Φθάσαμε στο τρίτο μέρος της μελέτης του Επίτιμου Υπαρχηγού ΓΕΝ ,αντιναύαρχου Σήφη Μανουσογιαννάκη. Στη παγωμένη νύχτα της 30ης προς 31η Ιανουαρίου 1996. Πόσο κοντά στον πόλεμο έφθασαν οι δύο χώρες; Είχε πράγματι τακτικό πλεονέκτημα η Ελλάδα; Τι συζητήθηκε στη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ που παραδόξως είχε γίνει στη Βουλή; Όλα αυτά στο πολύ ενδιαφέρον που ακολουθεί.
Του ΣΗΦΗ ΜΑΝΟΥΣΟΓΙΑΝΝΑΚΗ*
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΚΡΙΣΕΩΝ
Όλα τα προηγμένα κράτη σήμερα έχουν μηχανισμούς που παρακολουθούν, διαμορφώνουν και επιλύουν τις κρίσεις ανάλογα με τις επιδιώξεις τους. Η χώρα μας σύμφωνα με το νόμο 2292/95 έχει το ΚΥΣΕΑ έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
Η ευθύνη για την άμυνα της χώρας ανήκει στην κυβέρνηση η οποία καθορίζει την Πολιτική Εθνικής Άμυνας και ασκεί την διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων.
Κύριο όργανο για τη λήψη αποφάσεων σε ζητήματα που αφορούν την άσκηση της παραπάνω πολιτικής και γενικά την Εθνική Άμυνα της χώρας είναι το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας (Πρωθυπουργός, ΥΠΕΞ, ΥΕΘΑ, Αν.ΥΠΕΞ, Υπ. Εσωτερικών, ΥΠ Ενέργειας, ΥΠΕΧΩΔΕ, ΥΠΕΘΟ, Οικονομικών, Δημ. Τάξης και ο Α/ΓΕΕΘΑ.
Το ΚΥΣΕΑ επί θεμάτων Εθνικής Άμυνας έχει τις παρακάτω αρμοδιότητες:
Διαμορφώνει την Πολιτική Εθνικής Άμυνας της χώρας με εκτίμηση μακράς προοπτικής.
Αποφασίζει για την οργάνωση του Συστήματος Χειρισμού Κρίσεων παρέχοντας κατευθυντήριες οδηγίες προς το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας τα συναρμόδια Υπουργεία και λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς.
Προβαίνει σε έκτακτες καταστάσεις κρίσεων και εκδίδει κατευθυντήριες οδηγίες
Αποφασίζει την κήρυξη και άρση μέτρων και σταδίων συναγερμού για την μερική η γενική κινητοποίηση της χώρας και την εφαρμογή και άρση των Κανόνων Εμπλοκής των Ενόπλων Δυνάμεων. Εκχωρεί κατά την κρίση του αρμοδιότητες σχετικά με τα παραπάνω για την άμεση αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων η επεισοδίων.
Καθορίζει την πολιτική και τις προτεραιότητες συλλογής και εκμετάλλευσης στρατηγικών πληροφοριών που ενδιαφέρουν την Εθνική Άμυνα.
Καθορίζει την πολιτική συμμετοχής των εμπλεκομένων φορέων στην δοκιμή εφαρμογής των σχεδίων της Πολιτικής Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης.
Το Συμβούλιο Άμυνας [ ΣΑΜ ] ΥΕΘΑ, ΥΦΕΘΑ, Α/ΓΕΕΘΑ, Α/ΓΕΣ, Α/ΓΕΝ, Α/ΓΕΑ είναι το ανώτατο όργανο από το οποίο ο ΥΕΘΑ βοηθείται στην άσκηση των αρμοδιοτήτων του για:
• Εκτιμήσεις επί καταστάσεων που παρουσιάζονται στο εγγύς η ευρύτερο περιβάλλον και είναι δυνατόν να επηρεάσουν την ασφάλεια η τις σχέσεις της χώρας με όμορα κράτη.
