Παρουσίαση Βιβλίου: Ιωάννης Σ.Παπουτσάκης "Στις Ράγες Της Μνήμης"

"Στις ράγες της μνήμης" είναι ο τίτλος του πρώτου  βιβλίου ποιητικής ανθολογίας του συμπολίτη μας, με καταγωγή από το Δερβένι, δημοσιογράφου Ιωάννη Σ Παπουτσάκη, που η παρουσία του θα γίνει απόψε στις 8 το βράδυ , στο Δημαρχείο Καισαριανής. Ο Γιάννης  είναι εδώ και πολλά χρόνια εραστής της ποίησης. Ξεκίνησε να γράφει από παιδί και σήμερα έχει υλικό στα χέρια του, το οποίο γεμίζει και μία και δύο ποιητικές συλλογές… 
Ο Γιάννης είναι ένας άνθρωπος που, πέρα από την τεράστια γνώση του για τον αθλητισμό και τη μουσική, μιλάει υπέροχα ελληνικά,  διαθέτει μοναδική χροιά, που νιώθει παιδί, που θεωρεί την αγάπη το καλύτερο εφαλτήριο για κάθε προσπάθεια. Για εκείνον η αγάπη είναι το ίδιο σημαντική με αυτή καθαυτή την ύπαρξη! Απολυμένος από την ΕΡΤ όπου ασχολήθηκε ως συντάκτης στο παλαι ποτέ περιοδικό, "Ραδιοτηλεόραση" , στην περιγραφή ποδοσφαιρικών αγώνων στο  ραδιόφωνο καθώς και τις εκπομπές που έχει κάνει για τη μουσική και δη για τη μουσική για τον κινηματογράφο καθώς είναι φανατικός "έραστης" της 7ης τέχνης.

Η πρώτη ποιητική συλλογή του Ιωάννη Παπουτσάκη  υπό τον τίτλο «Στις ράγες της μνήμης» που κυκλοφορεί σύντομα, με το εξωφυλό της να κοσμούν  οι ράγες του σιδηροδρομικού σταθμού Δερβενίου, της γραφικής κωμόπολης της Κορινθίας που τόσο αγαπά,  προσφέρεται να μας πάει βόλτα στο φθινοχείμωνο, φυτεύοντας στο γκρίζο ανοιξιάτικα μπουμπουκάκια, τοποθετώντας λωρίδες φωτός στο ποιητικό σούρουπο, κάνοντάς μας να μουρμουρίσουμε υπερήφανα, πριν το φωνάξουμε ίσως, πως «Δεν θα τους περάσει»! Υπόσχεση, γλυκιά μελαγχολία, νοσταλγία, πασπαλίσματα οργής και όχι μόνο είναι τα συστατικά… 

 Αλλά ας δούμε τον ίδιο τον Γιάννη τι είπε γιά την ποιητική του συλλογή και όχι μόνο , στη συνέντευξη που έδωσε στον Κώστα Κούλη και στο Noizy.gr, μερικές ώρες πριν έλθει το 2014… 

"Στις ράγες της μνήμης"; Είναι το πρώτο σου βιβλίο;
Είναι το πρώτο που εκδίδω, βεβαίως.

Πέρα από τη δημοσιογραφία και τις εκπομπές που έχεις κάνει για τη μουσική και δη για τη μουσική για τον κινηματογράφο…
Κάνω ακόμα…

