Eνα ελκυστικό εμπορικά προϊόν που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στη χώρα μας, αποτελεί μια νέα πρόταση για εναλλακτική αγροτική δραστηριότητα στη χώρα μας.Η καλλιέργεια του μύρτιλου, αν και δεν επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση, αποτελεί μια σύγχρονη αγροτική δραστηριότητα με διόλου ευκαταφρόνητες αποδόσεις.
Το μύρτιλο ή "μπλούμπερι" όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο εξωτερικό, αποτελεί -σύμφωνα με τους ειδικούς- μία πολύ καλή εναλλακτική καλλιέργεια που μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλα τα σημεία της χώρας μας από την Κρήτη μέχρι τον Εβρο λόγω του ότι περιλαμβάνει ποικιλίες που έχουν μεγάλη προσαρμοστικότητα στο κλίμα και κυρίως υπάρχουν ποικιλίες που έχουν ανάγκη από περισσότερο ή λιγότερο χειμερινό ψύχος για να αναπτυχθούν και να δώσουν ικανοποιητική παραγωγή. Το μύρτιλο λόγω της μεγάλης του προσαρμοστικότητας στο ελληνικό περιβάλλον, αλλά και λόγω του πολύ υψηλού εισοδήματος που μπορεί να αποδώσει, αποτελεί μία σοβαρή πρόταση για τους Ελληνες παραγωγούς και όχι μόνο.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας, το μύρτιλο καλλιεργείται κυρίως σε 16 χώρες. Οι ΗΠΑ βρίσκονται στην πρώτη θέση των παραγωγών χωρών με το 52% της παγκόσμιας παραγωγής. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο Καναδάς με το 32% της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ στη συνέχεια ακολουθούν οι ευρωπαϊκές χώρες Πολωνία, Ολλανδία και Ουκρανία.
Η γενική τάση που υπάρχει σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο είναι να αυξάνονται συνεχώς οι καλλιεργούμενες εκτάσεις με το δενδρώδες μύρτιλο. Επίσης παρατηρείται συνεχής αύξηση της καταναλώσεως των προϊόντων μεταποίησής του. Στην αύξηση αυτή, μεγάλο ρόλο παίζουν τα νέα προϊόντα με βάση το μύρτιλο, τα οποία η μεταποιητική βιομηχανία παρουσιάζει συνεχώς στην κατανάλωση και τα οποία κυκλοφορούν στις διεθνείς αγορές. Πολύ σημαντικοί παράγοντες της ανάπτυξης της κατανάλωσης των προϊόντων του μύρτιλου αποτελούν επίσης οι πολύτιμες θεραπευτικές του ιδιότητες, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έγιναν ευρέως γνωστές μέσα από διάφορες επιστημονικές μελέτες.
Οσον αφορά την εξέλιξη της πορείας των τιμών παραγωγού, αυτές έχουν μία διαρκή αύξηση, πράγμα που αποτελεί σημαντικό κίνητρο για την επέκταση της καλλιέργειας του μύρτιλου (μπλούμπερι) στις χώρες που καλλιεργείται, αλλά και σε εκείνες που σκοπεύουν στην ανάπτυξη της καλλιέργειάς του.
Το μύρτιλο σήμερα στην Ελλάδα είναι μια νέα καλλιέργεια, που άρχισε να καλλιεργείται συστηματικά κυρίως τα δύο τελευταία χρόνια. Σε πολλά μέρη της χώρας μας (Ηπειρο, Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα κ.α.) καλλιεργείται το μύρτιλο, τα δε πρώτα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά.
Τα προϊόντα του μύρτιλου (καρποί, φύλλα) αποτελούν την πρώτη ύλη σε πολλές βιομηχανίες τροφίμων (χυμοί, μαρμελάδες, αρτοσκευάσματα, εσάνς κλπ.), φαρμακοβιομηχανίες, βιομηχανίες καλλυντικών, βιομηχανίες λειτουργικών τροφίμων κλπ.
Το μύρτιλο διακρίνεται για τους καρπούς του τόσο από γευστικής απόψεως όσο και λόγω της μεγάλης τους περιεκτικότητας σε πολύτιμες ουσίες για την υγεία του ανθρώπου, όπως είναι οι αντιοξειδωτικές ουσίες, οι βιταμίνες, τα ανόργανα άλατα κλπ. Οι καρποί του μύρτιλου έχουν ένα πολύ χαρακτηριστικό μπλε χρώμα, καταναλώνονται δε ως νωποί αλλά και ως κατεψυγμένοι ή και μεταποιημένοι.
