Γράφει ο
Κώστας Παδουβάς
Κώστας Παδουβάς
Η κινητή γιορτή του Πάσχα είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές
της Χριστιανοσύνης. Για τους Έλληνες με το όνομα “Λαμπρή” είναι ημέρα
ευφροσύνης. Προηγείται η Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών του Χριστού, η
Σταύρωση, η ταφή τη Μεγάλη Παρασκευή που είναι η πιο ιερή ημέρα πριν από
την Ανάσταση.Η κυρίως εορτή της Ανάστασης αρχίζει με το “φιλί της αγάπης” και συνεχίζεται με ποικίλα τοπικά λαϊκά έθιμα. Κοινά έθιμα είναι η μαγειρίτσα, το τσούγκρισμα των αυγών, το σούβλισμα των αρνιών κ.ά. Ανήμερα εορτάζουν οι: ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, ΑΝΕΣΤΗΣ, ΛΑΜΠΡΟΣ, ΠΑΣΧΑΛΗΣ, ΣΤΑΣΙΝΟΣ, ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ.
Ο προσδιορισμός της Κυριακής του Πάσχα γίνεται με βάση την πρώτη ημέρα της πανσελήνου του Μαρτίου, που τοποθετείται μεταξύ 8 Μαρτίου και 5 Απριλίου με το παλιό (Γρηγοριανό) και 13 ημέρες μετά για το νέο (Ιουλιανό) ημερολόγιο. Δηλαδή, με το παλιό ημερολόγιο γιορτάζεται το Ορθόδοξο Πάσχα από τους παλαιοημερολογίτες μεταξύ 22ας Μαρτίου και 25ης Απριλίου και μεταξύ 4ης Απριλίου μέχρι 8ης Μαΐου για τους νεοημερολογίτες πάντοτε Κυριακή. Οι Ρωμαιοκαθολικοί και Προτεστάντες γιορτάζουν συνήθως το Πάσχα μια εβδομάδα νωρίτερα, διότι καθορίζουν την εαρινή ισημερία αποκλειστικά με το νέο ημερολόγιο, εκτός αν συμπέσει η πρώτη ημέρα της πανσελήνου του Μαρτίου την ίδια ημέρα σε βάση αμφότερα τα ημερολόγια (όπως το έτος 2017, βλ. 1ο Πίνακα).
Το αντιπροσωπευτικό τραγούδι: “Το Πάσχα των Ελλήνων” έχει καταγραφεί και διασωθεί σε δίσκους με στίχους του Γ. Θέμελη, Μουσική Στ. Κουγιουμτζή και εκτελεστή το Γιώργο Νταλάρα, το οποίο έχει μεταφραστεί πλήρως στα Αγγλικά και Ρωσικά, σε κείμενα όπως ο 2ος πίνακας:
Το νησί Πάσχα
Ολλανδοί θαλασσοπόροι εξερευνώντας τον Ειρηνικό Ωκεανό κατά τον 18ο αιώνα, με καπετάνιο τον Γιάκομπ Ρόγκεβεν, ανακάλυψαν ένα απομονωμένο αλλά κατοικημένο νησί του Ειρηνικού Ωκεανού, την ημέρα του τότε καθολικού Πάσχα το 1722, στο οποίο έδωσαν το όνομα “Πάσχα”. Σήμερα ανήκει στη Χιλή.
Ακόμη και σήμερα θεωρείται το πιο απομονωμένο νησί στον κόσμο, που επισύρει την προσοχή από τα λαξευμένα πέτρινα μεγάλα κεφάλια ανθρώπων κατά εκατοντάδες, που διακρίνονται από μακριά και στολίζουν τις παράκτιες και άλλες περίοπτες τοποθεσίες του νησιού (βλ. εικόνες).
Η θέα των καλλιτεχνημάτων αυτών έδωσε ελπίδες σε εκείνους στους Ολλανδούς θαλασσοπόρους ότι θα συναντήσουν εκεί σημαντικό πολιτισμό και ευμάρεια των κατοίκων, οπότε αγκυροβόλησαν για να εφοδιαστούν με αποθέματα για το ταξίδι τους. Όμως, με έκπληξη ατένιζαν τα εκατοντάδες πέτρινα αγάλματα (moai) σε περίοπτες θέσεις του νησιού, αλλά ελάχιστους ντόπιους κατοίκους που κυριολεκτικά λιμοκτονούσαν.
Από τότε μέχρι σήμερα γίνονται έρευνες, αλλά μάταια, για να ανακαλυφθούν οι λόγοι και οι τρόποι της κατασκευής τόσων πέτρινων αγαλμάτων από ηφαιστειογενή πετρώματα και οι τρόποι μετακίνησης τόσο βαρέων αντικειμένων. Καταμετρήθηκαν 887 γλυπτά κατασκευής από 1250-1500 μ.Χ., μερικά των οποίων είναι μέχρι και ύψους 10 μέτρων και βάρους 74 τόνους. Επίσης, σε μερικά από αυτά οι πέτρινες στήλες των τεράστιων λαξευμένων κεφαλών επεκτείνονται εντός του εδάφους σε βάθος μέχρι και 7 μέτρων. Πρόσφατες μελέτες κατέδειξαν ότι το νησί Πάσχα (στα Ισπανικά isla de Pascua και στην τοπική γλώσσα Ραπανούι), κατοικείται από τον 13ο αιώνα και έχει σήμερα περίπου 2.270 κατοίκους (απογραφή 2002).