…Έρχομαι λοιπόν να ρωτήσω… Γιατί ποίηση; Τι είναι αυτό που σε έκανε να γράψεις με αυτό τον τρόπο;
Καταρχάς η ποίηση είναι ένα κομμάτι της ζωής μου, κάτι που ξεκινάει από τα εφηβικά μου χρόνια και συνεχίζεται μέχρι τώρα. Η ποίηση ήταν και είναι πάντα για μένα ένα καταφύγιο. Ένα καταφύγιο σκέψεων, ένα καταφύγιο διαφυγής από την καθημερινότητα, από τα προβλήματα, ένα καταφύγιο όπου στεγάζω τα όνειρά μου. Γι αυτό και εδώ και παρά πολλά χρόνια γράφω… Θεωρώ ότι μέσα από την ποίηση μπορώ να βγάλω παρά πολλά κομμάτια του εαυτού μου, του χαρακτήρα μου, γιατί ό,τι γράφω με εκφράζει. Και το λέω αυτό επειδή έχουμε δει πολλούς ανθρώπους, που η ζωή τους είναι αντίθετη από το έργο τους. Περίπτωση Ηλία Καζάν, ας πούμε, γιατί παρά το ότι ήταν ένας τεράστιος σκηνοθέτης, ως άνθρωπος ήταν ένα μηδενικό! Πώς γίνεται αυτό; Κι όμως γίνεται! Έχει γίνει… Εγώ πιστεύω ότι το δημιούργημα πρέπει να εκφράζει το δημιουργό του και να τον δεσμεύει. Εν κατακλείδι, η ποίηση πρέπει να υπάρχει στη ζωή μας, ακόμα και σήμερα, που οι εποχές είναι αντί-ποιητικές. Και ειδικά τώρα.

Για ένα παραπάνω λόγο, έτσι;
Για ένα παραπάνω λόγο! Ξέρουμε ότι πάντα η ποίηση ανθούσε σε εποχές δύσκολες. Οι ποιητές έγραφαν όταν η ζωή τους ήταν δύσκολη. Όταν οι συνθήκες, μέσα στις οποίες ζούσαν, δεν ήταν οι ιδανικές. Όταν υπήρχε καταχνιά και στη ζωή τους και στον τόπο. Τότε μπορούσαν και να εκφραστούν και να περάσουν μηνήματα στον κόσμο… Μηνύματα αγάπης, ευαισθησίας, αγωνιστικότητας. Πιστεύω ότι αυτός είναι ο ρόλος της ποίησης. Και, δόξα τω Θεώ, η χώρα μας παράγει ακόμα ποιητές. Ίσως όχι τόσο πολλούς όσους στο παρελθόν…

Όπως μαθαίναμε στο σχολείο… Ο πολεμιστής με την πένα…
Ναι, ασφαλώς! Άλλωστε, μέσα από τα χρόνια έχει φανεί ότι η ποίηση έχει παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή του τόπου μας. Οι ποιητές ήταν εκείνοι που πολλές φορές έπαιρναν το όπλο τους… Το όπλο τους ήταν η πένα. Ήταν μπροστάρηδες στους αγώνες. Ξυπνούσαν συνειδήσεις, ξυπνούσαν τον κόσμο… Αφύπνιζαν στον κόσμο! Κι ο κόσμος περίμενε από ένα Ρίτσο, από ένα Σεφέρη, από έναν Ελύτη, από ένα Βάρναλη, να πάει μπροστά. Όπως έλεγε κι ο Γκάτσος, «Οι λίγοι ήταν εκείνοι που έκαναν τη διαφορά»… Γι αυτό πιστεύω ότι και σήμερα, που η Ελλάδα περνάει δύσκολες στιγμές, χρειάζεται η ποίηση, χρειάζονται οι ποιητές, για τα μηνύματα που περνάνε, για την ευαισθησία τους… για να συνεισφέρουν κάτι.

Διαβάζοντας αποσπάσματα από τη δουλειά σου, παρατηρώ ότι γράφεις τελείως ελεύθερα, παίζεις με τις λέξεις, με τα νοήματά τους, έχεις μία κλίση προς το λογοπαίγνιο… Πόσο κοντά είσαι στο πεζογράφημα; Και γιατί έχω την εντύπωση ότι κάτι σχετικό υπάρχει στο συρτάρι σου;
Μ’ αρέσει η ελεύθερη ποίηση… Κάποτε έγραφα και με ρίμα… Όταν δεν υπάρχει ρίμα δεν υπάρχει και περιορισμός. Εκεί πια η ποίηση σου ανοίγει διαφορετικούς δρόμους. Πολλές φορές μπορεί να συγγενεύει και με το πεζό. Αλλά να σου πω κάτι; Για μένα το πιο σημαντικό είναι η έκφραση. Να μπορείς να εκφράζεσαι, να μπορείς να βρεις έναν τρόπο να εκφράζεσαι… Δεν έχει σημασία αν ο λόγος σου είναι πεζοποιητικός ή ποιητικοπεζός ή όπως αλλιώς θα τον πεις. Σημασία έχει να εκφράζεσαι, να περνάς μηνύματα στον κόσμο… Με όποιον τρόπο μπορείς! Τώρα, όσο για τα λογοπαίγνια που λες… Ναι, αυτό είναι απόρροια της δημοσιογραφίας, που ασκώ τόσα χρόνια, που επιβάλει τέτοια παιχνίδια με τις λέξεις…