• Θέματα που απαιτούν άμεση αντίδραση σε επεισόδια, η έκτακτες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε κρίση
• Την ανάθεση της Επιχειρησιακής Διοικήσεως δυνάμεων των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων στον Α/ΓΕΕΘΑ
.
Θα εξετάσουμε στη συνέχεια πώς έγινε ο χειρισμός της κρίσης από την Ελλάδα.
Ο ΤΡΟΠΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΡΙΣΕΩΣ
Στις 10.30 της 28ης Ιαν. 1996 άνδρες του Περιπολικού «ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ» του Πολεμικού Ναυτικού αφαίρεσαν την Τουρκική ενώ άνδρες του Περιπολικού ΑΝΤΩΝΙΟΥ τοποθέτησαν την Ελληνική σημαία στα Ανατ. Ίμια.
Η ενέργεια αυτή καμωμένη από τις Ένοπλες Δυνάμεις απαιτούσε έγκριση του ΚΥΣΕΑ η οποία δεν είχε δοθεί, ο δε Πρωθυπουργός της χώρας δεν γνώριζε τίποτα (Σημίτης σελ.59).
Για το ίδιο θέμα ο Υπουργός Άμυνας δήλωσε στον Πρωθυπουργό: «η εντολή που έδωσα ήταν να φύγει η Τουρκική σημαία» (Σημίτης σελ.60) ενώ ο Α/ΓΕΕΘΑ καταγράφει στο βιβλίο του ότι ο ίδιος επιδοκίμασε την απόφαση του Α/ΓΕΝ για την αφαίρεση της Τουρκικής και τοποθέτηση της Ελληνικής σημαίας και ενημέρωσε τον Υπουργό Άμυνας (Λυμπέρης σελ.559).
Ο Υπουργός Άμυνας εξέφρασε την δυσφορία του για το γεγονός (Λυμπέρης σελ.560). Εν τούτοις ο Γ.Αρσένης δεν τροποποίησε την απόφαση του Α/ΓΕΕΘΑ, αν και είχε δικαίωμα και υποχρέωση να το κάνει αν δεν συμφωνούσε ή αν ήταν αντίθετη με τις εντολές που είχε δώσει.
Τις μεσημεριανές ώρες της ίδιας ημέρας σε σύσκεψη της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας αποφασίσθηκε η λήψη στρατιωτικών μέτρων που αποσκοπούσαν στην ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων.
Αποφασίσθηκε επίσης να παραμείνει η σημαία στα Ανατ. Ίμια και να αποβιβασθεί μια ομάδα βατραχανθρώπων για τη φύλαξή της. (Λυμπέρης σελ. 560).Για την Δυτ. Ίμια που δεν υπήρχε σημαία δεν αποφασίστηκε τίποτα.
Οι βατραχάνθρωποι αποβιβάσθηκαν στα Ανατ. Ίμια περί την 20.45 Η πολιτική εντολή της ημέρας αυτής (28ης Ιανουαρίου» ήταν: « Αρχηγέ νύχτα θα τους βγάλεις στην βραχονησίδα και νύχτα θα τους πάρεις πίσω στο πλοίο» (Λυμπέρης σ. 560,561 ).Ί
Την επόμενη, 29 Ιαν. στις 05.30 το πρωί οι βατραχάνθρωποι κατόπιν πολιτικής εντολής επανήλθαν στο πλοίο (Λυμπέρης σ. 561 ).
Περί ώραν 10.00 της ίδιας μέρας με εντολή του Α/ΓΕΕΘΑ κατόπιν γνωμοδοτήσεως του ΣΑΓΕ οι βατραχάνθρωποι επανήλθαν στα Ανατ. Ίμια. Είχε προηγηθεί προσπάθεια Τουρκικού φουσκωτού σκάφους να προσεγγίσει την βραχονησίδα. Στους Έλληνες βατραχανθρώπους που αποβιβάσθηκαν στη βραχονησίδα είχαν δοθεί εντολές
• Να παρεμποδίσουν την αποβίβαση ξένων.