Το κόστος εγκατάστασης και η ζήτηση στην αγορά
Με τη μέση απόδοση καρπών ανά στρέμμα να ανέρχεται σε 1.000 κιλά και την τιμή πώλησης να διαμορφώνεται σε 4-5 ευρώ το κιλό, η καλλιέργεια του μύρτιλου υπόσχεται σημαντικά έσοδα.Το γεγονός μάλιστα ότι δεν είναι απαιτητική και μπορεί να είναι επιτυχής σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, εφόσον επιλεγούν οι κατάλληλες ποικιλίες και ακολουθηθεί το κατάλληλο καλλιεργητικό σύστημα, την καθιστά ακόμα πιο ελκυστική.
Οσον αφορά τα οικονομικά στοιχεία της καλλιέργειας του μύρτιλου, η οικονομική ανάλυση λαμβάνει υπόψη της τα εξής στοιχεία:
• Μέση απόδοση καρπών: 1.000 κιλά ανά στρέμμα.
• Τιμή πωλήσεως καρπών: 4-5 ευρώ το κιλό
• Διάρκεια ωριμάνσεως: 3-6 εβδομάδες, ανάλογα με την ποικιλία.
• Περίοδος συγκομιδής: Ιούλιος-Σεπτέμβριος.
Το κόστος εγκατάστασης ενός στρέμματος δενδρώδους μύρτιλου υπολογίζεται σε 1.000-1.200 ευρώ. Το ετήσιο κόστος καλλιέργειας, συντήρησης και συγκομιδής των καρπών ενός στρέμματος μπλούμπερι σε πλήρη ανάπτυξη ανέρχεται περίπου σε 2.000-2.200 ευρώ ανά στρέμμα, λαμβάνοντας δε υπόψη ότι τα έσοδα που μπορεί να έχει κανείς από αυτή την καλλιέργεια είναι περίπου 4.000- 5.000 ευρώ ανά στρέμμα, το καθαρό οικονομικό αποτέλεσμα μπορεί να φθάνει μέχρι 2.000-2.800 ευρώ ανά στρέμμα.
Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας του Καναδά, το μπλούμπερι κατά 85% πωλείται σαν νωπό, ενώ από τις ποσότητες που μεταποιούνται το μεγαλύτερο ποσοστό τους (90%) απλώς και μόνο καταψύχεται. Υπάρχουν βέβαια και διάφοροι άλλοι τρόποι μεταποίησης της παραγωγής του μπλούμπερι.
Οι μέθοδοι μεταποίησης του μπλούμπερι είναι οι εξής:
• Η κατάψυξη. Η μέθοδος αυτή αποτελεί την πιο συνηθισμένη μέθοδο μεταποίησης των καρπών του μπλούμπερι που μεταποιείται.
• Η αφυδάτωση αποτελεί μία μέθοδο που χρησιμοποιείται στις περισσότερες χώρες που παράγουν το μπλούμπερι.
• Η μεταποίηση με σκοπό την παραγωγή γαρνιτούρας για τις τάρτες, κέικ κλπ.
• Η παραγωγή γλυκών
• Η παρασκευή συμπυκνωμένου χυμού.
• Η μεταποίηση με σκοπό τη δημιουργία νέκταρ
• Η παρασκευή αιθέριων ελαίων
• Η παρασκευή γιαουρτιού κλπ.
Επειδή τα προϊόντα του μύρτιλου (καρποί, φύλλα) αποτελούν την πρώτη ύλη σε πολλές βιομηχανίες τροφίμων (χυμών, συμπυκνωμένων χυμών, μαρμελάδων, αρτοσκευασμάτων, αιθέριων ελαίων, κατεψυγμένων καρπών, αφυδατωμένων καρπών, γιαουρτιών κλπ.), σε φαρμακοβιομηχανίες, σε βιομηχανίες καλλυντικών, σε βιομηχανίες λειτουργικών τροφίμων, κ.α., οι προοπτικές ανάπτυξης της συγκεκριμένης καλλιέργειας είναι πολύ σημαντικές.
Σήμερα, υπάρχουν πολλές καλλιεργούμενες ποικιλίες του δενδρώδους μπλούμπερι στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στις άλλες χώρες που καλλιεργείται το είδος αυτό. Από το 1960 στο Πανεπιστήμιο New Jersey των ΗΠΑ, δημιουργήθηκαν πολλές ποικιλίες όπως είναι η Berkeley, η Bluecrop και η Bluejay.
Οι χρήσεις του καρπού στην ιατρική
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν την αντικαρκινική δράση μερικών ουσιών του μπλούμπερι κυρίως όσον αφορά την παρεμπόδιση του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων. Διάφορες μελέτες έχουν δημοσιευθεί με ικανοποιητικά αποτελέσματα όσον αφορά την αντικαρκινική προληπτική δράση του μπλούμπερι, κυρίως του καρκίνου του στόματος, του στήθους, του παχέος εντέρου και του προστάτη.Πολλές επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότι τα αντιοξειδωτικά του μπλούμπερι παρέχουν προστασία στο ηλικιωμένο άτομο από νευρο-εκφυλιστικές ασθένειες που συνδέονται με τη γήρανση του ατόμου όπως η νόσος Alzheimer και η Parkinson.
