Χωρίς προβλήματα και η δεύτερη ημέρα των Πανελλαδικών Εξετάσεων, καθώς οι υποψήφιοι όλων των κατευθύνσεων εξετάστηκαν των Πανελλήνιων 2015 στο μάθημα της Έκθεσης - Νεοελληνικής Γλώσσας. Συνέχεια αύριο, καθώς οι υποψήφιοι εξετάζονται στα μαθήματα Βιολογίας, Φυσικής, Μαθηματικών και Ιστορίας.Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μαθητές πρέπει να έχουν μαζί τους:
- Το δελτίο του εξεταζόμενου
- Την αστυνομική του ταυτότητα ή διαβατήριο
- Δυο στυλό διαρκείας (μπλε ή μαύρο), μολύβι, γομολάστιχα, γεωμετρικά όργανα, μολύβι, γομολάστιχα.
- Όποιος επιθυμεί μπορεί να έχει μαζί του ένα μπουκαλάκι νερό ή αναψυκτικό
- Στα εξεταστικά κέντρα θα υπάρχουν ειδικά μηχανήματα-«κόφτες» για τα κινητά. Αν εντοπιστεί μαθητής με κινητό τηλέφωνο, ακόμη και απενεργοποιημένο, το πιθανότερο είναι να μηδενιστεί το γραπτό του.
- Δεν επιτρέπεται η χρήση υπολογιστικών μηχανών και διορθωτικού (blanco).
ΓΙΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΕΠΑΛ:
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ:
ΚΕΙΜΕΝΟ
Την Ελλάδα χαρακτηρίζει η ποικιλία του τοπίου και μία απέραντη φυσική ομορφιά, που συνυπάρχουν με τα διάσπαρτα ίχνη σπουδαίων πολιτισμών. Παράλληλα, ένα ήπιο κλίμα και η διαύγεια του φωτός αναδεικνύουν τα χαρακτηριστικά αυτά και καθιστούν τη χώρα μας μοναδική. […]1
Φαίνεται, όμως, ότι τον τόπο μας δεν τον αγαπούμε, αν και υμνούμε τις ομορφιές του και τονίζουμε τις πολλές του χάρες. Μας αρέσουν «τα ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα», ενώ η αλήθεια είναι άλλη και πληγώνει. Τον τόπο μας τον θεωρούμε στρέμματα προς εκμετάλλευση, δάση προς οικοπεδοποίηση, ακρογιαλιές για ιδιωτικό όφελος. […]1 Υπάρχει μια σημαντική αλλοίωση του ελληνικού περιβάλλοντος, που συντελείται σιωπηλά, ύπουλα. Μόνος στόχος η τουριστική ανάπτυξη, που σαν επιδημία απαξιώνει τις ωραίες γωνιές της πατρίδας και εξουθενώνει τοπία και ανθρώπους.
Βασική αιτία του φαινομένου υπήρξε η αλόγιστη επιδίωξη του αριθμού των τουριστών, σε βάρος της ποιότητάς τους. Έτσι, μοναδικά τοπία ενταφιάζονται στο μπετόν και παραδίδονται στην ευτέλεια2 και το κέρδος. Όσο για τους «τουρίστες», λίγοι ενδιαφέρονται για την ελληνική ιδιαιτερότητα. Είναι μάζες μετακινούμενες, που ψάχνουν τον πλαστικό ήλιο και τη φτήνια, ενώ προσθέτουν το δικό τους άχρωμο βλέμμα στις ήδη άχρωμες τουριστικές περιοχές.
Όπως έλεγε και μια παλιά διαφήμιση, οι ξένοι τουρίστες καλούνται να ζήσουν τον «μύθο της Ελλάδας». Η Ελλάδα, ωστόσο, ζει τον μύθο της. Μόνον που ο μύθος έχει ξεθωριάσει: το τουριστικό «εισόδημα» δεν ακολουθεί την ίδια αυξητική πορεία, η φθηνή μαζικότητα οδηγεί διαρκώς καινούργιες περιοχές στην απαξίωση.