Τουλάχιστον για τους νοήμονες…
Σε αυτούς απευθύνομαι. Η ποίηση δεν είναι για όλους… Όπως δεν είναι η τέχνη για όλους. Είχε πει ο Σαίνμπεργκ ότι «Όταν η τέχνη είναι για όλους δεν είναι τέχνη»!

Πόσο κοντά είσαι στο πεζό;
Τόσο κοντά όσο και μακριά… Δεν είναι κάτι που να μπορώ να αποκλείσω ή κάτι που δεν με ενδιαφέρει… Ασφαλώς και με ενδιαφέρει.

Διαβάζοντας τα ποιήματά σου… «Βλέπω» θλίψη και οργή και…
Και νοσταλγία. Κυρίως νοσταλγία. Πάνω από όλα είναι νοσταλγία… Δεν είναι θλίψη… Οργή, ναι, υπάρχει! Είναι… μια γλυκιά μελαγχολία θα έλεγα. Μια μελαγχολία για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, για όλα αυτά που υφιστάμεθα ως άνθρωποι, ως χώρα. Και, κυρίως, οργή, γιατί δίνουμε έδαφος, όπως γράφω, στους δήμιούς μας, να ασχημονούν σε βάρος μας. Αλλά, μια και διάβασες ποιήματά μου, πάντα υπάρχει μια χαραμάδα αισιοδοξίας, φωτός… Καυτηριάζουμε μια πραγματικότητα με σκοπό να την αλλάξουμε! Λέμε τα πράγματα με το όνομά τους γιατί δεν είμαστε αιθεροβάμονες, δεν είμαστε ουτοπιστές. Αυτή είναι η πραγματικότητα, αυτή καταγράφουμε. Αλλά, από κει και πέρα, η ελπίδα μας είναι να μπορέσουμε, ο καθένας, με το δικό του, το μικρό του λιθαράκι, να την αλλάξει… Να οδηγηθούμε σε άλλους δρόμους, σε άλλα μονοπάτια.

Επειδή καθαρά αναφέρεσαι στα σημεία των καιρών, μήπως τα ποιήματά σου έχουν να κάνουν, πέρα από αυτά, και με μια φορτισμένη περίοδο της ζωής σου;
Η ποίηση έχει να κάνει με προσωπικά βιώματα, έχει να κάνει με απώλειες ανθρώπων μας… Άλλωστε, η συλλογή αυτή είναι αφιερωμένη στη μνήμη του πατέρα μου και δεν σου κρύβω ότι υπήρχε παρά πολλά χρόνια η σκέψη να εκδώσω ποιήματά μου… Έλεγα ότι δεν είχε έλθει το πλήρωμα του χρόνου ακόμα. Κι όταν «έφυγε» ο πατέρας μου πίστεψα ότι ήλθε η στιγμή να κάνω κάτι για τη μνήμη του. Έτσι πήρα την απόφαση να εκδώσω τη συλλογή, να γράψω πολλά ποιήματα, γιατί τα περισσότερα είναι ποιήματα που γράφτηκαν το 2012 και το 2013. Με αγάπη και νοσταλγία… και πόνο… γι αυτό τον άνθρωπο. Πιστεύω ότι η νοσταλγία είναι κυρίαρχη μέσα στην ποίησή μου. Νοσταλγία για τα χρόνια της αθωότητας, που φύγανε, αλλά στο χέρι μας είναι την κρατήσουμε μέσα μας… Την αθώοτητα, την αυθεντικότητα… Ό,τι έχει ένα παιδί. Λιακάδα! Λέω κάπου ότι «Κρυώνουμε όταν απομακρυνόμαστε από την παιδική μας ηλικία»… Πιστεύω ότι ο καθένας μας έχει την υποχρέωση να κρατήσει μέσα του κάτι από το παιδί που ήταν. Και όταν χάσουμε την παιδικότητά μας, τότε πραγματικά απομακρυνόμαστε και από κείνα τα χρόνια αθωότητα αλλά και από τον ήλιο!