Οι καρποί του μπλούμπερι αλλά κυρίως τα φύλλα του έχουν χρησιμοποιηθεί από την παραδοσιακή ιατρική για την αντιμετώπιση του διαβήτη. Τα φύλλα του μπλούμπερι έχουν τη φήμη ότι προκαλούν υπογλυκαιμία όταν καταναλώνονται σαν αντιδιαβητικά αφεψήματα.
Ιδανικό για το φυτό το κλίμα της Ελλάδας
Το δενδρώδες μύρτιλο είναι θάμνος με ύψος 1,5-1,8 μέτρα που προτιμά περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια, αλλά μπορεί να ανεχθεί και τη μερική σκίαση. Η επικονίαση των ανθέων του μύρτιλου εξασφαλίζεται με τα έντομα και κυρίως με τις μέλισσες.Το μύρτιλο φύεται σε μία μεγάλη ποικιλία κλίματος. Το φυτό αυτό είναι ανθεκτικό πολύ στο ψύχος, μπορεί να επιζήσει σε θερμοκρασίες -28ο C ή και χαμηλότερες ακόμη.
Το κλίμα της Ελλάδας είναι κατάλληλο για την καλλιέργεια του μπλούμπερι. Προσοχή χρειάζεται μόνο στην επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας που πρέπει να καλλιεργηθεί. Στη Βόρεια Ελλάδα μπορούν να καλλιεργηθούν ποικιλίες που απαιτούν μεγαλύτερα ποσά χειμερινού ψύχους για να αρθεί ο λήθαργος των οφθαλμών τους, ενώ στη Νότια Ελλάδα ποικιλίες που απαιτούν μικρότερα ποσά χειμερινού ψύχους.
Το ιδανικό έδαφος για το δενδρώδες μύρτιλο είναι το ελαφρό αμμώδες ή χαλικώδες έδαφος, που έχει πολύ χαμηλό pΗ (pΗ 4,8-5,2). Το έδαφος αυτό πρέπει να στραγγίζει καλά και να περιέχει υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία.
Μερικά είδη εδαφών, λόγω του ότι το pΗ τους είναι σχετικά υψηλό, απαιτούν μία διαδικασία όξυνσης και μείωσης του pΗ τους πριν από το φύτεμα των δενδρυλλίων. Η καλλιέργεια του μύρτιλου απαιτεί την καλή κατεργασία του εδάφους πριν από το φύτεμα και την εγκατάσταση της καλλιέργειας.
Η φύτευση του δενδρώδους μύρτιλου γίνεται κατά προτίμηση στα τέλη του χειμώνα-άνοιξη. Σε περιοχές όμως της κεντρικής, νότιας και νησιωτικής Ελλάδος μπορεί να φυτευτεί την περίοδο Οκτωβρίου-Μαρτίου. Οι αποστάσεις φυτεύσεως ποικίλλουν από 2,0 Χ 2,5 m. Ο αριθμός των φυτών συνήθως είναι περίπου 200 φυτά ανά στρέμμα.
Τα πρώτα τέσσερα χρόνια μετά το φύτεμα γίνεται ένα ελαφρό κλάδεμα που συνίσταται κυρίως στο "άνοιγμα" του φυτού. Για να επιλέξει κανείς ποια ποικιλία θα εγκαταστήσει, πρέπει να λάβει υπόψη του πολλούς παράγοντες, μεταξύ αυτών ο σημαντικότερος είναι η προσαρμοστικότητα της ποικιλίας στις ιδιότητες του εδάφους και στο κλίμα της περιοχής.
Το μύρτιλο πολλαπλασιάζεται με σπόρους, με χλωρά και ξυλώδη μοσχεύματα και με την in vitro καλλιέργεια.
Ευεργετικές ιδιότητες
Ο καρπός του διακρίνεται για την ελαφρά του περιεκτικότητα σε σάκχαρα και θερμίδες, ενώ είναι πλούσιος σε φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά, είναι δε χαρακτηριστικές οι διουρητικές του ιδιότητες.Οι καρποί του είναι πλούσιοι σε υδροδιαλυτές βιταμίνες, σε κιτρικό και μηλικό οξύ, αλκαλοειδή, ανθοκυανοσίνες, σε πεντοζιδινικές βάσεις και τανίνες.
Οι ουσίες αυτές έχουν αντισηπτικές, αντι-διαρροϊκές και αντι-αιμορραγικές ιδιότητες.
Είναι καρποί οι οποίοι διακρίνονται για τις πλούσιες αντιοξειδωτικές τους ουσίες, με όποια μέθοδο και αν τις μετρήσουμε. Μεταξύ 38 διαφορετικών φρούτων και λαχανικών που αναλύθηκαν, το μπλούμπερι έχει πολύ μεγάλη αντιοξειδωτική δράση, κατέχει τη 2η θέση μετά το ιπποφαές.
