Την έντονη αντίθεσή του εκφράζει ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Κορινθίας απέναντι στην προτεινόμενη
μείωση της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στην Α’ Λυκείου, λόγω της επικείμενης εισαγωγής του μαθήματος «Οικονομία» στο ωρολόγιο πρόγραμμα από το σχολικό έτος 2025-2026.Σε δημόσια επιστολή του, ο Σύνδεσμος ασκεί σφοδρή κριτική στις διαδικασίες του Υπουργείου Παιδείας και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, καταγγέλλοντας την απουσία ουσιαστικού διαλόγου και τη λήψη αποφάσεων μέσα από ανεπίσημες διαρροές, χωρίς εκπαιδευτική διαβούλευση.
Όπως τονίζεται χαρακτηριστικά: «Η σκέψη ότι η Ελλάδα, κοιτίδα του Θουκυδίδη και του Ξενοφώντα, θα αποσύρει μία διδακτική ώρα από τα Αρχαία Ελληνικά για να εισαγάγει το μάθημα της Οικονομίας, φαντάζει ειρωνικά αντιοικονομική για το ίδιο το πνευματικό της κεφάλαιο».
Ανθρωπιστικές σπουδές και σύγχρονες δεξιότητες
Ο Σύνδεσμος υπογραμμίζει ότι τα Αρχαία Ελληνικά δεν είναι ένα «φιλολογικό χόμπι», αλλά πεδίο εκπαίδευσης στην κριτική σκέψη, την πολιτική ανάλυση και την ηθική κρίση — ικανότητες που κρίνονται απαραίτητες στη σημερινή εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και των γεωπολιτικών αναταράξεων.
«Ο Θουκυδίδης και ο Ξενοφών αποτελούν διαχρονικά σεμινάρια πολιτικής οικονομίας των αξιών, πιο επίκαιρα και διεισδυτικά από οποιοδήποτε εγχειρίδιο της αγοράς», σημειώνει η επιστολή, τονίζοντας ότι το σχολείο του 21ου αιώνα οφείλει να ενισχύει δεξιότητες όπως η ιστορική ενσυναίσθηση και η κατανόηση της ανθρώπινης αβεβαιότητας — δεξιότητες που «δεν αλγοριθμοποιούνται εύκολα».
Ένα ψευτοδίλημμα: «Αρχαία ή Οικονομία;»
Για τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Κορινθίας, η επιλογή μεταξύ Αρχαίων Ελληνικών και Οικονομίας είναι πλαστή και ακαδημαϊκά αδόκιμη. Αντί να αντιμετωπίζονται τα δύο μαθήματα ως ανταγωνιστικά, προτείνεται η διαθεματική και συμπληρωματική διδασκαλία τους, όπως ήδη εφαρμόζεται σε κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπου οι Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες συνεργάζονται στενά.
«Η Ελλάδα έχει μια στρατηγική υπεραξία: τη ζωντανή πρόσβαση στη γλώσσα και τη σκέψη που θεμελίωσαν την οικουμενική παιδεία. Η περικοπή μιας ώρας Αρχαίων την εβδομάδα, όσο “αθώα” κι αν φαίνεται, σηματοδοτεί πνευματική υποχώρηση».
Έκκληση προς το Υπουργείο Παιδείας
Ο Σύνδεσμος καλεί το Υπουργείο να επανεξετάσει την απόφασή του και να εξετάσει εναλλακτικές λύσεις για την ένταξη του μαθήματος των Οικονομικών, χωρίς να υποβαθμιστεί η θέση της κλασικής παιδείας στο ελληνικό σχολείο. Η επιστολή κλείνει με μια σαφή προειδοποίηση:
«Το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας είναι το μάθημα της αυτογνωσίας. Δεν πρέπει να αποδυναμωθεί στο όνομα της “ωρολογιακής εξοικονόμησης”».
Αντιδράσεις στη μείωση μιας ώρας διδασκαλίας Αρχαίων στην Α' Λυκείου για την ένταξη του μαθήματος "Οικονομικά
Έντονες αντιδράσεις προκάλεσε το σημερινό ρεπορτάζ του esos ότι εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, προβλέπει μείωση κατά μιας ώρας διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στην Α' Λυκείου , προκειμένου να ενταχθεί στο ωρολόγιο πρόγραμμα το νέο μάθημα "Οικονομικά", από το νέο σχολικό έτος 2025-26.
Ακολουθούν οι επιστολές
1η Επιστολή
Προς:
Τις/Τους Αξιότιμες/ους Βουλεύτριες/ες του Ελληνικού Κοινοβουλίου
Θέμα: Ανάγκη κοινοβουλευτικής παρέμβασης για την αποτροπή της μείωσης των φιλολογικών μαθημάτων στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Αξιότιμη/ε κυρία/ε Βουλευτά,
Ο Σύλλογος Αναπληρωτών Φιλολόγων εκφράζει έντονα και κατηγορηματικά την αντίθεσή του απέναντι σε οποιοδήποτε σχεδιασμό αποβλέπει στη μείωση διδακτικών ωρών των φιλολογικών μαθημάτων στο ελληνικό σχολείο.
Η φημολογούμενη ή σχεδιαζόμενη μείωση – είτε μέσω αναμόρφωσης ωρολογίων προγραμμάτων, είτε μέσω συγχωνεύσεων γνωστικών αντικειμένων – δεν αποτελεί μια απλή διοικητική ρύθμιση. Πρόκειται για στρατηγική υποβάθμιση της ανθρωπιστικής Παιδείας, η οποία συνιστά θεμελιώδη άξονα του μορφωτικού και πολιτισμικού μας προσανατολισμού.
Η Νεοελληνική Γλώσσα, η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, η Ιστορία, η Νεοελληνική Λογοτεχνία και η Φιλοσοφία δεν είναι μαθήματα δευτερεύοντα και που παραπέμπουν σε μια "πολυτέλεια" γνώσης. αποτελούν το βασικό αλλά και αξιακό κορμό γνώσης καθώς διαμορφώνουν σκεπτόμενους πολίτες και προάγουν τη δημοκρατική συνείδηση.
Η όποια μείωση συνεπάγεται:
-Φτωχοποίηση της σκέψης και της έκφρασης των μαθητών,
-Απώλεια επαφής με την ιστορική και πολιτισμική μας παράδοση,
-Αποδυνάμωση των εργαλείων της δημοκρατίας, του στοχασμού και του διαλόγου.
Τα πρόσφατα αποτελέσματα του PISA (2022), σύμφωνα με τα οποία
ένας στους τρεις μαθητές δυσκολεύεται να κατανοήσει βασικά
κείμενα, δεν είναι τυχαία. Είναι αντανάκλαση μακρόχρονων
πολιτικών αποδυνάμωσης της φιλολογικής παιδείας.
Αξιότιμες κύριες/οι Βουλεύτριες/τες,
Σας καλούμε να:
- Ασκήσετε κοινοβουλευτικό έλεγχο, με κατάθεση ερωτήσεων και αιτήσεων κατάθεσης εγγράφων, για τις σχεδιαζόμενες αλλαγές στο ωρολόγιο πρόγραμμα των Γυμνασίων και Λυκείων.
- Αναδείξετε δημόσια το ζήτημα, καλώντας το Υπουργείο Παιδείας να δεσμευτεί ρητά πως δεν θα υπάρξει μείωση των φιλολογικών μαθημάτων.
- Yπερασπιστείτε ενεργά τον ρόλο των φιλολόγων, της γλωσσικής καλλιέργειας και της ιστορικής μνήμης, ως πυλώνων της Παιδείας και της Δημοκρατίας.
Δεν πρόκειται για συντεχνιακό αίτημα. Πρόκειται για ζήτημα ουσίας και πολιτισμικής ευθύνης.
Στηρίζουμε και διεκδικούμε:
Καμία μείωση των ωρών διδασκαλίας των φιλολογικών μαθημάτων,
Ενίσχυση και εκσυγχρονισμό των αναλυτικών προγραμμάτων,
Συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών,
Αναγνώριση του ρόλου των φιλολόγων στην ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών.
Με εκτίμηση και αναμονή υπεύθυνης παρέμβασής σας, για το αυτονόητο:
Χωρίς φιλολογική Παιδεία, δεν υπάρχει Παιδεία. Χωρίς λόγο, ιστορία και στοχασμό, δεν υπάρχει Δημοκρατία.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Αναπληρωτών Φιλολόγων (ΣΑΦ)
2η Επιστολή
Από τον ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Η σκέψη ότι η Ελλάδα, κοιτίδα του έργου του Θουκυδίδη και του Ξενοφώντα, θα αποσύρει μία διδακτική ώρα από τα αρχαία ελληνικά της Α ́ Λυκείου για να εισαγάγει το μάθημα «Οικονομία» φαντάζει, ειρωνικά, αντιοικονομική για το ίδιο το πνευματικό της κεφάλαιο.
