Νέες αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα με ανατροπές σε εισφορές, συντάξεις, εφάπαξ, επικουρικές και μαζικές συγχωνεύσεις Ταμείων προετοιμάζει η κυβέρνηση. Η ατζέντα των αλλαγών θα ανοίξει επισήμως τον Οκτώβριο. To έναυσμα για τις επερχόμενες αλλαγές έδωσε ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης με τις πρόσφατες αναφορές του ότι έτσι όπως είναι σήμερα, το ασφαλιστικό σύστημα «δεν είναι βιώσιμο»! Η ατζέντα των αλλαγών στο ασφαλιστικό θα καθοριστεί από το υπουργείο Εργασίας, με την έναρξη ενός νέου κύκλου επεξεργασίας προτάσεων.
Στις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις, όπως αποκαλύπτει σήμερα ο «ΤτΚ», είναι ακόμη και η κατάργηση των ασφαλιστικών εργοδοτικών εισφορών μέχρι ενός ορίου μισθού με σχέδιο-σοκ της τρόικας που βγαίνει από το συρτάρι για να επιτευχθεί η μείωση των εισφορών κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες ως το 2016, που προβλέπει το Μνημόνιο, αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου 2014.
Στο σχέδιο αυτό, που βλέπει για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας με το ντοκουμέντο που αποκαλύπτει σήμερα ο «ΤτΚ», προτείνεται να καταργηθούν οι ασφαλιστικές εργοδοτικές εισφορές μέχρι του τμήματος του μισθού ως τα 200 ή τα 400 ευρώ και να διατηρηθεί η υποχρέωση πληρωμής εισφορών για το τμήμα του μισθού άνω των 200 ή 400 ευρώ! Η «βόμβα» όμως που κρύβει το σχέδιο αυτό είναι ότι προτείνεται να καλυφθεί η απώλεια των εσόδων για το ασφαλιστικό σύστημα με αύξηση της φορολογίας, είτε στα εισοδήματα είτε στην ακίνητη περιουσία!
Η πρόταση αυτή είχε γίνει τον Αύγουστο του 2011 από ειδικό κλιμάκιο της Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Υποθέσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που είχε έρθει στην Αθήνα και συναντήθηκε με κυβερνητικά στελέχη, βουλευτές, εκπροσώπους τραπεζών, επαγγελματικούς φορείς, εμπειρογνώμονες, αλλά και με υπηρεσιακά στελέχη υπουργείων (και του Εργασίας), τα οποία μάλιστα κατονομάζονται στο κείμενο που έχει στα χέρια του ο «ΤτΚ».
Σχέδιο ελάφρυνσης των επιχειρήσεων με πρόταση για μερική απαλλαγή των ασφαλιστικών κρατήσεων
Το σχέδιο αυτό για τη μείωση των εισφορών βρίσκεται τώρα στο τραπέζι και εξετάζεται από το υπουργείο Εργασίας σύμφωνα με τις κατευθύνσεις τις οποίες έχει δώσει η τρόικα για τον τρόπο ή τους τρόπους που θα γίνει η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες.
Στην πρότασή τους για την αναδιάρθρωση των Εισφορών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΚΑ) τα στελέχη του ΔΝΤ προτείνουν τα εξής:
1 Οι εργοδότες που καταβάλλουν εισφορές στο ΙΚΑ θα απαλλάσσονται από την καταβολή του δικού τους ποσοστού (28%) για κάθε εργαζόμενο μέχρι ενός καθορισμένου ύψους μισθού, που θα μπορούσε να είναι 100, 200, 300 ή 400 ευρώ.
2 Η βάση για τις εργοδοτικές εισφορές θα μπορούσε να περιοριστεί στους μισθούς που υπερβαίνουν αυτό το όριο. Δηλαδή, σε έναν μισθωτό των 1.200 ευρώ ο εργοδότης να έχει απαλλαγή εισφορών μέχρι τα 300 ή τα 400 ευρώ και να πληρώνει εισφορές μόνο για τα υπόλοιπα 900 ή τα 800 ευρώ. Αντίστοιχα, εργαζόμενος των 800 ευρώ θα ασφαλίζεται μόνο για τα 500 ή τα 400 ευρώ.
3 Το ανώτατο όριο θα μπορούσε να αυξηθεί κατά το ίδιο ποσό, ούτως ώστε οι εργαζόμενοι που λαμβάνουν μισθό υψηλότερο από το ανώτατο όριο να μην επωφελούνται από την ελάφρυνση αυτή. Σήμερα το ανώτατο όριο μισθού μέχρι του οποίου εισπράττονται εισφορές είναι 5.435 ευρώ. Το ΔΝΤ λέει ότι αυτό το όριο θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 200, 300 ή 400 ευρώ.
4 Η απαλλαγή αυτή θα επιφέρει απώλεια εσόδων που μπορεί να καλυφθεί είτε με τη μετατόπιση του βάρους στην έμμεση φορολογία (ΦΠΑ και άλλοι Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης) είτε στη φορολογία της ακίνητης περιουσίας!