• Να χρησιμοποιήσουν βία σε περίπτωση αυτοάμυνας και μη συμμόρφωσης αυτών που τυχόν επιδιώξουν αποβίβαση.
• Να αποτρέψουν την προσέγγιση προσγειώσεως Τουρκικού ελικοπτέρου το οποίο θα επεδίωκε προσγείωση στη βραχονησίδα.
• Να βάλλουν προειδοποιητικές βολές.
Για ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας νησιωτικών χώρων στα Δωδεκάνησα από τις απογευματινές ώρες της 29ης Ιαν. ετοιμάσθηκε δύναμη ταχείας ενίσχυσης από προσωπικό των Ειδικών Δυνάμεων Αττικής. Ο τρόπος μεταφοράς τους ήταν με ελικόπτερα του Σ.Ξ η και C-130 (Λυμπέρης σ.563 ).
Εγκρίθηκαν από τον ΥΕΘΑ (αν και απαιτείτο έγκριση από το ΚΥΣΕΑ), κανόνες εμπλοκής για ρίψη προειδοποιητικών βολών και ίση ανταπόδοση σε προκλήσεις Τούρκων στροφής των πυροβόλων και ραντάρ πυροβολικού προς τα πλοία μας και σε ηλεκτρονικές παρεμβολές (Λυμπέρης σ.563 ). Σημειώνει ο Ναύαρχος Χ.Λυμπέρης στο βιβλίο του (σελ. 563) «Η αποδέσμευση ορισμένων Κανόνων Εμπλοκής επιπέδου ΚΥΣΕΑ έγινε με πρωτοβουλία μου και στη συνέχεια ζητήθηκε η πολιτική έγκριση του Υπουργού Αμύνης η οποία πάντοτε δινόταν» .
Το βράδυ της 29ης Ίαν. στην περιοχή της Δωδεκανήσου βρισκόταν ένα Αντιτορπιλικό, μια Φρεγάτα, μια Πυραυλάκατος, δύο Κανονιοφόροι, τρία Περιπολικά, και μια Τορπιλάκατος . Το πρωί της 30ης Ίαν. Και περί ώρα 09.00 ο ΥΕΘΑ ενέκρινε τις ακόλουθες εισηγήσεις του ΣΑΓΕ (Λυμπέρης σ.564).
• Να τροποποιηθεί το σχήμα ελέγχου-διοίκησης και ο ΑΓΕΕΘΑ να αναλάβει απ’ ευθείας την επιχειρησιακή διοίκηση των ακολούθων δυνάμεων των τριών κλάδων Στρατιά, ΑΣΔΕΝ, ΓΕΝ και ΑΤΑ .Τον επιχειρησιακό έλεγχο θα διατηρούσαν οι επικεφαλής των παραπάνω σχηματισμών.
• Να συνεχισθεί η Ελληνική ναυτική παρουσία στο Ανατ. Αιγαίο σε αντίστοιχο επίπεδο της Τουρκικής και να ενισχυθεί η ναυτική περιπολία στην περιοχή των Ιμίων.
• Η Πολεμική Αεροπορία να εκτελεί από αέρος αναγνωρίσεις για συμπλήρωση της εικόνας επιφανείας.
• Να αυξηθεί η ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων για αντιμετώπιση στρατιωτικής ενέργειας.