Τους καλοκαιρινούς μήνες επικρατεί η ασυδοσία και ο υπερπληθυσμός. Τον χειμώνα, αντίθετα, τα ίδια τοπία μοιάζουν βομβαρδισμένα, έρημα από ζωή και πραγματικές προοπτικές. […]1 Οι ευθύνες για την τουριστική υποβάθμιση της χώρας μπορούν να αποδοθούν στην πολιτική εξουσία, σε συμφέροντα μεγάλα και μικρότερα, αλλά και σε όλους εμάς, παθητικούς αποδέκτες της κατάστασης. […]1
Υπάρχουν, όμως, και οι άλλοι, όσοι με επιμονή και αγάπη δίδουν συχνά άνισες μάχες για να κατακτήσουν μια σπιθαμή μνήμης, ένα μέτρο αξιοπρέπειας του τόπου: περιβαλλοντικές οργανώσεις και σωματεία πολιτιστικά, πολίτες μοναχικοί και εκπρόσωποι περιοχών που καταστρέφονται, διανοούμενοι, αλλά και δημόσιοι λειτουργοί, απλοί άνθρωποι, αλλά και ονόματα με κύρος. Όποια και αν είναι, όμως, η ταυτότητά τους, το γεγονός είναι ότι αυτοί πληθύνονται.
Υπάρχει, λοιπόν, μια μικρή ελπίδα ότι ίσως κυριαρχήσουν κάποτε και επιδιώξουν την ανατροπή της υπάρχουσας κατάστασης.
Γιώργος Γραμματικάκης, «Ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής», σελ. 187-193, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2013 (Διασκευή).
1 Το σύμβολο […] σημαίνει ότι παραλείπεται κείμενο.
2 ευτέλεια = κατώτερη ποιότητα
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80 -100 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων το περιεχόμενο της παρακάτω περιόδου: Μας αρέσουν «τα ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα», ενώ η αλήθεια είναι άλλη και πληγώνει.
Μονάδες 10
Β2. Να βρείτε τον τρόπο ανάπτυξης της πέμπτης παραγράφου του κειμένου: « Όπως έλεγε και μια παλιά διαφήμιση… έρημα απο ζωή και πραγματικές προοπτικές». Να αιτιολογήσετε την απάντησή
σας.
Μονάδες 10
Β3. α. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: σπουδαίων, αλλοίωση, συντελείται, επικρατεί, πραγματικές.
(Μον. 5)
β. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: απέραντη, σιωπηλά, αλόγιστη, υποβάθμιση, επιδιώξουν.
(Μον. 5)
Μονάδες 10
Β4. α. Να εντοπίσετε στο κείμενο δύο εκφράσεις με μεταφορική σημασία και μία με κυριολεκτική.
(Μον. 3)
β. Να μετατρέψετε τη σύνταξη στην παρακάτω πρόταση από ενεργητική σε παθητική: «Την Ελλάδα χαρακτηρίζει η ποικιλία του τοπίου και μία απέραντη φυσική ομορφιά, που συνυπάρχουν με τα διάσπαρτα ίχνη σπουδαίων πολιτισμών»
(Μον. 2)
Μονάδες 5
Γ. Σε ένα άρθρο 400- 500 λέξεων, που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας α) να αναπτύξετε τις απόψεις σας σχετικά με τα οφέλη του τουρισμού και β) να αναφερθείτε στα αρνητικά αποτελέσματα της υπερβολικής τουριστικής ανάπτυξης στη σύγχρονη εποχή.
Μονάδες 40
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΕΠΑΛ
Β3.α.
Σπουδαίων: σημαντικών
Αλλοίωση: παραμόρφωση
Συντελείται: πραγματοποιείται
Επικρατεί: κυριαρχεί
Πραγματικές: αληθινές
Β3.β.
Απέραντη: περιορισμένη
Σιωπηλά: ηχηρά
Αλόγιστη: λογική
Υποβάθμιση: αναβάθμιση
Επιδιώξουν: αποφύγουν
Β4.α.
Μεταφορικές εκφράσεις: « η αλήθεια… πληγώνει», «ψάχνουν τον πλαστικό ήλιο».
Κυριολεκτική έκφραση: «Βασική αιτία του φαινομένου».
Β4.β.
Μετατροπή της σύνταξης από ενεργητική σε παθητική: Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την ποικιλία του τοπίου και από την απέραντη φυσική ομορφιά, που συνυπάρχουν με τα διάσπαρτα ίχνη σπουδαίων πολιτισμών.
