Του Χρίστου Δήμα*
Η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση δημιουργεί νέα πολιτικά δεδομένα και πρωτόγνωρες προκλήσεις για τον χώρο Σένγκεν. Η προσωρινή επαναφορά των συνοριακών ελέγχων στα σύνορα Γερμανίας – Αυστρίας το περασμένο Σαββατοκύριακο δεν είναι πρωτοφανής (ανάλογα μέτρα είχε λάβει η Γαλλία για να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ροές στα σύνορά της με την Ιταλία το 2011) εμπεδώνει όμως, ένα προηγούμενο που απειλεί την ουσία και δυναμιτίζει τα οφέλη που έχει διασφαλίσει η ζώνη Σένγκεν στην Ευρώπη. Κεκτημένα με πολλαπλά οικονομικά και καθημερινά οφέλη που μέχρι σήμερα θεωρούνται δεδομένα, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων μεταξύ των κρατών μελών του χώρου Σένγκεν αμφισβητούνται και επομένως σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτούνται άμεσες και αποφασιστικές ενέργειες.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με ψήφισμα που εγκρίθηκε την Πέμπτη, με μεγάλη πλειοψηφία, ζητάει μεταξύ άλλων, την τροποποίηση του κανονισμού του Δουβλίνου, με σκοπό να περιληφθεί «μια μόνιμη και δεσμευτική ποσόστωση κατανομής των αιτούντων άσυλο μεταξύ των 28 κρατών-μελών». Ζήτησε επίσης, τη χρήση μιας δίκαιης και υποχρεωτικής κλείδας κατανομής, λαμβάνοντας υπόψη και τις ιδιαίτερες συνθήκες των ίδιων των αιτούντων άσυλο. Υποστήριξε ακόμη, τη δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού μετεγκατάστασης, που θα τροποποιήσει τον κανονισμό του Δουβλίνου αναφορικά με το ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία των αιτήσεων για άσυλο.
Οι ευρωβουλευτές επανέλαβαν τη δέσμευσή τους υπέρ των ανοιχτών συνόρων εντός Σένγκεν, εξασφαλίζοντας παράλληλα αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών συνόρων και τόνισαν ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός Σένγκεν είναι «ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».
Η επιδίωξη της χώρας μας να αναγνωρισθούν τα εθνικά μας σύνορα ως κοινά ευρωπαϊκά σύνορα, αποτέλεσε υψίστης εθνικής σημασίας στόχο, για τον οποίο καταβλήθηκαν επίπονες, πολυετείς, προσπάθειες από τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας και την ελληνική δημόσια διοίκηση. Ο χαρακτηρισμός των εξωτερικών συνόρων της Ελλάδας ως κοινά εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. αποτελεί μεγάλη επιτυχία και εκπέμπει σειρά σαφών μηνυμάτων προς όλες τις κατευθύνσεις και ιδιαίτερα στα γειτονικά μας κράτη, είτε είναι μη μέλη της ενισχυμένης συνεργασίας Σένγκεν είτε είναι όμορα τρίτα κράτη - μη μέλη της Ένωσης.
Ο ενιαίος χώρος Σένγκεν αποτελεί έδαφος στο οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, αρχή η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο και το πλέον απτό επίτευγμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το οποίο γίνεται αντιληπτό από τον ευρωπαίο πολίτη στην καθημερινότητά του.
Οι διοικητικές και διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες απαιτήθηκαν για την επίτευξη του στόχου ένταξής μας στο Σένγκεν, αλλά και στη συνέχεια η υποχρέωση διαρκούς αναβάθμισης των απαιτούμενων μέτρων για την διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας και την καταπολέμηση του διεθνικού και οργανωμένου εγκλήματος, δεν αποτελούν απλώς ανάγκη προσαρμογής μας σε κανόνες που επιβάλλει το ενωσιακό κεκτημένο, αλλά βασική υποχρέωση της κάθε σύγχρονης και ευνομούμενης πολιτείας προκειμένου να εξασφαλίσει την εδαφική της ακεραιότητα και τον αποτελεσματικό έλεγχο των συνόρων της.
Τα κράτη - μέλη Σένγκεν έχοντας καταργήσει τους ελέγχους στα εσωτερικά τους σύνορα, υιοθέτησαν τα αποκαλούμενα “αντισταθμιστικά” μέτρα για τη διαφύλαξη της εσωτερικής τους ασφάλειας και ιδιαίτερα για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος.