Στις 10.45 της 30ης Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού στη Βουλή με συμμετοχή των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Άμυνας, Εξωτερικών, Εσωτερικών, Τύπου, και τον Α/ΓΕΕΘΑ. Θέμα ήταν η αξιολόγηση της κατάστασης και η λήψη αποφάσεων στη διαχείριση της κρίσης. Ο Πρωθυπουργός ζήτησε να μείνουν τα πράγματα ως έχουν και να αποφευχθούν ενέργειες κλιμάκωσης της κρίσης. Μάλιστα παρακάλεσε τους Υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας να χρησιμοποιήσουν χαμηλούς τόνους στις συνεντεύξεις τους προς τα ΜΜΕ και να κινηθούν σε πνεύμα αποκλιμακώσεως.
Το μεσημέρι δόθηκε συνέντευξη από τους Υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας όπως είχε αποφασισθεί νωρίτερα στη σύσκεψη υπό τον Πρωθυπουργό. Είχε προηγηθεί δήλωση του Πρωθυπουργού «Αν η Τουρκία αποσύρει τα πλοία της τότε και εμείς θα αποσύρουμε τα δικά μας» . Ο Γ.Αρσένης μεταξύ άλλων δήλωσε «Δεν επιθυμούμε την κλιμάκωση της κρίσης….ζητάμε η Τουρκία να απομακρύνει τις δυνάμεις της από την περιοχή. Η βραχονησίδα φρουρείται από δυνάμεις εσωτερικής ασφαλείας» . Ο Θ.Πάγκαλος προσέθετε «Δεν επιθυμούμε την ένταση η οποία έχει προκληθεί από την παρουσία στρατιωτικών μονάδων της Τουρκίας. Με την απομάκρυνση το κλίμα θα βελτιωθεί» .
Παρά’ όλα αυτά την ίδια ώρα το ΓΕΕΘΑ διέταζε τα Γενικά Επιτελεία ναυλοποιήσουν τις αποφάσεις που είχαν ληφθεί το πρωί της ίδιας ημέρας στοΣυμβούλιο Άμυνας υπό τον Γ.Αρσένη ο οποίος δεν θεώρησε σκόπιμο να τιςακυρώσει παρά τις αποφάσεις που πάρθηκαν στη σύσκεψη με τον Πρωθυπουργό.
Έτσι στις 13.30 περίπου απέπλευσαν και αναπτύχθηκαν στο Αιγαίο τρεις Φρεγάτεςένα Αντιτορπιλικό, τέσσερις Πυραυλάκατοι, δύο Υποβρύχια, τέσσερα Αρματαγωγά,ένα Πετρελαιοφόρο, ένα πλοίο γενικής υποστηρίξεως και ένα πλοίο συλλογής πληροφο-
ριών. Τον απόπλου των πλοίων πρόβαλαν οι τηλεοπτικοί σταθμοί.
Απογευματινές ώρες της ίδιας μέρας διατάχθηκε η επιστροφή της Φρεγάτας «ΥΔΡΑ» που συμμετείχε στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στη Βοσνία και η δίωρη ετοιμότητα επιστροφής των C-130 που συμμετείχαν στις ίδιες επιχειρήσεις. Κανένας στο ΥΕΘΑ δεν έλαβε υπ’ όψη του το μήνυμα που εξέπεμπε αυτή η εντολή.
Εκείνες τις ώρες άρχισε η διαμεσολαβητική δραστηριότητα των Αμερικανών Αξιωματούχων την οποία είχε ζητήσει η Ελλάδα (Σημίτης σελ. 67).
Οι ΗΠΑ είχαν συμφέρον να μην διαφοροποιηθεί το status quo στην περιοχή για να μην διαταραχθούν οι σχέσεις τους ούτε με την Ελλάδα ούτε με την Τουρκία. Οι ισορροπίες έπρεπε να κρατηθούν γιατί και τα δύο κράτη, το καθένα για διαφορετικούς λόγους είναι σημαντικά για τις ΗΠΑ.