Γ.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ερμηνευτικό άρθρο στην ιστοσελίδα του σχολείου
Τίτλος άρθρου: Τουρισμός: συνώνυμο της εξέλιξης ή της υποβάθμισης του τόπου μας;
Πρόσωπο γραφής: Χρήση, κατά βάση, γ΄ προσώπου, ώστε να αναδεικνύεται η αντικειμενικότητα της επιχειρηματολογίας/δυνατότητα χρήσης α’ προσώπου, κυρίως στον πρόλογο, για την ανάδειξη του αντίστοιχου επικοινωνιακού πλαισίου.
Α. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αφόρμηση από επίκαιρο γεγονός που αναφέρεται στο βασικό προβληματισμό του συντάκτη του άρθρου. Κρίνεται σκόπιμο ο πρόλογος να εισάγει τον αναγνώστη στα βασικά ζητούμενα του θέματος.
Β. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ:
ΠΡΩΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Τα οφέλη του τουρισμού
Σημαντικά είναι τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από την τουριστική ανάπτυξη.
• Ο τουρισμός είναι ένας από τους δυναμικότερους τομείς της οικονομίας κρατών, εφόσον τα έσοδα από αυτόν ενισχύουν τους εθνικούς προϋπολογισμούς και συνιστούν κινητήρια δύναμη των τοπικών οικονομιών.
• Η τουριστική ανάπτυξη, επίσης, δημιουργεί την ανάγκη επενδύσεων τόσο από το ιδιωτικό κεφάλαιο όσο και από τον δημόσιο τομέα. Ο εκσυγχρονισμός τουριστικών υποδομών όπως ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, ξενοδοχειακών μονάδων, καταλυμάτων, χιονοδρομικών κέντρων, χώρων αναψυχής, εστίασης και διασκέδασης, τουριστικών πρακτορείων, σταθμών, χώρων ελλιμενισμού, μεγάλων ή μικρότερων αεροδρομίων, οδικού δικτύου, κέντρων υγείας και υποδομών τεχνολογίας, αναγκαίων στην τουριστική βιομηχανία, τονώνουν την οικονομική δραστηριότητα, ενισχύουν την εθνική οικονομία και δημιουργούν αρκετές θέσεις εργασίας.
• Τέλος, μιας τέτοιας μορφής ανάπτυξη θα διέσωζε αρκετές περιοχές, ηπειρωτικές και νησιωτικές, από την εγκατάλειψη, την ερήμωση και την πλήρη απαξίωση.
Στον πνευματικό τομέα
Ο τουρισμός και ο περιηγητισμός ως προϋποθέσεις γνώσης
Πλήθος γνώσεων αποκομίζει ο επισκέπτης ενός τόπου, εάν ενδιαφερθεί (και) για τον πολιτισμό αυτού: Έχοντας κατάλληλα προετοιμαστεί, μπορεί να επισκεφτεί μνημεία, μουσεία, χώρους τέχνης, να εμβαθύνει στην ιστορία, να ανακαλύψει και να συλλέξει πρωτογενές υλικό και πληροφορίες πολιτισμού, μαρτυρίες και εικόνες που σπάνια προτείνονται στους τουριστικούς οδηγούς, να συνομιλήσει απευθείας με τους ανθρώπους, να διασκεδάσει με αυθεντικούς τρόπους διασκέδασης και να γίνει πλουσιότερος σε γνώσεις και εμπειρίες.
Στον πολιτιστικό τομέα
Ο τουρισμός ευνοεί πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε άτομα και λαούς.
• Επισκεπτόμενοι διάφορους τόπους οι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τους πληθυσμούς τους και με τον τρόπο ζωής τους, να πληροφορηθούν την ιστορία τους, να γνωρίσουν νοοτροπίες, ήθη και παραδόσεις, τον πολιτισμό και την τέχνη τους.
• Ταυτόχρονα, τροφοδοτούν το πολιτισμικό περιβάλλον αυτών των περιοχών με στοιχεία του δικού του πολιτισμού, με τις δικές τους αντιλήψεις, συνήθειες και τρόπους ζωής.
• Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτιστικής αλληλεπίδρασης είναι η στενότερη επαφή των λαών, η άρση του απομονωτισμού και του τοπικισμού, η υπέρβαση εθνικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων, η απόρριψη παρωχημένων πολιτισμικών σχημάτων, η διαμόρφωση οικουμενικής συνείδησης και διεθνιστικού πνεύματος.
