρείται χαμένο. Είναι εύλογο να δεχθούμε ότι σε συζητήσεις με τους μοναχούς αντιλήφθηκε ότι οι μονές υπάρχουν, στέκονται και διατηρούνται μόνο σε ιδιόκτητες εκτάσεις. Και τούτο για να οργανωθεί μοναχικός βίος και ο τρόπος διαβίωσης των μοναχών πρέπει να υπάρχει ηρεμία και ειρήνη, την οποία εξασφαλίζει η ιδιοκτησία, η οποία απαλείφει τον συνεχή φόβο της έξωσης από τον ιδιοκτήτη. Για αυτό και στα μοναστηριακά τυπικά, είτε στα κτητορικά, είτε τα προερχόμενα από τον ιδρυτή ή ανακαινιστή της μονής, περιέχουν κανόνες που διέπουν μεταξύ πολλών την οργάνωση της μονής, τα διακονήματα, τη διοίκηση της περιουσίας και άλλα.Ως εκ τούτου η υπόσχεσή του για διασφάλιση του χαρακτήρα «με τρόπο νομικά ισχυρό στο βάθος των αιώνων» είναι μετέωρη, έωλη και πλέον εκτός δυνατότητας του.
Ακόμη δεν αναφέρει εάν ο χαρακτήρας της Μονής παραμένει Ελληνορθόδοξος που αποτελεί ταυτοτικό στοιχείο.
1) Απόφαση του Αιγυπτιακού δικαστηρίου
Σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση του Εφετείου της Ισμαηλίας στις 29/5/2025, για την Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, το δικαστήριο έκρινε (αναφέρεται μόνο το ιδιοκτησιακό) ως ανυπόστατο το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Μονής Σινά για τα περιουσιακά της στοιχεία στην ευρύτερη περιοχή, και ως εκ τούτου όσα ακίνητα διαθέτει στην Αίγυπτο περνούν στα χέρια του αιγυπτιακού Δημοσίου. Απόφαση με την οποία καταλύεται κάθε έννοια δικαίου, και μέσω αυτής πραγματοποιείται η υφαρπαγή και η δήμευση της περιουσίας. Κατά τον Αιγύπτιο υπουργό των Εξωτερικών κ. Αμπντελάτι διατηρείται: «το συνεχές δικαίωμα των μοναχών να επωφελούνται (!!!) από το μοναστήρι και τους γύρω θρησκευτικούς και αρχαιολογικούς χώρους».
2) Ιδιοκτησίες της Μονής (επιφάνειες, χρήσεις, έσοδα που επιφέρουν)
Καταγράφονται οι κάτωθι ιδιοκτησίες, μετά από αξιοποίηση των στοιχείων για τα μεγέθη των ιδιοκτησιών, όπως αυτά περιέχονται στην πρόσφατη δικογραφία:
Α) Εκκλησάκια, κελιά
α) Δεκαπέντε (15) από τις ιδιοκτησίες είναι μεμονωμένα ιστορικά παρεκκλήσια διάσπαρτα στην περιοχή του Θεοβάδιστου Όρους, επιφάνειας 13 έως 350 τετραγωνικών μέτρων (στην περίπτωση που τους προσμετράται και κάποιος μικρός προαύλιος χώρος).
β) Δεκατρείς (13) αποτελούν διάσπαρτα μεμονωμένα κτίρια, κελιά ή αποθήκες, εμβαδού 12-200 τ.μ. Ήδη από το τέλος του 2ου μ.Χ. αιώνα παρατηρείται στην ευρύτερη περιοχή κατοίκηση ανθρώπων που απέφευγαν τον κόσμο της εποχής τους για την επίτευξη της τελειότητας στη ζωή τους, στο πλαίσιο του λεγόμενου εσχατολογικού ασκητισμού για να εξελιχθεί σε μοναχισμό 1 αιώνα αργότερα.
Β) Ιστορικοί κήποι
επτά (7) έχουν έκταση μικρότερη από 1 στρέμμα,
δεκαεπτά (17) αναπτύσσονται σε 1-4 στρέμματα,
δώδεκα (12) εκτείνονται σε 4-20 στρέμματα,
ένας (1) περί τα 60 στρέμματα στην Κοιλάδα των Αγίων Τεσσαράκοντα.