Συγκεκριμένα, εφαρμόζονται κοινοί κανόνες όσον αφορά στους ελέγχους των ατόμων που διασχίζουν τα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών της Ε.Ε., ακολουθούνται εναρμονισμένες διαδικασίες και πρακτικές σχετικά με τους όρους εισόδου και θεώρησης για διαμονές βραχείας διάρκειας.
Ο συντονισμός και η πρακτική συνεργασία των εθνικών αστυνομικών και δικαστικών αρχών ενισχύθηκαν με πολλούς τρόπους με στόχο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τη διασφάλιση της εσωτερικής ασφάλειας κάθε κράτους, μέσα στον ενιαίο χώρο. Στόχοι ιδιαίτερα δύσκολοι και δαπανηροί σε εθνικό επίπεδο, ιδιαίτερα με τις σημερινές δυσμενείς οικονομικές συνθήκες της χώρας μας. Η επίτευξή τους είναι εφικτή και λόγω της πρόσβασης μας στα ευρωπαϊκά ταμεία του τομέα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων.
Τα κράτη μέλη Σένγκεν εξασφαλίζουν πολλαπλά οφέλη από την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, υπηρεσιών εξειδικευμένων στελεχών, οικονομιών κλίμακας από την κοινή χρήση συστημάτων ασφαλείας, άμεση εφαρμογή νέων τεχνολογιών, σε ένα τομέα εξειδικευμένης κοινοτικής εμπειρίας ο οποίος χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, και από υψηλού επιπέδου εξειδίκευση.
Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις του κανονισμού του Δουβλίνου αναμφίβολα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Τα «βαθύτερα αίτια της μετανάστευσης» θα πρέπει να αποτελέσουν το κύριο θέμα συζήτησης όπως ζητά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη σύνοδο Κορυφής στη Μάλτα τον προσεχή Νοέμβριο.
Στη συνέχεια, αλλά γρήγορα, πρέπει να υπάρξουν αποφάσεις και δράσεις.
Η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση δημιουργεί νέα πολιτικά δεδομένα και πρωτόγνωρες προκλήσεις για τον χώρο Σένγκεν. Η προσωρινή επαναφορά των συνοριακών ελέγχων στα σύνορα Γερμανίας – Αυστρίας το περασμένο Σαββατοκύριακο δεν είναι πρωτοφανής (ανάλογα μέτρα είχε λάβει η Γαλλία για να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ροές στα σύνορά της με την Ιταλία το 2011) εμπεδώνει όμως, ένα προηγούμενο που απειλεί την ουσία και δυναμιτίζει τα οφέλη που έχει διασφαλίσει η ζώνη Σένγκεν στην Ευρώπη. Κεκτημένα με πολλαπλά οικονομικά και καθημερινά οφέλη που μέχρι σήμερα θεωρούνται δεδομένα, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων μεταξύ των κρατών μελών του χώρου Σένγκεν αμφισβητούνται και επομένως σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτούνται άμεσες και αποφασιστικές ενέργειες.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με ψήφισμα που εγκρίθηκε την Πέμπτη, με μεγάλη πλειοψηφία, ζητάει μεταξύ άλλων, την τροποποίηση του κανονισμού του Δουβλίνου, με σκοπό να περιληφθεί «μια μόνιμη και δεσμευτική ποσόστωση κατανομής των αιτούντων άσυλο μεταξύ των 28 κρατών-μελών». Ζήτησε επίσης, τη χρήση μιας δίκαιης και υποχρεωτικής κλείδας κατανομής, λαμβάνοντας υπόψη και τις ιδιαίτερες συνθήκες των ίδιων των αιτούντων άσυλο. Υποστήριξε ακόμη, τη δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού μετεγκατάστασης, που θα τροποποιήσει τον κανονισμό του Δουβλίνου αναφορικά με το ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία των αιτήσεων για άσυλο.
Οι ευρωβουλευτές επανέλαβαν τη δέσμευσή τους υπέρ των ανοιχτών συνόρων εντός Σένγκεν, εξασφαλίζοντας παράλληλα αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών συνόρων και τόνισαν ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός Σένγκεν είναι «ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».