Δεν επιθυμούσαν την αποδυνάμωση της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ σε περίπτωση συρράξεως Ελλάδας Τουρκίας ενώ γνωρίζοντας την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ενώσεως εύρισκαν μια καταπληκτική ευκαιρία να δηλώσουν την επικυριαρχία τους. Πιθανόν και να αποθάρρυναν τον Κ.Σημίτη να απευθυνθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην Αθήνα οι συνομιλητές των Αμερικανών ήταν ο Πρωθυπουργός Κ.Σημίτης ο Υπουργός Άμυνας Γ.Αρσένης και ο Υπουργός Εξωτερικών Θ.Πάγκαλος στον οποίο είχε αναθέσει ο Πρωθυπουργός την επίτευξη συμφωνίας με τους Τούρκους μέσω του Χόλμπρουκ.
Ο Ρ.Χόλμπρουκ Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ προωθούσε την λύση, «όχι πλοία, όχι στρατιώτες, όχι σημαίες και επιστροφή στο status quo ante». Με την θέση αυτή συμφωνούσαν οι Τούρκοι.Ο Έλληνας διαπραγματευτής Θ. Πάγκαλος συμφωνούσε με την απόσυρση των πλοίων και των στρατιωτών αλλά διαπραγματευόταν το θέμα της σημαίας προφανώς γιατί εκεί διέβλεπε πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση. Οι συνεννοήσεις γίνονταν εν κρυπτώ από την στρατιωτική ηγεσία αλλά και από τα άλλα μέλη της κυβέρνησης.
Περί ώρα 21.00 εντοπίσθηκε στην περιοχή των Δαρδανελίων Τουρκική δύναμη αποτελούμενη από δύο Φρεγάτες, τρία Αντιτορπιλικά και τέσσερις Πυραυλακάτους που κατευθύνονταν προς νότο.
Στις 23.30 της ίδιας μέρας, κατά δήλωση του Γ.Αρσένη ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών W.Perry και ο Αμερικανός Α/ΓΕΕΘΑ Salikasvilly του γνωστοποίησαν την αρνητική Τουρκική απάντηση στην Ελληνική πρόταση αποκλιμακώσεως της κρίσεως που είχε διαμορφωθεί και η οποία προέβλεπε αποχώρηση των πλοίων των δύο κρατών και του Ελληνικού αγήματος από τα ανατ. Ίμια.
Οι Τούρκοι επέμεναν και ζητούσαν και την απομάκρυνση της Ελληνικής σημαίας. Ο Γ.Αρσένης πριν εισέλθει στη σύσκεψη της Κυβερνητικής Επιτροπής τα μεσάνυχτα της 30ης Ιαν. γνώριζε τις Τούρκικές θέσεις τις οποίες δεν είχε κοινοποιήσει στην στρατιωτική ηγεσία (Λυμπέρης σ.572). Θεωρείται βέβαιο ότι την ίδια ώρα ο Ρ.Χόλμπρουκ είχε ενημερώσει και τον Θ.Πάγκαλο για την Τουρκική αρνητική απάντηση.
Στοιχειώδης ορθολογική αξιολόγηση της κατάστασης θα οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι εφόσον η Τουρκία δεν συμφωνούσε με αυτούς τους όρους πρόβαλε πλέον ως φυσιολογική η επιδίωξη από μέρους της να ενεργήσει για να ανατρέψει το ελληνικό προβάδισμα εγκαθιστώντας σύμβολό της σε Ελληνικό έδαφος ώστε να υπάρξει εξίσωση και σ’αυτό το σημείο (Βλάσσης σελ. 16). Προκύπτει ότι ο Θ.Πάγκαλος που φαίνεται ότι δεν χρησιμοποίησε τον έμπειρο μηχανισμό του Υπουργείου Εξωτερικών σ’αυτές τις διαπραγματευτικές του δραστηριότητες «δεν είχε καταλάβει». Αντί οτιδήποτε άλλου αποφάσισε να δώσει συνέντευξη στο MEGA για να καθησυχάσει τον Ελληνικό λαό. Από τί άραγε;
Την 31η Ιαν. στις 00.30 συνεκλήθη σύσκεψη της Κυβερνητικής Επιτροπής στο γραφείο του Πρωθυπουργού στη Βουλή. Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο Πρωθυπουργός, ο ΥΠΕΞ, ο ΥΕΘΑ, ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας, ο Υπουργός Εσωτερικών, ο Υπουργός Τύπου, ο Α/ΓΕΕΘΑ και δύο σύμβουλοι του Πρωθυπουργού. Ο ΥΠΕΞ απουσίαζε σε συνέντευξη σε τηλεοπτικό σταθμό. Ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού ανέλαβε να τον ειδοποιήσει και τότε όλος ο Ελληνικός λαός ενημερώθηκε δια στόματος του δημοσιογράφου ότι γίνεται σύσκεψη για τα Ίμια στη Βουλή και αναζητείται ο Υπουργός Εξωτερικών ο οποίος κατέφθασε περί την πρώτη πρωινή στη Βουλή.
Το θέαμα ήταν αποκαρδιωτικό.(Λυμπέρης σελ.572). Εάν ο Πρωθυπουργός ήταν εκείνος που ενέκρινε την παρουσία του Θ.Πάγκαλου στη συνέντευξη (Σημίτης σελ.64) τότε έχει μέρος της ευθύνης και αυτός.
Ο Πρωθυπουργός άρχισε την ενημέρωσή του με το τηλεφώνημα του Προέδρου Κλίντον που είχε γίνει περί τις 22 .15 Αναφέρθηκε ακόμα στη συνομιλία που είχε με τον πρέσβη των ΗΠΑ κ. Νάιλς ο οποίος του είχε υποδείξει την ανάγκη διαπραγμάτευσης Ο Γ. Αρσένης επιβεβαίωσε: «ο πρέσβης των ΗΠΑ κ. Νάιλς μας προτρέπει να τα βρούμε με τους Τούρκους μέσω διαπραγματεύσεων» (Σημίτης σ.64,65)
Όταν έφθασε ο Πάγκαλος από το ΜΕGA ο Πρωθυπουργός τον ρώτησε: «πού βρίσκεται η διαπραγμάτευση με τους Αμερικανούς». Απάντηση Πάγκαλου: «‘Έχουμε συμφωνήσει για την απομάκρυνση των πλοίων και του αγήματος όχι όμως για τη σημαία. Οι Τούρκοι και οι Αμερικανοί επιμένουν να απομακρυνθούν το πρωί μαζί με το άγημα και τα πλοία, και εμείς τους ζητάμε κάποια χρονική καθυστέρηση ολίγων ημερών την οποία και δεν αποδέχονται. (Λυμπέρης σ.572 ).
Στην αρχή της συζητήσεως όπως αναφέρει ο Πρωθυπουργός στο βιβλίο του (Σημίτης σ.64) «ο κ. Αρσένης προς έκπληξη όλων των παρευρισκομένων μεταφέροντας πρόταση της ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων την οποία φαίνεται να υιοθετούσε και ο ίδιος ρώτησε, μήπως ήταν σκόπιμο να μεταφερθούμε στο Υπουργείο Άμυνας. Το αρνήθηκα. Θα ήταν λάθος μήνυμα». Προσθέτει στο βιβλίο του ο Σημίτης ότι ο Αρσένης είπε: «η σειρά των ενεργειών εμπλοκής μπορούν να εγκριθούν μόνο από το ΚΥΣΕΑ και πρέπει να λάβουμε τις σχετικές αποφάσεις». Είναι απορίας άξιο γιατί ο Γ.Αρσένης που όπως προκύπτει δεν γνωστοποίησε στους παρευρισκομένους την πληροφορία που του είχε διαβιβάσει ο Αμερικανός Υπουργός Άμυνας Perry ότι οι Τούρκοι απέρριψαν τις Ελληνικές προτάσεις και ότι αφού επιμέναμε για τη σημαία οι Τούρκοι κάτι θα έκαναν τις επόμενες ώρες έθετε αυτή την ώρα τέτοιου είδους προτάσεις.
