Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική με αριθμούς. Οι δικαιούχοι και οι προϋποθέσεις.

*του Αναστάσιου Λυμπερίου

Σήμερα είναι γενικά αποδεκτό πως ο ρόλος του αγροτικού τομέα  είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ενίσχυση της εθνικής μας οικονομίας ενώ η ανάγκη για  περαιτέρω ενίσχυση του μέσα από τα εθνικά και ευρωπαϊκά εργαλεία είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική σύμβολο της ευρωπαϊκής ενοποίησης και του κεκτημένου της ΕΕ, αποτελεί βασικό πυλώνα για την ενίσχυση του αγροτικού τομέα και αποτελεί σημαντικό «δίχτυ» ασφάλειας μπροστά στις νέες προκλήσεις και απαιτήσεις όπως τη κρίση των αγορών, τους κραδασμούς από συμφωνίες του ΠΟΕ, τις κλιματικές αλλαγές, την προστασία του περιβάλλοντος κλπ. για την ελληνική γεωργία τα επόμενα χρόνια.

Ο σχεδιασμός της νέας ΚΑΠ άλλωστε έγινε με γνώμονα την ήπια προσαρμογή της ελληνικής γεωργίας στα νέα δεδομένα και κυρίαρχο στόχο την ενδυνάμωση των πραγματικών παραγωγών, την ηλικιακή ανανέωση του στελεχιακού δυναμικού του αγροτικού  τομέα, την αναστροφή της ηλικιακής πυραμίδας και την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων στην Περιφέρεια.

Με την καινούργια ΚΑΠ, 2015-2020 οι αγρότες αλλά και η εθνική οικονομία έχουν διασφαλισμένους πόρους 20 δις ευρώ για την επόμενη 7ετία. Οι άμεσες ενισχύσεις ανέρχονται σε 14 δις ευρώ (2 περίπου δις ευρώ το χρόνο) ενώ οι επιδοτήσεις μέσα από το καινούργιο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης ανέρχονται σε 6 δις ευρώ.

Για πρώτη φορά και με τα σημερινά δεδομένα διαχωρίζεται το σύνολο της ελληνικής επικράτειας σε τρεις περιφέρειες- ζώνες χρήσεων γης επιλέξιμων προς ενίσχυση, με βάση τα αγρονομικά κριτήρια προκειμένου να υπάρξει μία πιο δίκαιη κατανομή των κοινοτικών κονδυλίων:

1. Αρώσιμες Γαίες
2. Βοσκότοποι (Συμπεριλαμβανομένων και περιοχών με ξυλώδη και θαμνώδη βλάστηση που θα κρίνονται επιλέξιμες από το 2015 και μετά βάσει του νέου ορισμού)
3. Δενδρώνες

Σε κάθε περιφέρεια έχει οριστεί μια προσεγγιστική τιμή δικαιώματος ως στόχος για το 2019. Αυτή είναι:

1. Για τις αρώσιμες περίπου 42 ευρώ ανά στρέμμα
2. Για τα βοσκοτόπια περίπου 25 ευρώ ανά στρέμμα
3. Για τους δενδρώνες περίπου 50 ευρώ ανά στρέμμα

Ποιοι είναι όμως  Δικαιούχοι ;

-Ενεργοί αγρότες

Αρχικώς είναι όσοι έχουν άνω του 5% του συνολικού εισοδήματός τους αγροτικό. Αναμένονται και άλλες ρυθμίσεις.

-Μικροί γεωργοί

Οι παραγωγοί στους οποίους θα κατανεμηθεί ποσό έως 1250 ευρώ

-Αγρότες Νεαρής Ηλικίας

Όσοι έχουν ηλικία κάτω των 40 ετών και έχουν κάνει έναρξη από το 2010 και έπειτα.

-Νεοεισερχόμενοι

Όσοι για πρώτη φορά θα πραγματοποιήσουν δήλωση ΟΣΔΕ το 2015 και δεν έχουν καμία σχέση με τον χώρο στο παρελθόν.

-Κάτοχοι εκμετάλλευσης το 2013 χωρίς δικαιώματα

Όσοι μπορούν να αποδείξουν την ύπαρξη γεωργικής δραστηριότητας το 2013 προσκομίζοντας οικονομικά αποδεικτικά στοιχεία και / ή ένταξη σε πρόγραμμα νέων γεωργών καθώς και όσοι παρήγαγαν το 2013 φρούτα, λαχανικά, πατάτες.