Η επιδίωξη της χώρας μας να αναγνωρισθούν τα εθνικά μας σύνορα ως κοινά ευρωπαϊκά σύνορα, αποτέλεσε υψίστης εθνικής σημασίας στόχο, για τον οποίο καταβλήθηκαν επίπονες, πολυετείς, προσπάθειες από τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας και την ελληνική δημόσια διοίκηση. Ο χαρακτηρισμός των εξωτερικών συνόρων της Ελλάδας ως κοινά εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. αποτελεί μεγάλη επιτυχία και εκπέμπει σειρά σαφών μηνυμάτων προς όλες τις κατευθύνσεις και ιδιαίτερα στα γειτονικά μας κράτη, είτε είναι μη μέλη της ενισχυμένης συνεργασίας Σένγκεν είτε είναι όμορα τρίτα κράτη - μη μέλη της Ένωσης.
Ο ενιαίος χώρος Σένγκεν αποτελεί έδαφος στο οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, αρχή η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο και το πλέον απτό επίτευγμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το οποίο γίνεται αντιληπτό από τον ευρωπαίο πολίτη στην καθημερινότητά του.
Οι διοικητικές και διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες απαιτήθηκαν για την επίτευξη του στόχου ένταξής μας στο Σένγκεν, αλλά και στη συνέχεια η υποχρέωση διαρκούς αναβάθμισης των απαιτούμενων μέτρων για την διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας και την καταπολέμηση του διεθνικού και οργανωμένου εγκλήματος, δεν αποτελούν απλώς ανάγκη προσαρμογής μας σε κανόνες που επιβάλλει το ενωσιακό κεκτημένο, αλλά βασική υποχρέωση της κάθε σύγχρονης και ευνομούμενης πολιτείας προκειμένου να εξασφαλίσει την εδαφική της ακεραιότητα και τον αποτελεσματικό έλεγχο των συνόρων της.
Τα κράτη - μέλη Σένγκεν έχοντας καταργήσει τους ελέγχους στα εσωτερικά τους σύνορα, υιοθέτησαν τα αποκαλούμενα “αντισταθμιστικά” μέτρα για τη διαφύλαξη της εσωτερικής τους ασφάλειας και ιδιαίτερα για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος.
Συγκεκριμένα, εφαρμόζονται κοινοί κανόνες όσον αφορά στους ελέγχους των ατόμων που διασχίζουν τα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών της Ε.Ε., ακολουθούνται εναρμονισμένες διαδικασίες και πρακτικές σχετικά με τους όρους εισόδου και θεώρησης για διαμονές βραχείας διάρκειας.
Ο συντονισμός και η πρακτική συνεργασία των εθνικών αστυνομικών και δικαστικών αρχών ενισχύθηκαν με πολλούς τρόπους με στόχο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τη διασφάλιση της εσωτερικής ασφάλειας κάθε κράτους, μέσα στον ενιαίο χώρο. Στόχοι ιδιαίτερα δύσκολοι και δαπανηροί σε εθνικό επίπεδο, ιδιαίτερα με τις σημερινές δυσμενείς οικονομικές συνθήκες της χώρας μας. Η επίτευξή τους είναι εφικτή και λόγω της πρόσβασης μας στα ευρωπαϊκά ταμεία του τομέα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων.
Τα κράτη μέλη Σένγκεν εξασφαλίζουν πολλαπλά οφέλη από την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, υπηρεσιών εξειδικευμένων στελεχών, οικονομιών κλίμακας από την κοινή χρήση συστημάτων ασφαλείας, άμεση εφαρμογή νέων τεχνολογιών, σε ένα τομέα εξειδικευμένης κοινοτικής εμπειρίας ο οποίος χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, και από υψηλού επιπέδου εξειδίκευση.
Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις του κανονισμού του Δουβλίνου αναμφίβολα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Τα «βαθύτερα αίτια της μετανάστευσης» θα πρέπει να αποτελέσουν το κύριο θέμα συζήτησης όπως ζητά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη σύνοδο Κορυφής στη Μάλτα τον προσεχή Νοέμβριο.
Στη συνέχεια, αλλά γρήγορα, πρέπει να υπάρξουν αποφάσεις και δράσεις.
Άρθρο του Χρίστου Δήμα στην εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (16.09.2015)
* Ο Χρίστος Δήμας είναι Βουλευτής Κορινθίας και Διδάκτωρ London School of Economics
* Ο Χρίστος Δήμας είναι Βουλευτής Κορινθίας και Διδάκτωρ London School of Economics