Για μένα τα κείμενά σου – και εδώ αναφέρομαι και στον «Ήλιο» – μιλάνε για ένα είδος επανάστασης. Το εξέλαβα σαν «Δεν θα τους περάσει»! Τον ήλιο λοιπόν δεν μπορούν να τον πατήσουν. Εμείς «αυτούς» μπορούμε να τους πατήσουμε;
Φυσικά! Φυσικά! Πάντα υπάρχουν τρόποι… Αλίμονο αν δεν το πιστεύαμε αυτό… Θα παύαμε να ελπίζουμε… Δεν θα είχαμε λόγο να ζούμε τελικά, αν σκύβαμε το κεφάλι. Χαμένος στη ζωή είναι μόνο ο παρατημένος. Αυτό είναι το δόγμα μου και αυτό τηρώ όλα αυτά τα χρόνια. Δεν έχω μάθει να τα παρατάω. Δίνω μάχες, χάνω πολλές μάχες, αλλά τις δίνω! Και θεωρώ ότι κάθε άνθρωπος καταξιώνεται μέσα από τον προσωπικό του αγώνα. Μέσα από τις μάχες που δίνει. Κι ας τις χάνει! Σημασία έχει να δώσεις τον αγώνα σου. Δεν έχει σημασία αν θα κερδίσεις ή όχι… Επειδή ασχολούμαι με το ποδόσφαιρο, κάνοντας χρόνια αθλητικό ρεπορτάζ, πιστεύω ότι το πιο σημαντικό είναι να αγωνίζεσαι. Πιστεύω ότι θα μπορέσουμε να αλλάξουμε, όλοι μαζί όμως, τα πράγματα. Όχι ο καθένας μόνος του. Αν προσπαθήσει ο καθένας μόνος του, δεν κάνουμε τίποτα. Αν προσπαθήσουμε όλοι μαζί, αν ενωθούμε σαν μία γροθιά, κάτι που κάνουμε τώρα εμείς, ως απολυμένοι της ΕΡΤ, θεωρώ ότι έχουμε ελπίδες να αλλάξουμε τα πράγματα. Δεν είναι σίγουρο ότι θα τα αλλάξουμε. Ελπίζουμε όμως και αγωνιζόμαστε γι αυτό. Λένε ότι όποιος δώσει έναν αγώνα δεν είναι πάντα νικητής… Ποτέ όμως δεν είναι νικητής όποιος δεν αγωνιστεί!

