Είναι στο χέρι της κοινωνίας να σωθεί, αν αυτή αντιμετωπίσει τις αιτίες της κρίσης. Την έξαρση των συντεχνιακών πρακτικών. Τις διαδεδομένες πελατειακές σχέσεις. Την αδιαφάνεια. Την ικανοποίηση κάθε αιτήματος όσων είχαν τη δύναμη να πιέσουν. Την ανοχή στην ανομία.
Όλα αυτά οδήγησαν σε μια χώρα που δεν παράγει, παρά ελάχιστα. Είχαν ως αποτέλεσμα την εξάρτηση της από τα δανεικά, όχι τώρα, αλλά εδώ και πολλά χρόνια. Και αντί τα δανεικά να χρησιμοποιηθούν για παραγωγικές δραστηριότητες, διοχετεύθηκαν στην άκρατη κατανάλωση.
Μόνο με ριζική αλλαγή παραγωγικού μοντέλου, ώστε να ξοδεύουμε λιγότερα από όσα παράγουμε, θα απαλλαγούμε από τις εξαρτήσεις των δανεικών. Προϋποθέτει τολμηρές μεταρρυθμίσεις στην διοίκηση, την οικονομία και το κοινωνικό κράτος. Απαιτεί συστράτευση και αλλαγή συνηθειών.
Δεν είναι εύκολο. Πρέπει να γίνει με τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση των αδυνάμων. Αλλά είναι ο μόνος δρόμος. Για να αποφύγουμε μια κατηφόρα, μπροστά στο τέλος της οποίας, η σημερινή δύσκολη κατάσταση θα μοιάζει παράδεισος ...
* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ
