Η περίπλοκη σχέση ΗΠΑ – Ιράν

Άρθρο του Δημοσθένη Δαββέτα

Στο ίδιο ξενοδοχείο με το όνομα Beau Rivage που το 1923 έκλεισε η συνθήκη της Λωζάννης χαράσσοντας τα όρια της σύγχρονης Τουρκίας, συναντήθηκαν οι εκπρόσωποι Αμερικής και Ιράν για να βρουν λύση στις «πυρηνικές» τους αντιθέσεις. Η συνάντηση αυτή εκφράζει την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και ειδικά την περίπλοκη σχέση Ουάσιγκτον και Τεχεράνης. Η ακραία εχθρότητά τους που ξεκίνησε με την Ιρανική επανάσταση το 1979 δεν εξαφανίστηκε ως δια μαγείας μιας και παρά τη διπλωματική τους ειρήνη οι θέσεις τους είναι εκ διαμέτρου αντίθετες σε διαφορετικά μέτωπα. Στα σημεία όμως όπου συναντιούνται, συμπράττουν. Για παράδειγμα στο Ιράκ αμερικανοί και Ιρανοί είναι σύμμαχοι εναντίον του Ισλαμικού κράτους ακόμη και αν δεν το ομολογούν επίσημα. Στο Τικρίτ η αεροπορία των ΗΠΑ επεμβαίνει καθημερινά χτυπώντας αλύπητα τους τζιχαντιστές, ενώ ταυτόχρονα ζητά από τους Ιρανούς στρατιωτικούς συμβούλους να αποσυρθούν από την περιοχή, ώστε να μην θεωρηθεί ότι οι Αμερικανοί συμμετέχουν σε διαθρησκευτικό πόλεμο μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών. Οι θρησκευόμενοι Σιίτες στρατιώτες αποσύρονται από τις μάχες όπου χτυπούν οι Αμερικανοί καταγγέλλοντάς τους ταυτόχρονα. Πρόκειται βέβαια για θέατρο μιας και είναι ικανοποιημένοι από την στρατιωτική αποτελεσματικότητα των ΗΠΑ.

Στην Υεμένη ο αμερικανικός στρατός δεν επιτίθεται στην υποστηριζόμενη από το Ιράν εθνότητα των Χούτις, αλλά βοηθά τεχνικά τους Σαουδάραβες που διεξάγουν τον πόλεμο εναντίον τους.

Στη Συρία, ΗΠΑ και Ιράν συμμαχούν εναντίον του Ισλαμικού κράτους. Ακόμη και αν η Ουάσιγκτον αρνείται φαινομενικά κάθε επίσημη συνεργασία με τον φιλο-Ιρανό Άσαντ, εν τούτοις συμμαχεί μαζί του στις μάχες εναντίον των τζιχαντιστών. Στηρίζει όμως τις πιο μετριοπαθείς Συριακές ομάδες ανταρτών στις οποίες και επενδύει μελλοντικά ώστε μετά την ήττα του Ισλαμικού κράτους να ανατρέψουν και τον Σύρο πρόεδρο.

Ταυτόχρονα με τις συζητήσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, οι Αμερικανοί  συζητούσαν για την κατάσταση στην Υεμένη ταυτόχρονα με τις ισχυρές Σουνιτικές χώρες του περσικού κόλπου και τον υπουργό εξωτερικών του Σιιτικού Ιράν. Η όλη ατμόσφαιρα δείχνει να ‘ναι σε σύγχυση και η όποια συμμαχία μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν φαντάζει ως συγκυριακή λυκοφιλία. Οι μεταξύ του όμως αποφάσεις είναι καθοριστικές αυτή τηη στιγμή για το μέλλον μίας γεωπολιτικής ανασύνθεσης στην Μέση Ανατολή.

Δημοσθένης Δαββέτας,

Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, συγγραφέας, εικαστικός.

Δημοσιεύθηκε το Σάββατο 2/4/2015 στην εφημερίδα Παρασκήνιο.