Γράφει η ΕΛΠΙΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ
Αυτονομία σε τρεις άξονες με διεύρυνση της ελευθερίας λήψης αποφάσεων από τα πανεπιστήμια και για τους τρεις κύκλους σπουδών τους και παράλληλη κατοχύρωση της πιστοποίησης και της συστηματικής αξιολόγησης των προγραμμάτων σπουδών προβλέπει ρύθμιση στο επερχόμενο νομοσχέδιο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση του υπουργείου Παιδείας.
Η «αποκέντρωση» που επιδιώκει η πολιτική ηγεσία προβλέπει μεταξύ άλλων ελεύθερη ίδρυση μεταπτυχιακών, χωρίς έγκριση από το υπουργείο Παιδείας, δυνατότητα οργάνωσης μεταπτυχιακού αποκλειστικά εξ αποστάσεως, αξιοποίηση εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων από την αγορά εργασίας ως διδακτικού προσωπικού, παράταση του εξαμήνου χωρίς περιορισμούς στα προγράμματα προπτυχιακών σπουδών καθώς και επιπλέον εκπαιδευτικές δραστηριότητες πέραν της εκπόνησης διδακτορικής διατριβής για τον γ’ κύκλο σπουδών.
Σε ένα μεγάλο βαθμό, στο νομοσχέδιο επιχειρείται η κατάργηση του ασφυκτικού και συγκεντρωτικού πλαισίου, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί στον νόμο 4485/2017 επί υπουργίας Κώστα Γαβρόγλου και η μετάθεση εξουσιών από το υπουργείο Παιδείας στα πανεπιστήμια. Για τη διασφάλιση των προϋποθέσεων ποιότητας της παρεχόμενης διδασκαλίας αρμόδιο όργανο θα είναι η ανεξάρτητη αρχή της ΕΘΑΑΕ.
Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις που παρουσιάζει αποκλειστικά ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής έρχονται ως συνέχεια προηγούμενων νομοθετημάτων με στόχο να ενισχυθεί η αυτονομία στα πανεπιστήμια και να αποδεσμευτούν οι διοικήσεις τους από τον ασφυκτικό κλοιό της γραφειοκρατίας, χωρίς όμως να απουσιάζουν οι δικλίδες ασφαλείας για την παρεχόμενη ποιότητα σπουδών.
Οι προτάσεις
Οι αλλαγές που προτείνονται προβλέπουν αυτονομία σε επίπεδο οικονομικής διαχείρισης, διαχείρισης και εμπλουτισμού του διδακτικού προσωπικού και οργάνωσης βάσει των αναγκών και των απαιτήσεων των προγραμμάτων σπουδών και στους τρεις κύκλους ανά πανεπιστήμιο.
Προπτυχιακά προγράμματα
- Καταργείται το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο όριζε συγκεκριμένα χρονικά όρια για την παράταση του εξαμήνου και την κατανομή διδακτικού χρόνου ανά μάθημα. Το κέντρο λήψης αποφάσεων μετατίθεται από τη Βουλή στις διοικήσεις των πανεπιστημίων και τα αρμόδια όργανα, ώστε να μην υπάρχουν περιορισμοί όπως η παράταση του εξαμήνου μόλις για δύο εβδομάδες (σ.σ.: σε διαφορετική περίπτωση απαιτείται νέα νομοθετική ρύθμιση) ή η διδασκαλία ενός μαθήματος υποχρεωτικά για τουλάχιστον 13 εβδομάδες.
Μεταπτυχιακά προγράμματα
Στον β’ κύκλο σπουδών εντοπίζονται στο επερχόμενο νομοσχέδιο οι σημαντικότερες πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της αυτονομίας και της αποκέντρωσης.
Πρόκειται άλλωστε για τον κύκλο σπουδών που δέχτηκε το ισχυρότερο πλήγμα από τον νόμο Γαβρόγλου το 2017, με ασφυκτικούς περιορισμούς, οι οποίοι καταργούνται στις προτεινόμενες διατάξεις.