Οι εκτιμήσεις που έχουν γίνει στο υπουργείο Εργασίας είναι ότι για καθεμία ποσοστιαία μονάδα μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών το ΙΚΑ έχει απώλεια εσόδων της τάξης των 200-300 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Που σημαίνει ότι για τη μείωση των εισφορών κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες θα χρειαστούν ισοδύναμα μέτρα-έσοδα της τάξης του ενός και πλέον δισ. ευρώ.
Ο νέος τρόπος υπολογισμού με τα… τριακοστά πέμπτα
ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για τη νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση αναμένεται να γίνουν τόσο σε υπηρεσιακό επίπεδο (σ.σ.: ήδη προετοιμάζεται η πρόταση για τη μείωση των εισφορών) όσο και σε επίπεδο επιτροπής εμπειρογνωμόνων, όπως συνέβη άλλωστε και με τον ασφαλιστικό νόμο 3863/10. Στις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις περιλαμβάνεται ακόμη η εξειδίκευση της βασικής διάταξης του νόμου 3863/10 (νόμος Λοβέρδου - Κουτρουμάνη) για τον υπολογισμό όλων των συντάξεων με βάση τα 360 ευρώ που θα εγγυάται το κράτος από το 2015.
Η εξειδίκευση έχει να κάνει με τον τρόπο εφαρμογής της εγγυημένης σύνταξης των 360 ευρώ και πώς τα Ταμεία θα διασφαλίζουν ότι θα μπορούν να πληρώνουν το υπόλοιπο τμήμα της σύνταξης. Ο νόμος προβλέπει ότι όσοι συνταξιοδοτούνται από την 1η Ιανουαρίου 2015 και μετά, θα παίρνουν για τα έτη ασφάλισής τους μέχρι το 2010 σύμφωνα με τον παλαιό τρόπο υπολογισμού που εφαρμόζει κάθε Ταμείο. Στη συνέχεια για τα χρόνια από το 2011 ως το 2014 θα λαμβάνουν τμήμα σύνταξης με βάση τους αναλογικούς συντελεστές και επίσης για το ίδιο διάστημα θα παίρνουν αναλογία (τριακοστά πέμπτα) από τη βασική κρατική σύνταξη των 360 ευρώ.
Ασφαλισμένος που θα συνταξιοδοτηθεί το 2015 δεν θα πάρει ολόκληρη τη βασική των 360 ευρώ, αλλά τόσα τριακοστά πέμπτα όσα είναι τα έτη ασφάλισής του από το 2011 μέχρι το 2015, δηλαδή θα λάβει τα 4/35 των 360 ευρώ, που είναι 41,14 ευρώ. Αυτός που θα συνταξιοδοτηθεί το 2016, θα πάρει τα 5/35 των 360 ευρώ κ.ο.κ. Εκείνο που θα πρέπει να διευκρινιστεί ή να «επαναβεβαιωθεί» εν όψει αλλαγών στο ασφαλιστικό είναι αν ο νέος τρόπος υπολογισμού θα ισχύει από το 2015 ή θα έρθει από το 2014 και κυρίως αν θα εξακολουθήσει να ισχύει ο διαφορετικός -ανά Ταμείο- υπολογισμός της σύνταξης για τα χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2010.
Δημιουργία τριών κύριων ταμείων για μισθωτούς, επαγγελματίες, αγρότες
ΣΤΗΝ ΑΤΖΕΝΤΑ των αλλαγών τίθενται, σύμφωνα με πληροφορίες του «ΤτΚ», άλλα τέσσερα τουλάχιστον καυτά ζητήματα, που είναι:
1 Η κατάργηση των διάσπαρτων (92 συνολικά) υπο-ταμείων που παρότι έχουν ενταχθεί σε μεγαλύτερα ταμεία κύριας και επικουρικής ασφάλισης, εντούτοις λειτουργούν είτε με τους δικούς τους (καταστατικούς) κανόνες ως προς τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης και τον υπολογισμό των συντάξεων, και εφάπαξ, είτε διατηρούν ακόμη την αυτονομία τους με ξεχωριστά διοικητικά συμβούλια και ξεχωριστά λογιστήρια! Η κατάργησή τους θα προετοιμάζει το έδαφος για τη συνένωση των ταμείων κύριας ασφάλισης σε τρεις μεγάλους φορείς: ΙΚΑ για όλους τους μισθωτούς, ΟΑΕΕ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους ανεξάρτητα απασχολουμένους και ΟΓΑ για τους αγρότες. Η στόχευση είναι (μετά το 2016) να δημιουργηθεί ένα και μόνο ταμείο κοινωνικής ασφάλισης στο οποίο θα λειτουργούν ως κλάδοι ο ΟΑΕΕ και ο ΟΓΑ.