-Αποδέκτες δικαιώματος λήψης δικαιωμάτων

Όσοι τους έχει μεταβιβαστεί δικαίωμα λήψης νέων δικαιωμάτων από άλλο δικαιούχο.

Από τους ανωτέρω απαραίτητη προϋπόθεση για τη λήψη δικαιωμάτων αποτελεί η δήλωση εκμετάλλευσης για το 2015 άνω των 4 στρεμμάτων και ο υπολογισμός ποσού άνω των 250 ευρώ.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι αγρότες για την λήψη δικαιωμάτων και ποιος ο τρόπος υπολογισμού των δικαιωμάτων τους σύμφωνα με τη νέα ΚΑΠ ;

Αποκωδικοποιώντας και ομαδοποιώντας τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια της νέας ΚΑΠ  έως σήμερα διακρίναμε τρεις κατηγορίες:

Κατηγορία 1: Όσοι κατείχαν δικαιώματα το 2013 και το 2014 ή μόνο το 2014

Αριθμός και Τρόπος υπολογισμού δικαιωμάτων 2015 έως 2019 για την κατηγορία 1

Το 2015 θα λάβουν τόσα δικαιώματα όσα και τα επιλέξιμα εκτάρια που θα δηλωθούν ανά περιφέρεια. Άρα παραγωγός που το 2014 κατείχε δικαιώματα για 100 στρέμματα ενώ καλλιεργούσε 200, το 2015 θα λάβει δικαιώματα για το σύνολο της επιλέξιμης έκτασης που θα δηλώσει. Τα δικαιώματα αυτά στη συνέχεια θα κλειδώσουν ανά παραγωγό ως το 2019 και θα μπορούν να αυξάνονται μόνο με νομή από το εθνικό απόθεμα ή μεταβίβαση δικαιωμάτων ή μίσθωση δικαιωμάτων.

Στα βοσκοτόπια η νομή θα πραγματοποιηθεί ως εξής: Μετά το τέλος των δηλώσεων ΟΣΔΕ 2015, θα καταμετρηθεί το σύνολο του ζωϊκού κεφαλαίου και θα αναχθεί στα Μονάδες Μεγάλων Ζώων (ΜΜΖ). Στη συνέχεια το σύνολο των ΜΜΖ θα διαιρεθεί με το σύνολο των επιλέξιμων βοσκοτόπων της χώρας. Έτσι για όλη την επικράτεια, με μοναδικό τρόπο, δίκαιο και μονοσήμαντο θα κατανεμηθούν οι εκτάσεις αναλογικά στους δικαιούχους με βάση το ζωϊκό τους κεφάλαιο δηλαδή την παραγωγικότητά τους.

Σε όλους τους ανωτέρω θα εκδοθούν τίτλοι δικαιωμάτων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ το 2015, μετά την ολοκλήρωση των δηλώσεων ΟΣΔΕ με τη τιμή μονάδος ανά εκτάριο για κάθε έτος. Σε κάθε περιφέρεια (αρώσιμων, βοσκοτόπων δενδρόνων θα υπολογίζεται η αρχική μοναδιαία αξία δικαιωμάτων (ΑΜΑΔ) ως εξής: Από τη συνολική αξία δικαιωμάτων που οι παραγωγοί κατείχαν (όχι ενεργοποίησαν) το 2014 αφαιρείται το 15% και στη συνέχεια πραγματοποιείται διαίρεση με τον αριθμό των επιλέξιμων εκταρίων που δηλώνονται το 2015. Ο παραπάνω υπολογισμός θα πρέπει να γίνεται σε κάθε περιφέρεια ξεχωριστά.

Μεταβολές και Σύγκλιση

Η Αρχική Μοναδιαία Αξία Δικαιωμάτων (ΑΜΑΔ) που θα υπολογιστεί το 2015 θα συγκλίνει το 2019 στις προσεγγιστικές τιμές (42 ευρώ Αρώσιμα, 25 ευρώ βοσκοτόπια, 50 ευρώ Δενδρώνες) σε 5 ισόποσα βήματα.