Πόσο καιρό σου πήρε να μαζέψεις όλο αυτό το υλικό και να το επεξεργαστείς, προκειμένου να το κυκλοφορήσεις;
Κοίταξε… Είχα γράψει παρά πολλά ποιήματα μέχρι το 2012, που «έφυγε» ο πατέρας μου και αμέσως μετά ένιωσα την ανάγκη να προχωρήσω. Μέχρι τότε είχα γράψει πολλά ποιήματα, τα οποία υπήρχαν από την εφηβική ηλικία. Από τα 14-15 χρόνια μου. Δεν θέλησα όμως να μείνω σ’ αυτά, έτσι έγραψα καινούργια. Γύρω στο 80% της συλλογής αποτελείται από καινούργια ποιήματα. Το υπόλοιπο 20% είναι πιο παλιό, δηλαδή ποιήματα από το ’82-83 και κάποια από το ’87-88, στα οποία έβαλα κάποιες φρέσκες πινελιές. Τα έκανα πιο σύγχρονα, πιο σημερινά. Τα δεδομένα αλλάζουν και πρέπει να είμαστε έτοιμοι και να τα υποδεχθούμε και να τα παρουσιάσουμε. Το δύσκολο, όπως ξέρει κι ο φίλος μου ο Δημήτρης Καζαντζής, με τον οποίο είχα μιλήσει το καλοκαίρι και έδειξε ενδιαφέρον, για να προχωρήσουμε τελικά στην έκδοση, ήταν να τα συγκεντρώσω όλα αυτά, να αποτελέσουν μια ενιαία ενότητα. Να μην αποκλίνει το ένα από το άλλο. Ένας κοινός τόπος γραφής. Είχα γράψει και κάποια που ήταν με ρίμα. Δεν ταίριαζαν! Αυτό πραγματικά ήταν το πιο δύσκολο… Να κάνω το μοντάζ! Όπως έλεγε κι ο μεγάλος Αϊζενστάιν, «Το πιο σημαντικό στον κινηματογράφο είναι το μοντάζ».

Το βιβλίο αυτό είναι η κάθαρσή σου; Είναι η υπόσχεση που έδωσες, όπως διαβάζω στο εισαγωγικό σημείωμα; Είναι μόνο η αρχή;
Ναι, είναι η αρχή. Βεβαίως είναι και υπόσχεση. Και οι υποσχέσεις δίνονται για να τις κρατάμε, ε; Δεν δίνονται για να δίνονται. Είναι ξεκίνημα. Κάτι που το όφειλα στον πατέρα μου, στον εαυτό μου, στους φίλους που αγκάλιασαν την ποίησή μου τόσα χρόνια και ήταν εκείνοι που με ενθάρρυναν να προχωρήσω στην έκδοση. Θα ακολουθήσει και δεύτερη ποιητική συλλογή, είναι σχεδόν έτοιμη κι αυτή…

Πότε θα κυκλοφορήσει η δεύτερη;
Όταν κάνει τον κύκλο της η πρώτη… Και εδώ μπορώ να σου πω ότι η δεύτερη θα είναι σε διαφορετικό στυλ. Θα είναι μια συλλογή με ποιήματα ερωτικά, ποιήματα αγάπης, παρά πολύ ευαίσθητα, πιο αισιόδοξα… Που μιλάνε περισσότερο για την Άνοιξη και λιγότερο για το Χειμώνα. Αυτά εδώ είναι πιο πολύ ποιήματα φθινοπωρινά και χειμωνιάτικα, με πινελιές από Άνοιξη!

Θα ήταν καλύτερα ή κάπως καλύτερα τα πράγματα για τις ψυχές μας αν ο κόσμος μπορούσε να γράψει;
Θα ήταν πολύ καλύτερα για τον καθένα μας αν μπορούσε να εκφραστεί. Είτε γράφοντας – ποίηση, πεζό – είτε ζωγραφίζοντας, είτε ασχολούμενος με τη μουσική, δηλαδή με οτιδήποτε εκφράζει τον καθένα. Αν ο καθένας από μας έβρισκε έναν τρόπο έκφρασης, θα ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα για όλους μας. Οι τέχνες είναι πολλές. Ο σκοπός είναι να τις αγαπήσουμε κυρίως και μετά να τις προσεγγίσουμε. Γιατί όλα από κει ξεκινάνε, από την αγάπη. Και στη συλλογή αυτή, πέρα από τη νοσταλγία, γιατί και ο τίτλος – «Στις ράγες της μνήμης» – παραπέμπει στο ότι η συλλογή είναι νοσταλγική… Πέρα από τη νοσταλγία λοιπόν, πέρα από τη μελαγχολία και την οργή, όπως είπες, πιστεύω ότι κυρίαρχο σημείο και στοιχείο αυτής της ποιητικής συλλογής είναι η αγάπη! Όλα αυτά γράφονται από αγάπη για τον άνθρωπο. Γιατί, αν δεν αγαπήσουμε, πιστεύω ότι δεν έχει και νόημα να ζούμε…