Γ) Παραγωγή προϊόντων
Οι κήποι αυτοί αποτελούν εδάφη άνισης παραγωγικότητας, η οποία δεν είναι ευθέως ανάλογη της έκτασής τους. Η απόδοσή τους εξαρτάται από την ποιότητα του εδάφους, τη δυνατότητα ύδρευσης, την απόστασή τους από τη Μονή. Οι σημαντικότεροι από αυτούς βρίσκονται ακριβώς έξω από το μοναστήρι, αλλά και στις κοιλάδες των Αγίων Αποστόλων, των Αγίων Αναργύρων, της Παναγίας (Μποστάνι) και των Αγίων Τεσσαράκοντα.
Συνιστούν το αποτέλεσμα επίπονης προσπάθειας από γενιές μοναχών που τους δημιούργησαν εκ του μηδενός μεταφέροντας χώμα και που κυριολεκτικά τους υπερασπίστηκαν από τα στοιχεία της φύσης. Οι κήποι αυτοί παράγουν με πολύ κόπο λίγα προϊόντα, καλύπτοντας εν μέρει τις ανάγκες της Μονής, των εργαζομένων και των προσκυνητών. Προφανώς δεν αποτελούν επενδυτικά ακίνητα, ούτε αποφέρουν εισοδήματα, αλλά μόνο περιορισμένες σοδειές.
Εκτός από μικρούς λαχανόκηπους, που τροφοδοτούν σποραδικά το μαγειρείο με κηπευτικά, το κύριο βάρος της καλλιέργειας αποτελούν οι 1.700 περίπου ρίζες διάσπαρτα ξερικά ελαιόδεντρα, που καλύπτουν μέρος των διατροφικών και λειτουργικών αναγκών.
Καλλιέργειες άλλου είδους είναι σποραδικές και συχνά τυχαίες: Πρόκειται για λίγες διάσπαρτες χουρμαδιές και αμυγδαλιές (οι ξηροί καρποί αποτελούσαν πάντα βασικό συμπλήρωμα διατροφής στην έρημο), κάποιες συκιές, μεμονωμένες βερικοκιές και αχλαδιές, οι καρποί των οποίων σπάνια ωριμάζουν και σπανιότερα καταναλώνονται, καθώς, πέρα από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, οι καλλιεργητές έχουν διεκδικητικό ανταγωνιστή την πανίδα της ερήμου. Και το ανθρωπίνως σημαντικότερο: Στην κοιλάδα των Αγίων Τεσσαράκοντα βρίσκονται τα πηγάδια από τα οποία υδρεύεται μέσω αγωγών η Μονή.
3) Χρόνος έκδοσης της δικαστικής απόφασης
Δεν είναι τυχαίος ο χρόνος που εκδόθηκε η απόφαση του Εφετείου για μία υπόθεση που σερνόταν για πολλά χρόνια. Η Αίγυπτος περίμενε να ωριμάσουν οι συνθήκες , να υπάρχει κλίμα από τη μεριά της Ελλάδος συνεχών υποχωρήσεων για «Ήρεμα νερά». Ήδη είχε κερδίσει η Αίγυπτος μερικές χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα στην χάραξη των ΑΟΖ μεταξύ των κρατών. Ακόμη είχε διαπιστώσει την έλλειψη ενδιαφέροντος από την Ελληνική πλευρά, η οποία είχε επαναπαυθεί στον εξωδικαστικό συμβιβασμό χωρίς να εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες που διέθετε.
4) Μερικό συμπέρασμα
Από τις 71 λεγόμενες ιδιοκτησίες της Μονής στην περιοχή του Νοτίου Σινά δεν προκύπτει ιδιαίτερο όφελος για την αιγυπτιακή κυβέρνηση, ούτε τα εδάφη αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν. 71 ήταν τα ακίνητα τα οποία αναφέρονται στο προεδρικό Διάταγμα με αριθμό 263 και ημερομηνία 26 Νοεμβρίου 1979, του προέδρου της Αιγύπτου Ανουαρ Σαντάτ που πιστοποιούσε και βεβαίωνε την ιδιοκτησία της Μονής.
Πολλά από αυτά βρίσκονται μοιρασμένα σε μεγάλα υψόμετρα, σε γρανιτώδεις ορεινούς όγκους, με κορυφές ύψους άνω των 2.000 μέτρων. Άλλα βρίσκονται σε κοιλάδες και σε πλατώματα. Όλα όμως απαιτούν κοπιώδεις ανθρώπινες εργασίες, σε καθημερινή βάση, για να καλλιεργηθούν και να αποδώσουν καρπούς. Οι βροχοπτώσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες και το πολύτιμο νερό, αντλείται από πηγάδια και αποθηκεύεται σε δεξαμενές. Μικρά και υποτυπώδη επιφανειακά φράγματα κατακρατούν τις μικρές ποσότητες των βροχοπτώσεων. Δεν υπάρχει οικονομικό αντικείμενο στις ιδιοκτησίες της Μονής των οποίων οι αξίες είναι ασήμαντες. Επομένως, η δικαστική απόφαση προκλήθηκε από πολιτικές σκοπιμότητες, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη, στο πλαίσιο της σταδιακής οικειοποίησης της Αγίας Αικατερίνης από την Αίγυπτο.
