Άρθρο του Γιώργου Παπανικολάου στα "Υστερόγραφα"
Ο Σίσυφος υπήρξε ο ιδρυτής της αρχαίας Κορίνθου. Ο μύθος λέει ότι ήταν ένας πολύ έξυπνος άνθρωπος, ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις κατάφερε να ξεγελάσει τους θεούς. Η ύβρις του είχε ως αποτέλεσμα οι θεοί να τον τιμωρήσουν σκληρά. Τον καταδίκασαν μετά θάνατο να κουβαλάει έναν τεράστιο βράχο στην κορυφή ενός βουνού. Μόλις έφτανε στην κορυφή, ο βράχος κατρακυλούσε και έπεφτε στους πρόποδες, απ’ όπου ο Σίσυφος έπρεπε αιώνια να τον κουβαλάει ξανά στην κορυφή.
Χθες ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή το περίφημο πολυνομοσχέδιο που περιλαμβάνει μέτρα για τη δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας. Η ψήφιση έγινε εν μέσω καταγγελιών από σύσσωμη την αντιπολίτευση. Ανεξαρτήτως του τι πρεσβεύει η κάθε αντιπολιτευόμενη κοινοβουλευτική πτέρυγα, οι αντιδράσεις όσων αντιτίθενται στην πολιτική της σημερινής κυβέρνησης συναντώνται στην παρατήρηση ότι η προσπάθεια της είναι «σισύφεια», χωρίς αποτέλεσμα, ότι δηλαδή καταπονεί άσκοπα τον ελληνικό λαό, ο οποίος κάθε φορά πρέπει να κάνει μεγαλύτερες θυσίες. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε μία πολύ δύσκολη θέση. Το πρόβλημά της είναι κατ’ αρχήν οικονομικό, αλλά εν συνεχεία πολιτικό και κοινωνικό. Μπροστά μας εμφανίζονται μία σειρά από προκλήσεις. Όσο καλύτερα ανταποκριθούμε σε αυτές, τόσο πιο γρήγορα θα βγούμε από τη δίνη. Μεταξύ των προκλήσεων αυτών εντοπίζονται οι εξής:
Πρώτον, η άμεση πρόκληση στην οποία πρέπει ως κράτος να απαντήσουμε είναι ο εξορθολογισμός των δημοσίων δαπανών. Η χώρα δεν είναι σήμερα σε θέση να δανειστεί χρήματα από τους ιδιώτες δανειστές, τις περίφημες «αγορές», από τους οποίους δανείζονται από αιώνες όλα τα κράτη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της εσωτερικής της λειτουργίας, είτε να βρει άλλες πηγές δανεισμού είτε να περιορίσει τις ανάγκες της, ώστε να κερδίζει περισσότερα απ’ όσα ξοδεύει. Την πρόκληση αυτή έχει συστηματικά προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το ελληνικό κράτος τα τελευταία δύο χρόνια. Το χθεσινό πολυνομοσχέδιο σε αυτήν ακριβώς την ανάγκη απαντά και μάλιστα και στα δύο σκέλη της. Επιβάλλει περιορισμούς δαπανών και ρυθμίζει φορολογικά θέματα, ώστε να επιτευχθεί αύξηση εσόδων, ενώ παράλληλα αποτελεί την προϋπόθεση για φθηνό δανεισμό από τα κράτη που έχουν αναλάβει να μας υποστηρίξουν.
Δεύτερον, επιτακτική είναι η έμφαση για την λήψη αναπτυξιακών μέτρων. Αυτό πρακτικά και με αυστηρά τεχνικούς όρους σημαίνει την αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Πολλές συζητήσεις γίνονται σήμερα για τον τρόπο που θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση αυτή. Η αλήθεια είναι ότι η προσπάθεια για ανάπτυξη δεν είναι μία μονοσήμαντη διαδικασία. Προϋποθέτει αναδιάρθρωση της διοίκησης, ώστε να καταστεί αποτελεσματική και φιλική προς τον ιδιωτικό τομέα και τα εγχώρια και ξένα επενδυτικά – παραγωγικά κεφάλαια, εκσυγχρονισμό του μηχανισμού απόδοσης της δικαιοσύνης, αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, αλλαγή προσανατολισμού στην παιδεία και ιδίως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με τη διασύνδεση της επιστημονικής γνώσης με την οικονομία και την παραγωγή. Απαιτεί όμως και άλλα άυλα «κεφάλαια». Το ελληνικό κράτος χρειάζεται αξιοπιστία, σοβαρότητα και μία πολιτική τάξη που δε θα ομνύει στον κρατισμό και την υπερβολική παρέμβαση, αλλά στην ελεύθερη οικονομία και την ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Τρίτον, προκειμένου να επιτευχθούν όλα τα ανωτέρω πρέπει οι μεταρρυθμίσεις αυτές να τυγχάνουν της μεγαλύτερης δυνατής αποδοχής από εκείνους τους οποίους αφορούν, δηλαδή την ελληνική κοινωνία. Αυτό θα γίνει με πολλούς τρόπους. Η δε προσπάθεια είναι αμφίδρομη. Για να εμπιστευτεί ο πολίτης σήμερα την όποια κυβέρνηση (ανεξαρτήτως χρώματος και πολιτικής αναφοράς) θα πρέπει να αισθανθεί ότι οι θυσίες του δεν γίνονται επί ματαίω. Σε αυτό κατ’ αρχήν θα βοηθήσει ο πολιτικός κόσμος με το παράδειγμά του. Οποιαδήποτε υπόνοια ότι τα σπασμένα της κρίσης θα τα πληρώσει μία κατηγορία πολιτών, ενώ κάποια άλλη θα συνεχίσει να «την περνάει ζωή και κότα εις υγεία των κορόιδων» θα πρέπει να διαλυθεί ολοκληρωτικά και με τον πιο απόλυτο τρόπο. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει άμεσα το εγχώριο πολιτικό σύστημα να αναλάβει τις ευθύνες του αφενός λογοδοτώντας και τιμωρώντας περιπτώσεις κατάχρησης εξουσίας και αθέμιτης χρήσης της πολιτικής δραστηριότητας, αφετέρου ξεπερνώντας τους απρόθυμους και περνώντας την σκυτάλη σε εκείνους που θέλουν και μπορούν να διανύσουν τις δύσκολες αυτές αποστάσεις που έχει μπροστά της η χώρα.
Τέταρτον, μέλημα της σημερινής κυβέρνησης ή όποιας άλλης μελλοντικής πρέπει να είναι η άμεση αποκατάσταση των αδικιών που αναπόφευκτα συμβαίνουν και θα συμβούν στην προσπάθεια να ανταποκριθούμε και να φέρουμε εις πέρας τις παραπάνω τρεις προκλήσεις, είτε αυτές είναι οικονομικές είτε ηθικές και κοινωνικές. Η Ελλάδα ήταν, είναι και θα παραμείνει κράτος δικαίου και αυτό προϋποθέτει όλοι οι πολίτες να το αισθάνονται ως τέτοιο.
Είμαι πεπεισμένος ότι το έργο που έχει αναλάβει η σημερινή κυβέρνηση είναι μεν «τιτάνιο», αλλά δεν είναι «σισύφειο». Ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του καταβάλουν τις εντατικότερες προσπάθειές τους για να πετύχουμε. Αν θα το καταφέρουμε εξαρτάται από το πώς θα ανταποκριθούμε στις παραπάνω προκλήσεις. Στην προσπάθεια αυτή χρειάζεται και η συνεισφορά της αντιπολίτευσης. Στο κάτω κάτω το διακύβευμα είναι το μέλλον των παιδιών μας.
Χθες ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή το περίφημο πολυνομοσχέδιο που περιλαμβάνει μέτρα για τη δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας. Η ψήφιση έγινε εν μέσω καταγγελιών από σύσσωμη την αντιπολίτευση. Ανεξαρτήτως του τι πρεσβεύει η κάθε αντιπολιτευόμενη κοινοβουλευτική πτέρυγα, οι αντιδράσεις όσων αντιτίθενται στην πολιτική της σημερινής κυβέρνησης συναντώνται στην παρατήρηση ότι η προσπάθεια της είναι «σισύφεια», χωρίς αποτέλεσμα, ότι δηλαδή καταπονεί άσκοπα τον ελληνικό λαό, ο οποίος κάθε φορά πρέπει να κάνει μεγαλύτερες θυσίες. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε μία πολύ δύσκολη θέση. Το πρόβλημά της είναι κατ’ αρχήν οικονομικό, αλλά εν συνεχεία πολιτικό και κοινωνικό. Μπροστά μας εμφανίζονται μία σειρά από προκλήσεις. Όσο καλύτερα ανταποκριθούμε σε αυτές, τόσο πιο γρήγορα θα βγούμε από τη δίνη. Μεταξύ των προκλήσεων αυτών εντοπίζονται οι εξής:
Πρώτον, η άμεση πρόκληση στην οποία πρέπει ως κράτος να απαντήσουμε είναι ο εξορθολογισμός των δημοσίων δαπανών. Η χώρα δεν είναι σήμερα σε θέση να δανειστεί χρήματα από τους ιδιώτες δανειστές, τις περίφημες «αγορές», από τους οποίους δανείζονται από αιώνες όλα τα κράτη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της εσωτερικής της λειτουργίας, είτε να βρει άλλες πηγές δανεισμού είτε να περιορίσει τις ανάγκες της, ώστε να κερδίζει περισσότερα απ’ όσα ξοδεύει. Την πρόκληση αυτή έχει συστηματικά προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το ελληνικό κράτος τα τελευταία δύο χρόνια. Το χθεσινό πολυνομοσχέδιο σε αυτήν ακριβώς την ανάγκη απαντά και μάλιστα και στα δύο σκέλη της. Επιβάλλει περιορισμούς δαπανών και ρυθμίζει φορολογικά θέματα, ώστε να επιτευχθεί αύξηση εσόδων, ενώ παράλληλα αποτελεί την προϋπόθεση για φθηνό δανεισμό από τα κράτη που έχουν αναλάβει να μας υποστηρίξουν.
