Πόλεμος και Ειρήνη

Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας

Εδώ και εβδομήντα περίπου χρόνια η δυτική κοινωνία έζησε σχεδόν ειρηνικά. Η τραυματική εμπειρία των δύο παγκοσμίων πολέμων ήταν παράδειγμα προς αποφυγήν. Όλοι έκαναν τα πάντα για να αποφευχθεί η καταραμένη λέξη πόλεμος. Ακόμη και όταν αυτό γινόταν σε άλλα μέρη, ακόμη και αυτό φάνταζε ως μακρινή πραγματικότητα, ως εικονική πραγματικότητα για να χρησιμοποιήσω την ορολογία του σπουδαίου γάλλου κοινωνιολόγου Jean Baudrillard. Ήταν τέτοια η αντιπολεμική διάθεση, που δεν θέλαμε να δούμε ότι ο πόλεμος άρχισε σιγά - σιγά να μπαίνει στα μέρη μας, όπως ο καπνός ή όπως μια σκόνη που νοιώθαμε τη μυρωδιά και την δυσάρεστη οσμή της, αλλά είχαμε πείσει τον εαυτό μας ότι θα περνούσε γρήγορα. Κι αν κάποιοι γύρω μας σιγούσαν για τρομοκρατικό πόλεμο και έδειχναν ως εν δυνάμει ενόχους όσους στο όνομα του Ισλάμ σκότωναν, σκλάβωναν, βασάνιζαν και τρομοκρατούσαν, τους κατηγορούσαμε για αντιδραστικούς, για ακραία συντηρητικούς και ως κρυπτοφασίστες εθνικιστές.

Να όμως που η ίδια η σκληρή πραγματικότητα ήρθε να μας προλάβει όλους. Μια σειρά από γεγονότα, μ’ αποκορύφωμα τις πρόσφατες επιθέσεις στο Παρίσι, αλλά και την πριν λίγες μέρες σφαγή των Κοπτών από τους τρομοκράτες τζιχαντιστές, ήρθαν να μας δείξουν ότι ο «πόλεμος» είναι ήδη εδώ, είναι ανάμεσά μας, είμαστε μέσα του.
Οι τρομοκράτες πέτυχαν να μας ποτίσουν φόβο.. Χρησιμοποίησαν την επικοινωνιακή στρατηγική του συμβολισμού. Χτυπώντας ένα εβραϊκό παντοπωλείο ήξεραν ότι στοχοποιούσαν κάθε εβραίο. Σφάζοντας Κόπτες χριστιανούς ήξεραν ότι στοχοποιούσαν κάθε χριστιανό. Το ίδιο κάνουν όταν απειλούν κράτη όπως Γαλλία ή Ιταλία, χρησιμοποιώντας σύμβολα της ιστορίας της Ρώμης. Στόχος τους να βάλουν το φόβο στον δυτικό κόσμο. Και σ’ ένα μεγάλο σημείο το πέτυχαν. Απειλούν αυτή την έννοια της «γαληνεμένης» ειρήνης πάνω στην οποία χτίστηκε το ευρωπαϊκό ή αμερικάνικο μοντέλο τα τελευταία εβδομήντα χρόνια. Μήπως ήρθε η ώρα να αλλάξουμε αυτό το μοντέλο; Μήπως ήρθε η ώρα να φύγουμε από τις αγγελικά πλασμένες αντιλήψεις για τον κόσμο; Μήπως πρέπει να δεχτούμε την σύγχρονη πραγματικότητα, η οποία λέει ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε καθημερινά μέσα μας (αλλά και έξω μας αν χρειαστεί) με την πεποίθηση ότι όλα είναι σύγκρουση, όλα είναι μάχη, όλα είναι πόλεμος, αυτός ο «πάντων πατήρ», που έλεγε και ο Ηράκλειτος;
Νομίζω ότι είμαστε μπροστά σε μία εντυπωσιακά παγκόσμια ψυχολογική αλλαγή. Πόλεμος και ειρήνη δεν είναι πια αντίπαλοι, αλλά συνοδοιπόροι, στο δρόμο της ζωής μας όπως αυτή θα εξελίσσεται τα επόμενα χρόνια. Καλύτερα να το συνειδητοποιήσουμε όσο γίνεται πιο γρήγορα.

Δημοσθένης Δαββέτας
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, συγγραφέας, εικαστικός