Ως Σύνδεσμος Φιλολόγων Κορινθίας, διαμαρτυρόμαστε εντόνως για τις αντιδημοκρατικές και εν πολλοίς αντιεκπαιδευτικές διαδικασίες του Υπουργείου Παιδείας και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, που με ανεπίσημες διαρροές και χωρίς καμία σοβαρή διαβούλευση, προωθούν τη μείωση κατά μία ώρα εβδομαδιαίως της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στην Α ́ Λυκείου προς χάριν ενός νέου μαθήματος Οικονομίας – βλέποντας επιπόλαια τα δύο αυτά γνωστικά αντικείμενα ως ανταγωνιστικά· ενώ είναι συμπληρωματικά.
Η κλασική παιδεία δεν είναι χόμπι λογίων· είναι εργαστήριο υψηλού επιπέδου κριτικής σκέψης. Ο Θουκυδίδης, με την αμείλικτη ανάλυση των Κερκυραϊκών, μας μαθαίνει πώς τα πάθη εκτρέπουν τους θεσμούς και πώς η γλώσσα διαστρέφεται για να νομιμοποιήσει τη βία. Ο Ξενοφών, καταγράφοντας την άλωση της Αθηναϊκής δημοκρατίας και την συνεπακόλουθη ανάδυση και πτώση της καταστροφικής τυραννίας των Τριάκοντα, ανατέμνει το λεπτό όριο ανάμεσα στην ευημερία και την ύβρη. Αυτές οι σελίδες συνιστούν μοναδικό σεμινάριο πολιτικής οικονομίας των αξιών, ανώτερο από οποιοδήποτε εγχειρίδιο αγοράς.
Επιπλέον, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και των ασταθών γεωπολιτικών ισορροπιών, τα σχολεία οφείλουν να καλλιεργούν ικανότητες που δεν αλγοριθμοποιούνται εύκολα: ιστορική ενσυναίσθηση, ηθική κρίση, κατανόηση της ανθρώπινης αβεβαιότητας. Αυτές είναι θεμελιώδεις δεξιότητες επιβίωσης για τις σύγχρονες κοινωνίες οι οποίες χωρίς σοβαρό πλαίσιο κινδυνεύουν να χειραγωγηθούν από τα μεγάλα δεδομένα (big data).
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η επιλογή «Αρχαία ή Οικονομία» είναι επιφανειακή και αποτελεί ψευτοδίλημμα. Διεθνώς, τα προγράμματα σπουδών κινούνται προς τη διαθεματικότητα: η οικονομική θεωρία φωτίζεται όταν διδάσκεται παράλληλα με (ή/και μέσα από) τα κλασικά παραδείγματα, όχι όταν εκτοπίζει το έδαφος που τα γέννησε. Σήμερα στα κορυφαία πανεπιστήμια του πλανήτη (βλ., για παράδειγμα, το Harvard), οι Φιλοσοφικές Σχολές συνεργάζονται με τα Τμήματα Οικονομικών ακριβώς για να σπάσουν τέτοια παρωχημένα στεγανά.
Η Ελλάδα οφείλει να διαφυλάξει τη στρατηγική της υπεραξία: την προνομιακή πρόσβαση στη γλώσσα, τα κείμενα, και τη σκέψη που θεμελίωσαν την οικουμενική παιδεία. Η περικοπή μιας ώρας διδασκαλίας των αρχαίων ανά εβδομάδα μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται αμελητέα, αλλά σηματοδοτεί υποχώρηση από μια πνευματική κληρονομιά αναντικατάστατη. Προτρέπουμε το Υπουργείο Παιδείας να επανεξετάσει την –όπως φαίνεται προειλημμένη– απόφασή του και να αναζητήσει δημιουργικές λύσεις ενσωμάτωσης του νέου αντικειμένου χωρίς να υπονομεύσει το πολύτιμο μάθημα της αυτογνωσίας που προσφέρει ο λόγος του Θουκυδίδη και του Ξενοφώντα.