2 Η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ, ώστε από το 2014 να μην υπάρχουν ελλείμματα στα ταμεία πρόνοιας. Ηδη, έχει ετοιμαστεί νέα πρόταση από το υπουργείο Εργασίας που οδηγεί σε μειώσεις άνω του 25% και μετατρέπει το εφάπαξ σε έντοκη επιστροφή εισφορών! Στο πόρισμα που έδωσε στο υπουργείο η επιτροπή που είχε συσταθεί από τα ταμεία πρόνοιας, προτείνεται η δημιουργία ατομικών μερίδων για κάθε ασφαλισμένο, πλην όμως αποδεικνύεται ότι αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να γίνει για τις εισφορές που έχουν πληρωθεί μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο έχει στα χέρια του νέα πρόταση που προβλέπει νέο τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ με κλιμακούμενη μείωση ανάλογη των ετών πληρωμής εισφορών. Το νέο σχέδιο οδηγεί στην πράξη στην έντοκη επιστροφή εισφορών αντί εφάπαξ.
3 Η επανεξέταση των ποσοστών αναπλήρωσης στις επικουρικές συντάξεις, με εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού τους από τον Ιούνιο του 2014, ώστε να μη δημιουργούνται νέα ελλείμματα. Και εδώ οι μειώσεις θα υπερβαίνουν το 20% αν λάβει κανείς υπόψη ότι παρά τη λειτουργία ενός και μόνο ταμείου επικουρικής ασφάλισης (ΕΤΕΑ), το κάθε υπο-ταμείο (Δημόσιου, τραπεζών, ΔΕΚΟ, ιδιωτικού τομέα κ.ά.) έχει διαφορετικό τρόπο υπολογισμού και διαφορετικά ποσοστά αναπλήρωσης, που φτάνουν και το 45%!
4 Η εκ βάθρων αλλαγή των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης με διαδοχική ασφάλιση, ώστε και εδώ να απλοποιηθούν οι διαδικασίες και να μη χρειάζεται αναμονή δύο ετών για να βγει μια σύνταξη. Ειδικά στο θέμα της διαδοχικής, το υπουργείο προετοιμάζει σαρωτικές αλλαγές κάνοντας πιο αυστηρές τις ηλικιακές προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση.
Τι είδε ο Βρούτσης και λέει ότι το ασφαλιστικό «δεν είναι βιώσιμο»
1 Τα οικονομικά των Ταμείων και κυρίως την καθίζηση των εσόδων τους από ασφαλιστικές εισφορές. Το ΙΚΑ και ο ΟΑΕΕ «αγκομαχούν» κάθε μήνα για να πληρώσουν τις συντάξεις. Ειδικά για το ΙΚΑ, το σημείο ισορροπίας είναι να έχει εισπράξεις 850 εκατ. ευρώ κάθε μήνα. Από το ποσό αυτό κρατάει το 55%, δηλαδή 470 εκατ. ευρώ (αφαιρουμένων των φόρων και των ποσών που πρέπει να αποδίδει στον ΟΑΕΔ και τον ΕΟΠΥΥ). Για να φανεί πόσο εύθραυστη είναι αυτή η ισορροπία, αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν κάθε μήνα, το υπουργείο Εργασίας δεσμεύει για το ΙΚΑ ένα ποσό της τάξης των 100 εκατ. ευρώ από τον Κρατικό Προϋπολογισμό για δύο ή τρεις μέρες (δηλαδή παίρνει μια έκτακτη επιχορήγηση λίγων ημερών) ώστε να συμπληρωθούν τα χρήματα για τις πληρωμές συντάξεων, μέχρι να συμπληρωθεί το ποσό αυτό από τις εισπράξεις των επόμενων ημερών, οπότε και «επιστρέφεται» στον Προϋπολογισμό.
2 Το κρυφό χρέος που οφείλεται στο ότι ένας μεγάλος αριθμός ασφαλισμένων δεν μπορεί να περιμένει μέχρι να βγει η κανονική του σύνταξη αλλά επιλέγει την προσωρινή (80%-90% της κανονικής) και γι’ αυτό το λόγο δεν παίρνει την επικουρική! Στην πράξη το ΙΚΑ χρωστάει τις επικουρικές συντάξεις σε δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχους, καθώς ο νόμος δεν προβλέπει την έκδοση επικουρικής σύνταξης όταν βγαίνει η προσωρινή, παρά καταβάλλεται μόνο όταν βγαίνει η κανονική σύνταξη. Υπάρχει δηλαδή ένα κρυφό χρέος δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ που δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί μέσα σε συνθήκες ύφεσης και μείωσης εσόδων.
3 Τη συνεχιζόμενη ύφεση σε συνδυασμό με την υψηλή ανεργία και τη μαύρη εργασία. Οι παρεμβάσεις που έγιναν στο ασφαλιστικό το 2010 στηρίχθηκαν σε εκτιμήσεις για ανάκαμψη της οικονομίας (ποιος δεν θυμάται τη μνημειώδη αναφορά του Γιώργου Παπακωνσταντίνου για έξοδο στις αγορές το 2011!), για συγκράτηση της ανεργίας και ενίσχυση της απασχόλησης. Σήμερα τίποτε από αυτά δεν ισχύει. Η ελληνική οικονομία κινείται σε ύφεση 4,6% (εκτίμηση που μπορεί να αλλάξει προς το χειρότερο), η ανεργία βρίσκεται στο 26,7% και η ανασφάλιστη εργασία καλπάζει στο 38,5%!
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΙΚΟΣ
kkatikos@e-typos.com
Δημοσιεύεται στον Τύπο της Κυριακής