Περιορισμοί

1. Εάν η ΑΜΑΔ του 2015 είναι μεγαλύτερη του 130 % της ενδεικτικής τιμής στόχου (42 ευρώ Αρώσιμα, 25 ευρώ βοσκοτόπια, 50 ευρώ Δενδρώνες), τότε τίθεται σε εφαρμογή η προστασία μέγιστης μείωσης στο 30% συνολικά και 6% ετησίως.
2. Εάν η ΑΜΑΔ είναι μικρότερη του 90% της μέσης περιφερειακής αξίας, θα έχουν αύξηση της ΑΜΑΔ τουλάχιστον κατά το 1/3 της διαφοράς μεταξύ της ΑΜΑΔ και του 90% της μέσης περιφερειακής αξίας το 2019.
3. Εάν η ΑΜΑΔ του 2015 είναι μικρότερη του 60 % της ενδεικτικής τιμής στόχου (42 ευρώ Αρώσιμα, 25 ευρώ βοσκοτόπια, 50 ευρώ Δενδρώνες), τότε τίθεται σε εφαρμογή η προστασία αναγκαίας αύξησης ώστε ως το 2019 να επέλθει υποχρεωτική αύξηση από το 60% της ενδεικτικής τιμής και άνω.

Ωφελήματα

Όσοι από τους ανωτέρω χαρακτηριστούν ως αγρότες νεαρής ηλικίας, για μια πενταετία, μέχρι ηλικίας 40 ετών και έως εκτάσεως 25 εκταρίων, εάν η ΑΜΑΔ τους υπολογιστεί κάτω των ενδεικτικών τιμών σύγκλισης θα έχουν άμεση αύξηση από το πρώτο έτος στη τιμή σύγκλισης και επιπρόσθετη αύξηση 25 % επί της τιμής σύγκλισης.

Ασφάλεια

Όσοι παραγωγοί δηλώσουν αναίτια εκμετάλλευση το 2015 μικρότερη σε έκταση από τον αριθμό των δικαιωμάτων που κατείχαν το 2014, τότε ο υπολογισμός της ΑΜΑΔ θα πραγματοποιηθεί με το ποσό του 2014 που αντιστοιχεί στη δηλωθείσα έκταση του 2015 και όχι στο συνολικό ποσό δικαιωμάτων του 2014.

Κατηγορία 2: Όσοι ουδέποτε κατείχαν δικαιώματα.

Θεωρούνται νεοεισερχόμενοι και λαμβάνουν δικαιώματα από το εθνικό απόθεμα. Τα δικαιώματα αυτά θα έχουν από το πρώτο έτος αξία ίση με την ενδεικτική αξία σύγκλισης ανά περιφέρεια. Η λήψη των δικαιωμάτων δεν θα αφορά το σύνολο της εκτάσεως της αίτησης αλλά κατά το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό αυτής. Κάθε έτος θα μοιράζονται δικαιώματα από το εθνικό απόθεμα.

Εάν ο νεοεισερχόμενος είναι κάτω των 40 ετών, θα λαμβάνει επιπρόσθετη ενίσχυση 25% σε επί της τιμής των δικαιωμάτων του για το πολύ μια πενταετία και μέχρι συμπληρώσεως των 40 ετών.

Κατηγορία 3: Όσοι δεν κατείχαν δικαιώματα το 2013 και το 2014 ή μόνο το 2014 ή όσοι κατείχαν δικαιώματα μόνο το 2013 ή κάποιο από τα παλαιότερα έτη.

Θα αιτηθούν δικαιώματα από το εθνικό απόθεμα με κατανομή όπως στην κατηγορία 2 εάν και εφόσον υπάρχουν διαθέσιμα δικαιώματα.

Οι απαιτήσεις που απορρέουν μέσα από τη νέα ΚΑΠ γενικά είναι ότι όσοι δικαιούχοι κατέχουν εκμεταλλεύσεις άνω των 100 στρ. υποχρεούνται στην εγκατάσταση τουλάχιστο 2 διαφορετικών καλλιεργειών με την κύρια καλλιέργεια να καλύπτει το πολύ το 75% της συνολικής έκτασης. Η αγρανάπαυση λαμβάνεται ως 2η καλλιέργεια.

Επίσης όσοι δικαιούχοι κατέχουν εκμεταλλεύσεις άνω των 150 στρ., εκτός από τη δέσμευση των 2 διαφορετικών καλλιεργειών υποχρεούνται στη διατήρηση του 5% στης συνολικής τους έκτασης ως περιοχή οικολογικής εστίασης.

Ελπίζουμε, η νέα ΚΑΠ να  συνδράμει στην ενδυνάμωση των ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων, την ενίσχυση των νέων και των πραγματικών παραγωγών, δίνοντας νέες προοπτικές στην ελληνική αγροτική γη και στην ελληνική αγροτική επιχειρηματικότητα. 

                                                                               * ο κ. Αναστάσιος Λυμπερίου είναι    Οικονομολόγος MSc και Υποψήφιος Διδάκτωρ

tasoslimp@yahoo.gr