3η Επιστολή
Προς την Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού,
κ. Σοφία Ζαχαράκη
Θέμα: Αντίδραση στην περικοπή διδακτικής ώρας από το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών της Α’ Λυκείου
Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,
Με αφορμή την εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής περί μείωσης της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών κατά μία ώρα στην Α’ Λυκείου από το σχολικό έτος 2025-2026, προκειμένου να ενταχθεί το νέο μάθημα «Οικονομικά» στο ωρολόγιο πρόγραμμα, θα θέλαμε, ως ομάδα φιλολόγων, να εκφράσουμε την έντονη αντίθεση και ανησυχία μας.
Τα Αρχαία Ελληνικά αποτελούν μάθημα αυξημένης βαρύτητας ήδη από την Α’ Λυκείου, καθώς:
1. Διδάσκονται με εκτενή ύλη και αποτελούν γνωστικό αντικείμενο που απαιτεί συστηματική και μεθοδική εμβάθυνση για την κατανόηση της γραμματικής, του συντακτικού και της ιστορικοπολιτισμικής διάστασης των κειμένων.
2. Εξετάζονται με Τράπεζα Θεμάτων, γεγονός που εντείνει την ανάγκη για επαρκή διδασκαλία εντός τάξης, ώστε να διασφαλίζεται η επιτυχής πορεία όλων των μαθητών/-τριών.
3. Αποτελούν το βασικό μάθημα κατεύθυνσης στη Β’ Λυκείου για τον προσανατολισμό Ανθρωπιστικών Σπουδών και θεμέλιο της φιλοσοφικής, ιστορικής και γλωσσικής παιδείας, που υπηρετεί το Λύκειο. Η υποβάθμιση του μαθήματος από την Α’ Λυκείου θα έχει αναπόφευκτα επιπτώσεις στη συνέχεια των σπουδών των μαθητών/-τριών, οδηγώντας σε ελλιπή προετοιμασία και σταδιακή αποδυνάμωση της Ανθρωπιστικής κατεύθυνσης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα Αρχαία Ελληνικά στην Α’ Λυκείου διδάσκονταν επί σειρά ετών επί 6 ώρες εβδομαδιαίως, στη συνέχεια μειώθηκαν σε 5 ώρες και τώρα επεξεργάζεστε περαιτέρω μείωση. Αναρωτιόμαστε εύλογα: θα συνεχίζεται σταδιακά η αποδόμηση του εν λόγω μαθήματος;
Κατανοούμε απόλυτα την ανάγκη εισαγωγής του μαθήματος των Οικονομικών στο Λύκειο, ώστε οι μαθητές/-τριες να αποκτούν βασικές γνώσεις οικονομικής παιδείας.
Ωστόσο, θεωρούμε ότι η λύση δεν μπορεί να είναι εις βάρος ενός βασικού φιλολογικού μαθήματος, το οποίο καλλιεργεί δεξιότητες κριτικής σκέψης, γλωσσικής κατανόησης, ανάλυσης και πολιτισμικής συνείδησης, που συνιστούν θεμέλια για την παιδεία και τη δημοκρατική συγκρότηση των νέων. Θα μπορούσαν κάλλιστα να διερευνηθούν άλλες λύσεις.
Η Ανθρωπιστική Παιδεία στη χώρα μας αποτελεί διαχρονικά άξονα της εκπαίδευσης και στοιχείο ταυτότητας του ελληνικού σχολείου. Η αποδυνάμωση των Αρχαίων Ελληνικών από την Α’ Λυκείου θα στείλει το μήνυμα ότι η ανθρωπιστική καλλιέργεια υποχωρεί μπροστά σε τεχνοκρατικές ή χρηστικές λογικές, γεγονός που θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στην πνευματική συγκρότηση των μαθητών/-τριών μας.
Με απόλυτο σεβασμό στο έργο σας, σας παρακαλούμε θερμά να
επανεξετάσετε την εν λόγω εισήγηση και να προβείτε σε κάθε δυνατό
σχεδιασμό που θα ενισχύσει, αντί να υποβαθμίσει, τη θέση των
Ανθρωπιστικών Σπουδών στο Λύκειο.
Επιπλέον, ευελπιστούμε ότι δεν θα
υποκύψετε σε συντεχνιακά συμφέροντα οποιασδήποτε ειδικότητας, αλλά θα
σταθείτε με αντικειμενικότητα και όραμα υπέρ της ισόρροπης και
ουσιαστικής παιδείας για όλα τα επιστημονικά πεδία.
Η Ανθρωπιστική Παιδεία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι η βάση της Παιδείας!
Με εκτίμηση,
Ομάδα Φιλολόγων