- Με απόφαση Συγκλήτου και χωρίς έγκριση από το υπουργείο Παιδείας θα ιδρύονται τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Η ΕΘΑΑΕ θα είναι ο αρμόδιος φορέας που θα παρέχει την πιστοποίηση, που είναι αναγκαίος όρος για τη λειτουργία του κάθε μεταπτυχιακού. Ειδικότερα, όλα τα προγράμματα σπουδών αξιολογούνται από την ΕΘΑΑΕ πριν από την έναρξη λειτουργίας τους και πιστοποιούνται περιοδικά σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα και Κατευθυντήριες Γραμμές στην Ανώτατη Εκπαίδευση κατά την περιοδική αξιολόγηση της βασικής ακαδημαϊκής μονάδας στην οποία εντάσσονται.
- Το κόστος λειτουργίας αλλά και τα τέλη φοίτησης θα είναι αποκλειστική απόφαση του πανεπιστημίου χωρίς τη συνδρομή του υπουργείου Παιδείας, με την προϋπόθεση όμως να έχει κατατεθεί έκθεση βιωσιμότητας και σκοπιμότητας, στην οποία θα αναλύεται το κόστος οργάνωσης. Τα αρμόδια όργανα του ιδρύματος θα αποφασίζουν για τις πηγές χρηματοδότησης του μεταπτυχιακού καθώς και για την τροποποίηση των προϋπολογισμών, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη έγκριση από την πολιτική ηγεσία.
- «Ανοιγμα» σε εμπειρογνώμονες και επιστήμονες από την αγορά εργασίας, χωρίς απαραίτητα να είναι κάτοχοι διδακτορικού προβλέπεται στις επερχόμενες ρυθμίσεις. Ιδίως στις περιπτώσεις μεταπτυχιακών που έχουν αμιγώς επαγγελματικό προσανατολισμό δίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων από την αγορά εργασίας με εμπειρία και εξειδίκευση σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα. Παράλληλα καταργούνται οι ποσοστώσεις στο διδακτικό προσωπικό, με το κάθε ίδρυμα να καθορίζει τους διδάσκοντες αλλά και την αμοιβή αυτών, χωρίς περιορισμούς.
- Η θετική εμπειρία από τη χρήση της τηλεκπαίδευσης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση τα δύο προηγούμενα χρόνια αποτυπώνεται στο νομοσχέδιο, το οποίο δίνει τη δυνατότητα οργάνωσης μεταπτυχιακού προγράμματος εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως. Με τη συγκεκριμένη ρύθμιση διευκολύνονται οι συνεργασίες με ιδρύματα του εξωτερικού και διευρύνεται η δυνατότητα διδασκαλίας από άτομα με τεχνογνωσία ή διδάσκοντες που δεν θα είχαν μέχρι τώρα το προνόμιο της φυσικής παρουσίας. Η ΕΘΑΑΕ θα αξιολογήσει εάν τα τμήματα πληρούν όλα τα αναγκαία κριτήρια: τεχνικές υποδομές, επιμόρφωση του διδακτικού προσωπικού σε θέματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, καταλληλότητα του ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού που θα διασφαλίσει το αδιάβλητο για τις εξετάσεις που θα πραγματοποιούνται εξ αποστάσεως.
Διδακτορικές σπουδές
Τα θεσμικά κενά στη λειτουργία των διδακτορικών σπουδών έρχεται να καλύψει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, ορίζοντας ένα σαφές πλαίσιο της οργάνωσης και της λειτουργίας τους.
- Σε αυτό προβλέπεται να δοθεί η δυνατότητα ενός διακριτού κύκλου μαθημάτων ή συναφείς εκπαιδευτικές δραστηριότητες όπως η μεθοδολογία έρευνας στους διδακτορικούς, για τους οποίους μέχρι σήμερα προβλέπεται μόνο εκπόνηση της διατριβής τους, χωρίς παράλληλο κύκλο σπουδών.
- Τέλος, δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής στις τριμελείς και επταμελείς επιτροπές καθώς και στην αξιολόγηση σε μέλη ΔΕΠ που έχουν αφυπηρετήσει, καθώς και σε μέλη ΔΕΠ πανεπιστήμιων στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.