Στον πολιτικό τομέα
Ενίσχυση του κύρους της χώρας
• Αναχωρώντας οι ξένοι από μία χώρα, εάν έχουν απολαύσει υψηλής ποιότητας τουριστικές υπηρεσίες και εάν έχουν αισθανθεί τη φιλοξενία και την ευγένεια των κατοίκων της, γίνονται συνειδητά, οι περισσότεροι, καλοί διαφημιστές αυτής και των ανθρώπων της.
• Συμβάλλουν έτσι στη βελτίωση της εικόνας μιας χώρας στο εξωτερικό.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης τουριστικής ανάπτυξης
Στο φυσικό περιβάλλον
Η υποβάθμιση ή και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος προκύπτει ως αποτέλεσμα της αυθαίρετης και παράνομης οικοδόμησης τεράστιων ή μικρότερων ξενοδοχειακών μονάδων ή άλλων καταλυμάτων σε περιοχές σπάνιας ομορφιάς. Επίσης, προκύπτει ως αποτέλεσμα των σημαντικών οικιστικών υπερβάσεων, της αποψίλωσης δασικών εκτάσεων, της περίφραξης ακτών και παραλιών για την εκμετάλλευσή τους από το ιδιωτικό κεφάλαιο, της εξόντωσης ζωικών πληθυσμών, της απόρριψης λυμάτων και απορριμμάτων από τουριστικές μονάδες και συγκροτήματα. Όλες αυτές οι καταστροφικές για το περιβάλλον κινήσεις εντάσσονται στη λογική της μεγιστοποίησης του άμεσου και βραχυπρόθεσμου κέρδους.
Στο πολιτιστικό περιβάλλον και σε σημαντικές πολιτιστικές αξίες
• Η καταστροφή μνημείων πολιτισμού στην επιδίωξη μιας υποτιθέμενης ανάπτυξης, της νεοτερικότητας και του εκσυγχρονισμού, η πολύμορφη υποβάθμιση παραδοσιακών οικισμών και περιοχών, η νόθευση παραδοσιακών προϊόντων, η εξαφάνιση τοπικών ιδιαιτεροτήτων στη λογική της ισοπέδωσης και της πολιτιστικής ομοιομορφίας.
• Η παραχάραξη, ακόμη και η απώλεια βασικών στοιχείων της παράδοσης ή η ένταξη αυτών στο σύστημα της κατανάλωσης και της βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου, η χυδαία εμπορευματοποίηση και η έκπτωση της αυθεντικής λαϊκής τέχνης και των γνήσιων μορφών έκφρασης σε ευτελές θέαμα και σε τεχνητή γραφικότητα, ώστε να ανταποκρίνονται στις διαμορφωμένες προσδοκίες του τουριστικού πλήθους. Αυτή η παραποίηση πλήττει αξίες όπως τρόπους συμπεριφοράς, κώδικες επικοινωνίας και έκφρασης, προϊόντα, διασκέδαση, τέχνη, διατροφή, ενδυμασία, επαγγέλματα.
Στον ψυχισμό των κατοίκων
Σοβαρές είναι, σε κάποιες περιπτώσεις, και οι επιπτώσεις στον ψυχισμό και τη συμπεριφορά των κατοίκων περιοχών με υψηλή τουριστική ανάπτυξη. Αξίες, όπως ο σεβασμός στον ξένο-φιλοξενούμενο, η ευγένεια και το ανυπόκριτο ενδιαφέρον, η εξυπηρετικότητα και η προθυμία, η ευφρόσυνη διάθεση εκτοπίζονται από πρακτικές εκμετάλλευσης, κερδοσκοπίας ή δουλοπρέπειας και ανεντιμότητας στην επιδίωξη του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού.
Σε άλλους τομείς της οικονομίας
• Τουριστική ανάπτυξη χωρίς μακροχρόνιο σχεδιασμό είναι δυνατόν να οδηγήσει στην εγκατάλειψη άλλων τομέων της οικονομίας, ιδιαίτερα σημαντικών για τη λειτουργία και την ευημερία τοπικών κοινωνιών.
• Οικονομικές δραστηριότητες όπως οι γεωργικές εργασίες, η αλιεία, η μεταποίηση προϊόντων, η οικοτεχνία και η βιοτεχνία, ακόμη και η ήπια βιομηχανία υποβαθμίζονται και απαξιώνονται προς όφελος της τουριστικής βιομηχανίας.