5) Κίνδυνοι από την απόφαση
Μια απόφαση η οποία είναι απολύτως πολιτική και η οποία ως εκ τούτου δεν περατούται στο ιδιοκτησιακό καθεστώς της Μονής, αλλά υπάρχει σχεδιασμός από την αιγυπτιακή πλευρά για περαιτέρω κινήσεις εις βάρος την Μονής, στο πλαίσιο της θρησκευτικής εθνικοποίησης εκ μέρους της Αιγύπτου. Στοχεύει σε μελλοντική αξιοποίηση της ιστορίας των δέκα επτά (17) αιώνων της Μονής και του πνευματικού φορτίου που μεταφέρει η Αγία Μονή. Εφόσον δεν έχει ιδιοκτησία η Μονή, ο ιδιοκτήτης - το Αιγυπτιακό Δημόσιο - δύναται να το αξιοποιήσει σύμφωνα με τους στόχους που έχει θέσει. Η αρχαιολογική υπηρεσία της Αιγύπτου στην οποία υπάγεται είναι εκτελεστικό όργανο για τους στόχους της Αιγύπτου. Στην περίπτωση στην οποία ήθελε να διατηρήσει το θρησκευτικό του χαρακτήρα κι επειδή δεν είναι υποχρεωμένη να κρατήσει τον Ελληνορθόδοξο χαρακτήρα της Μονής μπορεί να παραχωρήσει τη Μονή έναντι ανταλλαγμάτων και κέρδους σε μοναστικές κοινότητες άλλων Εκκλησιών και Δογμάτων. Οι υποψηφιότητες σε αυτή την περίπτωση θα είναι πολλές, π.χ. η Ρώσικη Εκκλησία, η Κόπτικη και πολλές άλλες. Η πρόσφατη θρησκευτική αλλαγή στη Λάβρα (των Σπηλαίων) του Κιέβου στην Ουκρανία βεβαιώνει πως οι πολιτικές λύσεις καθορίζουν και τις θρησκευτικές. Η Άλωση της Αγίας Μονής και η αδυναμία από την κυβέρνηση να υπερασπιστεί την ύπαρξή της προδικάζουν αντίστοιχες απώλειες για τα Ελληνικά θρησκευτικά ιδρύματα στην Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια και Ιερουσαλήμ όπου τα αντίστοιχα κράτη θα μιμηθούν τις πρακτικές της Αιγύπτου.
6) Δράσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης
Δυστυχώς η Ελληνική κυβέρνηση ασχολείται με το θέμα μετά το ολέθριο αποτέλεσμα της Άλωσης της Μονής. Είχε τις δυνατότητες να προλάβει τη δικαστική απόφαση εάν είχε δείξει ενδιαφέρον. Ο κ. Μητσοτάκης επανειλημμένως βρέθηκε στην Αίγυπτο και με τον πρωθυπουργό της χώρας κ. Σίσυ. Η Ελλάδα ήταν και είναι ο προθάλαμος για τις χρηματοδοτήσεις της Αιγύπτου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ούτε κι αυτό αξιοποιήθηκε. Απεναντίας, στις 17 Μαρτίου 2024 βρισκόμενος στο Κάιρο προτίμησε να πάει στη όαση της Σίβα αντί στην Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης, που θα ήταν μία επίσκεψη με ουσιαστικό και συμβολικό χαρακτήρα, που θα έδειχνε το ενδιαφέρον του προς όλους, σε χρόνο όπου το δικαστήριο για την Μονή ήταν σε εξέλιξη. Είναι ανησυχητικό και δηλώνει την έλλειψη ενδιαφέροντος από την Ελλάδα το ότι σε όλες τις συναντήσεις του κ. Μητσοτάκη αλλά και άλλων Ελλήνων αξιωματούχων με Αιγύπτιους συναδέλφους ουδέποτε αναφέρεται η Μονή στις συζητήσεις και στα επίσημα Δελτία Τύπου.