Περί την 01.00 της 31ης την ώρα που συνεδρίαζε η Κυβερνητική Επιτροπή, το Κέντρο Επιχειρήσεων του ΓΕΕΘΑ διαβίβαζε στα Κέντρα Επιχειρήσεων των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων ότι «επίκειται Τουρκική επίθεση σε μια ώρα. Πιθανός στόχος το Φαρμακονήσι».
Την πληροφορία αυτή διαβίβασε ο Γ.Αρσένης στον Υφυπουργό Ν.Κουρή «Ν.Κουρής σ.90) ο οποίος την μετέφερε στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων το οποίο με τη σειρά του ενημέρωσε τα Γενικά Επιτελεία (Λυμπέρης σ.574 ).
Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο Γ.Αρσένης είχε λάβει την πληροφορία μέσω της Ελληνικής πρεσβείας στην Ουάσιγκτον ότι «ο Ελληνοαμερικανός λομπίστας Α.Μανάτος αποκάλυψε πως σύμφωνα με πληροφορίες του οι Τούρκοι επρόκειτο να αποβιβαστούν σε κάποιο νησί». Την πληροφορία αυτή φαίνεται ότι δεν έθεσε προς συζήτηση στη σύσκεψη. Την ίδια ώρα ο Α/ΓΕΕΘΑ έδωσε εντολή στον Α/ΓΕΝ να στοχοποιηθούν όλα τα Τουρκικά πλοία.
Εν τω μεταξύ αναπτύχθηκε ένας προβληματισμός για θέματα, όπως το πόσο σοβαρό θα ήταν αν απέσυραν τη σημαία, ποια ήταν η πιθανότητα Ελληνικής νίκης επί της Τουρκίας αλλά και για την άποψη του Αμερικανού Α/ΓΕΕΘΑ Salikasvilli που εξέφρασε στον Γ.Αρσένη ότι οι Αμερικανοί δεν έβλεπαν ως μείζον θέμα, αν το άγημα με την αποχώρησή του έπαιρνε μαζί του και τη σημαία.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ο Α/ΓΕΕΘΑ ορθά επισήμαινε πόσο σοβαρό πλήγμα θα ήταν για τις Ένοπλες Δυνάμεις και όχι μόνο για αυτές να αποσυρθεί η Σημαία σ’αυτή τη φάση και ζητούσε επιμόνως κανόνες εμπλοκής που θα του επέτρεπαν το πρώτο χτύπημα, χωρίς όμως να του δίδονται.
Αναφέρει ο Π. Κονδύλης: «Η στρατηγική σημασία του πρώτου πλήγματος διόλου δεν εμπεριέχει κάποια έμμεση παρότρυνση να ξεκινήσει κανείς πόλεμο από λεβεντιά ή στα καλά καθούμενα, σημαίνει μόνον ότι αν ένας εμπόλεμος διαθέτει επαρκή μέσα για ένα καίριο πρώτο πλήγμα πρέπει να το χρησιμοποιήσει έφ’ όσον θέλει να κερδίσει έναν πόλεμο με δεδομένες τις σύγχρονες και υπερσύγχρονες τεχνολογικές συνθήκες».
Ας σημειωθεί ότι ενώ ο ίδιος ο Γ.Αρσένης είχε ζητήσει από τον Α/ ΓΕΕΘΑ νωρίτερα να έχει έτοιμο σχετικό εισηγητικό προς ΚΥΣΕΑ τώρα του απαντούσε: «Αρχηγέ άφησε τώρα τους κανόνες εμπλοκής εδώ έχουμε διαπραγματεύσεις».(Λυμπέρης σελ.573).