• Η ευθύνη για αυτή την ανορθολογική οικονομική πορεία βαραίνει τόσο την πολιτική ηγεσία όσο και τις προτεραιότητες των κατοίκων.
Γ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στην καταληκτική παράγραφο του άρθρου μπορούμε να ανακεφαλαιώσουμε με συντομία τα βασικά σημεία της κύριας ανάλυσης, διατυπώνοντας, παράλληλα, κι ένα τελικό συμπέρασμα. Εναλλακτικά, θα μπορούσαμε να καταγράψουμε σύντομα τις προϋποθέσεις μιας ορθολογικής τουριστικής ανάπτυξης.
ΓΙΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Εμείς και οι αρχαίοι χώροι θέασης και ακρόασης
Οι χώροι θέασης και ακρόασης που δημιούργησε η ελληνική αρχαιότητα αποτελούν για πολλούς λόγους μιαν από τις πιο σημαντικές ομάδες μνημείων της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Πρώτα απ’ όλα, γιατί οι χώροι αυτοί, ως τόποι μαζικής συγκέντρωσης, για θρησκευτικούς, πολιτικούς ή ψυχαγωγικούς σκοπούς, εκφράζουν στην αρχιτεκτονική με τον προφανέστερο τρόπο τη δημοκρατική αντίληψη για τη ζωή και την έντονη αίσθηση κοινότητας που χαρακτήρισε τον αρχαίο βίο. Τα σχετικά αρχιτεκτονικά σχήματα εκείνης της δημιουργίας (θέατρα, βουλευτήρια κλπ.) εξακολουθούν μέχρι σήμερα να εξυπηρετούν ανάλογες δραστηριότητες. Ένας δεύτερος λόγος για την ιδιαίτερη σημασία αυτών των χώρων είναι ότι το θέαμα και ο λόγος που αναπτυσσόταν μέσα σ’ αυτούς, ιδιαίτερα το ψυχαγωγικό θέαμα, με την πραγματική έννοια της ψυχαγωγίας, της αγωγής της ανθρώπινης ψυχής, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά πολιτισμικά αγαθά. Από τη γέννηση του δράματος στους χώρους λατρείας της αρχαίας Ελλάδας μέχρι και σήμερα ο λόγος και η δράση που εκτυλίσσεται μέσα σε θεατρικούς χώρους παράγουν πολιτισμό. Και ένας τρίτος λόγος είναι ότι στο χώρο της Μεσογείου, και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, σώζονται σε μεγάλο αριθμό οι χώροι στους οποίους ασκήθηκε από την εποχή της διαμόρφωσής της η θεατρική δημιουργία. Οι χώροι αυτοί, περισσότερο από όσο όλα τα άλλα κατάλοιπα του παρελθόντος, ασκούν στη σύγχρονη κοινωνία αλλά και τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, μιαν ιδιαίτερη πρόκληση επαφής του παρόντος με το παρελθόν, επειδή προσφέρονται κατ’ εξοχήν για χρησιμοποίησή τους με την ίδια λειτουργία για την οποία σχεδιάστηκαν. Αυτή η επαφή του παρόντος με το παρελθόν, όχι μόνο των ειδικών αλλά και του ευρύτερου κοινού, είναι μια βασική επιδίωξη της σύγχρονης αρχαιολογίας, η οποία βλέπει τη δικαίωσή της στη βίωση από την κοινωνία του ιστορικού περιεχομένου και του μηνύματος ζωής των μνημείων. Αλλά και από την άλλη πλευρά, η βίωση των μνημείων και η ένταξή τους στη ζωή εξελίσσεται από τάση σε απαίτηση της σύγχρονης κοινωνίας. Η επιδίωξη της συνάντησης της σύγχρονης δημιουργικότητας και των διαμορφωμένων από το δημιουργικό παρελθόν σχημάτων θεατρικών χώρων, που εξυπηρετεί την παραπάνω απαίτηση, θέτει, βέβαια, προβλήματα, αφού τα αρχαία θέατρα και οι άλλοι χώροι θέασης, όπως τα ωδεία, τα στάδια κλπ., είναι πλέον μνημεία, όλα με μικρότερες ή μεγαλύτερες φθορές και καταπονήσεις. Τα περισσότερα μάλιστα σώζονται αποσπασματικά, μέχρι σημείου αδυναμίας αναβίωσης και εξυπηρέτησης της κατά προορισμόν λειτουργίας τους.