Τα “αδώνια” των αρχαίων Ελλήνων
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ένα υποτυπώδες αντίστοιχο Πάσχα με την ονομασία “Αδώνια”. Η τότε πασχαλιάτικη τελετουργία λάμβανε χώρα γενικά κατά την πρώτη πανσέληνο μετά την πρώτη ισημερία του Μαρτίου και σε εξαιρετικές περιπτώσεις μεταξύ 15 Αυγούστου και 15 Σεπτεμβρίου (μέσα του μηνός Βοηδρομιώνος).
Τα “Αδώνια” είχαν την προέλευσή τους στην πολυθεΐα και στη γοητεία του εξής μύθου:
«Το πανέμορφο αγόρι που γέννησαν ο Κινύρας και η Σμύρνα το ερωτεύθηκε η Θεά Αφροδίτη και αμέσως το εμπιστεύθηκε στη Θεά του Κάτω Κόσμου Περσεφόνη, μέσα σε μια λάρνακα, (στην Κύπρο υπάρχει η πόλη Λάρνακα), για να το μεγαλώσει και να μην το χάσει. Όταν μεγάλωσε ο Άδωνις θάμπωσε με την ομορφιά του και την Περσεφόνη, οπότε εκείνη αρνήθηκε να τον επιστρέψει στην Αφροδίτη. Με τη συνδρομή του Θεού Δία καθορίστηκε να μένει ο Άδωνις 1/3 του χρόνου με κάθε μια από τις δυο αυτές Θεές και το υπόλοιπο 1/3 όπου εκείνος ήθελε. Ως ήταν επόμενο, η Αφροδίτη κέρδισε την προσωπική επιλογή του (όμορφη γαρ), οπότε έμενε μαζί της τα 2/3 του χρόνου, ως Θεός της ομορφιάς. Όμως, ο Άδωνις σκοτώθηκε (αφανίστηκε) στη διάρκεια κυνηγιού από ένα άγριο Κάπρο. Από το αίμα του φύτρωσαν τα κόκκινα τριαντάφυλλα και από τα δάκρυα της Αφροδίτης οι ανεμώνες. Ωστόσο, η Περσεφόνη δέχθηκε την παράκληση της Αφροδίτης να μοιράζεται τον Άδωνη ανά 6 μήνες, δηλαδή ο Άδωνις νεκρανασταίνονταν (ανευρίσκονταν) στον Άνω Κόσμο ανά εξάμηνο».
Η ετήσια γιορτή περιείχε την πρώτη ημέρα “πένθους” για το θάνατο του Θεού Άδωνη (ημέρα α φ α ν ι σ μ ο ύ) και τη δεύτερη ημέρα χαράς και εορτασμού για την νεκρανάσταση (ημέρα Ε ύ ρ ε σ ι ς ). Την ιερή ημέρα του αφανισμού μετείχαν στις τελετές μόνο γυναίκες. Μέσα στα σπίτια τοποθετούσαν ξύλινα ομοιώματα του θεού πάνω σε νεκρικές κλίνες στολισμένες με άνθη, κλαδιά και καρπούς, ανάβοντας λιβάνια και άλλα θυμιάματα. Με λυμένα μαλλιά, ξυπόλητες και γυμνόστηθες περιέφεραν τα ομοιώματα στους δρόμους στολισμένα με κορδέλες που έφεραν ισοσκελείς σταυρούς, θρηνώντας και ψάλλοντας ειδικά άσματα (Αδωνίδια) με τη συνοδεία μικρού αυλού (Γίγγρας). Μαζί μετέφεραν τους λεγόμενους “Κήπους του Άδωνη”, που ήταν είδη γλαστρών με αναπτυγμένα φυτέματα 8 ημερών. Τα φυτά (σιτάρι, μαρούλι, μάραθο) αφού είχαν ποτιστεί με νερό τοποθετούνταν στις στέγες των σπιτιών για ανάπτυξη υπό το φως του ήλιου. Στο τέλος της περιφοράς τα ομοιώματα και οι κινητοί κήποι ρίχνονταν σε νερό (θάλασσα, ποτάμι, λίμνη, πηγή) με παρακλήσεις να επιστρέψει ξανά ο Θεός Άδωνις από τον Κάτω Κόσμο. Την επόμενη ημέρα της Εύρεσης θυσίαζαν αγριόχοιρους και έτρωγαν πλούσια γεύματα μέσα σε βαθιά χαρά και ευδαιμονία.
Όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου και έγινε η οριστική αντικατάσταση του μυθικού αρχαίου Θεού της σωματικής ομορφιάς Άδωνη, από τον εξανθρωπισμένο Θεάνθρωπο Χριστό (πνευματικής ωραιότητας υιό του Θεού), ερμηνεύτηκε-επιβεβαιώθηκε στη συνείδηση των Ελλήνων, μεταξύ άλλων, η αρμονική τελειότητα μεταξύ της φύσης και του Θεού, δηλαδή, η αρμονία του σύμπαντος και των επί μέρους στοιχείων του (φύσης) όπως την καθόρισε ο Θεός πιστεύοντας ότι:
«Ο Θεός: Τα πάντα εν σοφία εποίησε».
elzoni.gr