7) Γενικό συμπέρασμα
Η Άλωση της Μονής της Αγίας Αικατερίνης, στο Σινά της Αιγύπτου είναι :ένας ακόμη κρίκος της αλυσίδας των αποτυχιών της ομάδας των κων. Μητσοτάκη και Γεραπετρίτη και αποκαλύπτει το κρίσιμο έλλειμμα στην εξωτερική πολιτική που εφαρμόζεται από την άνω ομάδα. Ένα σοβαρότατο θέμα που αφορά την ύπαρξη της Ιεράς Μονής αφέθηκε λόγω άγνοιας, ανεπάρκειας, αδράνειας και αδιαφορίας της ομάδας, να καταλήξει στην υφαρπαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Μονής, εγγυημένο από την ιστορία των δέκα επτά (17) αιώνων, και οδηγεί πλέον σε επώδυνες μελλοντικές καταστάσεις για τον Ελληνορθόδοξο χαρακτήρα της και γενικότερα για τον Ελληνισμό.
Μέχρι σήμερα η Ελλάδα δεν αξιοποιεί την πολιτιστική διπλωματία, ούτε έχει δημιουργήσει ένα πλαίσιο που να προβάλλει τα ορθόδοξα μνημεία της, εκτός χώρας, τα οποία είναι μεν δαιδάλματα άλλων εποχών, αποτελούν όμως τη δική μας παρακαταθήκη και πολιτιστική κληρονομιά διαθέτουν οικουμενικό χαρακτήρα παγκοσμίως αποδεκτό.
Είναι πλέον πάγιος ο τρόπος αντιμετώπισης των θεμάτων που ανακύπτουν για την πατρίδα μας .με ξένες χώρες. Η κυβέρνηση και η κλειστή και περιορισμένη ομάδα του κ. Μητσοτάκη που χαράσσει μόνη της και εφαρμόζει την εξωτερική πολιτική της χώρας κινείται πάντοτε μετά τις εξελίξεις. οι οποίες την πιάνουν απροετοίμαστη και ανυποψίαστη. Έχει καταφέρει, το μοναδικό παγκόσμιο άθλο, να έχει κηρύξει τον πόλεμο στην Ρωσία και να μην έχει σχέσεις με τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών κ. Τραμπ. Με φοβική και ενδοτική συμπεριφορά κινείται έναντι της Τουρκίας.
Το απαράδεκτο προσκύνημα του Υπουργού των Εξωτερικών κ. Γεραπετρίτη στον κ. Ερντογάν κατά την επίσκεψη του τελευταίου στην Αθήνα, δείχνει την υποταγή, την αναγνώριση του κυρίαρχου και ακόμη ποιος είναι ο ισχυρός που πρέπει να στραφούν τα άλλα κράτη και μεταξύ αυτών και η Αίγυπτος το οποίο πράττει πλέον πολλαπλώς.
Υ.Γ. Τα στοιχεία για τις ιδιοκτησίες της Αγίας Μονής ελήφθησαν από το άρθρο «Απαντήσεις χωρίς μύθους για τις επίμαχες ιδιοκτησίες στο Σινά (tovima.gr)» του κ. Νικολάου Λ. Φύσσα, βυζαντινολόγου, αρχαιολόγου στο Ίδρυμα Όρους Σινά στην Αθήνα.
Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Παράρτημα εικόνων :
Εικ.1 Η Μονή Σινά με τον περιβάλλοντα χώρο και τον κήπο της στο βάθος της Κοιλάδας Wadiel-Deir. Πηγή: www.tovima.gr/print/diplomatia/apantiseis-xoris-mythous-gia-lftis-epimaxes-idioktisies-sto-sina/
Εικ.2 Καταυλισμός στους πρόποδες του Όρους Σερμπάλ. Πηγή: The Sinai Portfolio, By The Monastery of st. Catherine, David Roberts (1796-1864).
Εικ.3 Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης. Πηγή: The Sinai Portfolio, By The Monastery of st. Catherine, David Roberts (1796-1864).
Εικ.4 Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης και το πλάτωμα του καταυλισμού. Πηγή: The Sinai Portfolio, By The Monastery of st. Catherine, David Roberts (1796-1864).
Εικ.5 Η ανάβαση στην κορυφή του Σινά. Πηγή: The Sinai Portfolio, By The Monastery of st. Catherine, David Roberts (1796-1864).
Εικ.6 Η ανάβαση της οροσειράς του Σινά. Πηγή: The Sinai Portfolio, By The Monastery of st. Catherine, David Roberts (1796-1864).
Εικ.7 Άποψη από τα βουνά προς την Ιερά Μονή και την κοιλάδα Ελ-Ραχά. Πηγή: Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης, Σινά, Αίγυπτος. ΕΝΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Κείμενα της Helen C. Evans. Φωτογραφίες του Bruce White.