Τα προβλήματα αυτά δεν πρέπει, βέβαια, με κανέναν τρόπο να οδηγούν σε αρνητική τοποθέτηση για τη σύγχρονη χρήση των κατάλληλων για τη δραστηριότητα αυτή μνημείων. Η επαφή του κοινού με τα μνημεία, και ιδιαίτερα στην περίπτωση αυτή η βίωση από το ευρύ κοινό σύγχρονων προβληματισμών και καλλιτεχνικών εκφράσεων μέσα από το ιστορικό περιβάλλον, είναι ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος προσέγγισης και οικείωσης της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Αλλά είναι, παράλληλα, και ο δραστικότερος τρόπος δημιουργίας στην ευρύτερη κοινωνία συνείδησης εκτίμησης και προστασίας των μνημείων μας. Η καταγραφή όλων των μνημείων αυτών –των πολύ ή λιγότερο γνωστών, των εντοπισμένων αλλά μη ερευνημένων, αλλά και εκείνων των οποίων γνωρίζουμε ακόμη την ύπαρξη μόνο από αρχαίες μαρτυρίες– με όλα τα δεδομένα τους, δηλαδή την ιστορία τους, τα χαρακτηριστικά τους, την κατάστασή τους και τις δυνατότητες χρήσης ή απλής ανάδειξής τους, θα προσφέρει ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στη συστηματικότερη διαχείριση αυτού του πλούτου. Η όσμωση1 αρχαιολόγων, ανθρώπων του θεάτρου, παραγόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλων διανοητών είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει ένα πολύ καλό κλίμα για μια κοινή προσπάθεια ισορροπημένης και συνετής προσέγγισης του είδους αυτού των μνημείων. Η καλλιέργεια, εξάλλου, με διάφορες εκδηλώσεις στο ευρύτερο κοινό της τάσης αυτής απέναντι στα μνημεία θα αποτελέσει ουσιαστική θετική συμβολή, αφενός, στην ολοκληρωμένη προστασία τους (ενεργητική προστασία και από το ευρύ κοινό) και, αφετέρου, στη δημιουργική βίωση των αρχαίων χώρων θέασης.
Β. Λαμπρινουδάκης, «Εμείς και οι αρχαίοι χώροι θέασης και ακρόασης», στον συλλογικό τόμο «Διάζωμα» κίνηση πολιτών για την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων, Εκδόσεις Διάζωμα 2009 (Διασκευή).
A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις). Μονάδες 25
Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε , σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη:
α. Ο συγγραφέας συσχετίζει τους αρχαίους θεατρικούς χώρους με τη δημοκρατία.
β. Ο συγγραφέας θεωρεί το αρχαίο θέατρο διασκέδαση και όχι πραγματική ψυχαγωγία.
γ. Κατά τον συγγραφέα, δεν θα πρέπει σήμερα να γίνονται θεατρικές παραστάσεις στα αρχαία θέατρα. 1 όσμωση ή ώσμωση: (μτφ.) η αλληλεπίδραση.
δ. Ο συγγραφέας δεν θα συμφωνούσε με τη διοργάνωση σύγχρονων μαθητικών αγώνων ρητορικής σε ένα αρχαίο βουλευτήριο.