Δεύτερον, επιτακτική είναι η έμφαση για την λήψη αναπτυξιακών μέτρων. Αυτό πρακτικά και με αυστηρά τεχνικούς όρους σημαίνει την αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Πολλές συζητήσεις γίνονται σήμερα για τον τρόπο που θα ανταποκριθούμε στην πρόκληση αυτή. Η αλήθεια είναι ότι η προσπάθεια για ανάπτυξη δεν είναι μία μονοσήμαντη διαδικασία. Προϋποθέτει αναδιάρθρωση της διοίκησης, ώστε να καταστεί αποτελεσματική και φιλική προς τον ιδιωτικό τομέα και τα εγχώρια και ξένα επενδυτικά – παραγωγικά κεφάλαια, εκσυγχρονισμό του μηχανισμού απόδοσης της δικαιοσύνης, αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, αλλαγή προσανατολισμού στην παιδεία και ιδίως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με τη διασύνδεση της επιστημονικής γνώσης με την οικονομία και την παραγωγή. Απαιτεί όμως και άλλα άυλα «κεφάλαια». Το ελληνικό κράτος χρειάζεται αξιοπιστία, σοβαρότητα και μία πολιτική τάξη που δε θα ομνύει στον κρατισμό και την υπερβολική παρέμβαση, αλλά στην ελεύθερη οικονομία και την ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Τρίτον, προκειμένου να επιτευχθούν όλα τα ανωτέρω πρέπει οι μεταρρυθμίσεις αυτές να τυγχάνουν της μεγαλύτερης δυνατής αποδοχής από εκείνους τους οποίους αφορούν, δηλαδή την ελληνική κοινωνία. Αυτό θα γίνει με πολλούς τρόπους. Η δε προσπάθεια είναι αμφίδρομη. Για να εμπιστευτεί ο πολίτης σήμερα την όποια κυβέρνηση (ανεξαρτήτως χρώματος και πολιτικής αναφοράς) θα πρέπει να αισθανθεί ότι οι θυσίες του δεν γίνονται επί ματαίω. Σε αυτό κατ’ αρχήν θα βοηθήσει ο πολιτικός κόσμος με το παράδειγμά του. Οποιαδήποτε υπόνοια ότι τα σπασμένα της κρίσης θα τα πληρώσει μία κατηγορία πολιτών, ενώ κάποια άλλη θα συνεχίσει να «την περνάει ζωή και κότα εις υγεία των κορόιδων» θα πρέπει να διαλυθεί ολοκληρωτικά και με τον πιο απόλυτο τρόπο. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει άμεσα το εγχώριο πολιτικό σύστημα να αναλάβει τις ευθύνες του αφενός λογοδοτώντας και τιμωρώντας περιπτώσεις κατάχρησης εξουσίας και αθέμιτης χρήσης της πολιτικής δραστηριότητας, αφετέρου ξεπερνώντας τους απρόθυμους και περνώντας την σκυτάλη σε εκείνους που θέλουν και μπορούν να διανύσουν τις δύσκολες αυτές αποστάσεις που έχει μπροστά της η χώρα.
Τέταρτον, μέλημα της σημερινής κυβέρνησης ή όποιας άλλης μελλοντικής πρέπει να είναι η άμεση αποκατάσταση των αδικιών που αναπόφευκτα συμβαίνουν και θα συμβούν στην προσπάθεια να ανταποκριθούμε και να φέρουμε εις πέρας τις παραπάνω τρεις προκλήσεις, είτε αυτές είναι οικονομικές είτε ηθικές και κοινωνικές. Η Ελλάδα ήταν, είναι και θα παραμείνει κράτος δικαίου και αυτό προϋποθέτει όλοι οι πολίτες να το αισθάνονται ως τέτοιο.
Είμαι πεπεισμένος ότι το έργο που έχει αναλάβει η σημερινή κυβέρνηση είναι μεν «τιτάνιο», αλλά δεν είναι «σισύφειο». Ο Πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του καταβάλουν τις εντατικότερες προσπάθειές τους για να πετύχουμε. Αν θα το καταφέρουμε εξαρτάται από το πώς θα ανταποκριθούμε στις παραπάνω προκλήσεις. Στην προσπάθεια αυτή χρειάζεται και η συνεισφορά της αντιπολίτευσης. Στο κάτω κάτω το διακύβευμα είναι το μέλλον των παιδιών μας.