Την 31 Ιαν. και ώρα 01.35 τηλεφώνησε ο Α/ΓΕΝ στον Α/ΓΕΕΘΑ και τον πληροφόρησε ότι δυο Τουρκικά ελικόπτερα τύπου BLACK HAWK υπερίπταντο των Ιμίων.
Ο Α/ΓΕΕΘΑ μετέφερε την πληροφορία αυτή στον Πρωθυπουργό με την εκτίμηση ότι πιθανώς θα επιχειρηθεί αεραπόβαση. Ο Υφυπουργός Ν. Κουρής τηλεφώνησε στο γραφείο του Πρωθυπουργού από το κόκκινο τηλέφωνο στο οποίο απάντησε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και ζήτησε την έγκριση για κατάλληλο κανόνα εμπλοκής. Ο Πρωθυπουργός πήρε την γνώμη του Γ.Αρσένη για χτύπημα, στο οποίο ο δεύτερος τάχθηκε αρνητικά.
Στη συνέχεια ο Πρωθυπουργός έδωσε στον Α/ΓΕΕΘΑ το τηλέφωνο να μιλήσει με τον Υφυπουργό. Ο κανόνας εμπλοκής που έδωσε ο Α/ΓΕΕΘΑ στον Υφυπουργό ήταν: «κατά την αιώρηση των ελικοπτέρων να ρίπτονται φωτοβολίδες, και εφ’ όσον επιμένουν, προειδοποιητικές βολές. Και αν ανοίξει σκάλα για αποβίβαση τότε να καταρριφθούν τα ελικόπτερα». Την εντολή αυτή άκουγαν όλοι οι παρευρισκόμενοι στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Αργότερα αποδείχτηκε ότι τα ελικόπτερα δεν ήταν αυτού του τύπου αλλά ανθυποβρυχιακά, γεγονός που προκάλεσε την αγανάκτηση του Πρωθυπουργού (Λυμπέρης σ. 575 ).
Στις 03.35 έγινε γνωστό ότι οι Τούρκοι είχαν αποβιβάσει βατραχανθρώπους και είχαν υψώσει την Τουρκική σημαία στα Δυτ. Ίμια Παρά το γεγονός ότι ο Χόλμπρουκ το επιβεβαίωσε στον Θ.Πάγκαλο κρίθηκε σκόπιμο να επιβεβαιωθεί και από την δική μας πλευρά. Επειδή ο έλεγχος της βραχονησίδας με προβολέα από περιπολικό σκάφος δεν ήταν αποτελεσματικός διατάχθηκε το ΓΕΝ να στείλει το ελικόπτερο της Φρεγάτας να ερευνήσει. Το ελικόπτερο επιβεβαίωσε περί την 04.50 την ύπαρξη των Τούρκων στρατιωτών και της Τουρκικής Σημαίας.
Περί την 05.00 ενημερώθηκε ο Πρωθυπουργός ο οποίος εν τω μεταξύ είχε συγκαλέσει το ΚΥΣΕΑ.
Στο ΚΥΣΕΑ συζητήθηκε το ενδεχόμενο της εφαρμογής στρατιωτικών σχεδίων που υπάρχουν γι’ αυτές τις περιπτώσεις αλλά η πρόταση απορρίφθηκε γιατί θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εμπλοκή. Τελικά το ΚΥΣΕΑ κατέληξε σε συμφωνία απεμπλοκής « όχι πλοία όχι στρατιώτες όχι σημαίες» και επαναφορά στο «status quo ante». Η απόφαση επισφραγίσθηκε με το τραγικό γεγονός της πτώσεως του ελικοπτέρου της Φρεγάτας και τον θάνατο των τριών μελών του πληρώματός του.
*Επίτιμος Υπαρχηγός ΓΕΝ-Αντιναύαρχος ε.α
Στο τελευταίο μέρος της μελέτης του Σ.Μανουσογιαννάκη τα συμπεράσματα
onalert.gr