ε. Κατά τον συγγραφέα, η χρήση των αρχαίων θεάτρων σε σύγχρονες εκδηλώσεις μπορεί να συμβάλει στην προστασία και ανάδειξή τους . Μονάδες 10
Β2. α) Να βρείτε τους τρόπους ανάπτυξης της έβδομης παραγράφου του κειμένου (Η καταγραφή … αυτού του πλούτου) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 4
β) Να αντικαταστήσετε τις διαρθρωτικές λέξεις-εκφράσεις με άλλες (λέξεις-εκφράσεις) που να διατηρούν τη συνοχή του κειμένου: Πρώτα απ’ όλα (στη δεύτερη παράγραφο) παράλληλα (στην έκτη παράγραφο) εξάλλου (στην ένατη παράγραφο). Μονάδες 6
Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: εκτυλίσσεται, κατάλοιπα, επιδίωξη, προσέγγισης, ολοκληρωμένη. Μονάδες 5
β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: αναπτυσσόταν, δράση, ερευνημένων, γνωρίζουμε, ανάδειξης. Μονάδες 5
Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση της διπλής παύλας στην παρακάτω περίπτωση: –των πολύ … αρχαίες μαρτυρίες– (στην έβδομη παράγραφο). Μονάδες 2
β) Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί στο κείμενο; Να δικαιολογήσετε την επιλογή του συγγραφέα. Μονάδες 3
Σε ομιλία που θα εκφωνήσετε σε ημερίδα του Δήμου σας με θέμα «Προστασία και αξιοποίηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς», να εκθέσετε τις απόψεις σας (500-600 λέξεις) σχετικά με: α) τους λόγους για τους οποίους πρέπει το ευρύ κοινό να πλησιάσει και να γνωρίσει τους χώρους και τα μνημεία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και β) τις δραστηριότητες με τις οποίες οι πολίτες και ειδικότερα οι νέοι θα εξοικειωθούν με αυτά. Μονάδες 40
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω- πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων , αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Α1. Ο συγγραφέας προβάλει την αναγκαιότητα εξοικείωσης και βίωσης του κοινού με τα μνημεία. Αρχικά, αναφέρεται στην αρχιτεκτονική τους δόμηση που υποδηλώνει τη συλλογική αντίληψη των αρχαίων για τη ζωή. Στη συνέχεια, τονίζει τη δυνατότητα αγωγής της ανθρώπινης ψυχής μέσω του λόγου και της δράσης. Η επαφή, άλλωστε, με τα μνημεία ευνοεί την επικοινωνία παρόντος-παρελθόντος. Απαιτείται συνεπώς η υπέρβαση των προβλημάτων που προκαλεί η φθορά του χρόνου προκειμένου να αξιοποιηθούν στο παρόν. Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται η καταγραφή τους, η συνεργασία ανθρώπων του πνεύματος, και τοπικών παραγόντων, καθώς και η διοργάνωση εκδηλώσεων για το ευρύ κοινό.
Β1.
α. Σωστό
β. Λάθος
γ. Λάθος
δ. Λάθος
ε. Σωστό
Γ1.
Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ομιλία στο πλαίσιο ημερίδας του Δήμου.
Γλώσσα-Ύφος: Κυριολεκτική λειτουργία της γλώσσας / χρήση γ΄ προσώπου, ώστε να αναδειχθεί η αντικειμενικότητα της επιχειρηματολογίας / συνδυασμός ά ενικού προσώπου, αλλά και α΄ - β΄ προσώπου για τις ανάγκες της επικοινωνιακής περίστασης στον πρόλογο και στον επίλογο / προτείνεται η επαναδιατύπωση της προσφώνησης, για τη διατήρηση του επικοινωνιακού ύφους.
Προσφώνηση: Κυρίες και κύριοι, / Αγαπητοί συνδημότες,
Α΄ ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αφορμή: Συμμετοχή σε ημερίδα του δήμου με θέμα την προστασία και αξιοποίηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.
Ιδιότητα ομιλούντος: Εκπρόσωπος μαθητικής κοινότητας.
Θέμα: Σημασία-προσφορά των μνημείων και δραστηριότητες με στόχο την εξοικείωση με αυτά.
Β. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ
Τα μνημεία καταδεικνύουν την πολιτιστική ιδιαιτερότητα του λαού που τα δημιούργησε.
- Κάθε λαός, είτε με τους αφανείς-λαϊκούς είτε με τους επιφανείς καλλιτέχνες του, έχει δημιουργήσει στο πέρασμα του χρόνου μνημεία κάθε μορφής, τα οποία αποτυπώνουν την εντελώς ξεχωριστή πορεία του στο χρόνο, την ευαισθησία του και την επινοητικότητά του.
- Τα περισσότερα από αυτά ταυτίζονται με τη συγκεκριμένη χώρα και τον συγκεκριμένο λαό, το περιβάλλον του, τις αξίες και τις περιπέτειές του και συνιστούν τεκμήριο ιστορικής και πολιτισμικής ταυτότητας και μοναδικότητας.
Η παιδευτική λειτουργία των μνημείων είναι προϋπόθεση για την κατάκτηση της εθνικής αυτογνωσίας και πηγή ιστορικής γνώσης.
- Πολλά από τα μνημεία έχουν κατασκευαστεί για να τιμηθούν σημαίνουσες προσωπικότητες του παρελθόντος ή σημαντικά γεγονότα, ειρηνικά ή πολεμικά.
- Η μελέτη και η ουσιαστική επαφή των σύγχρονων ανθρώπων με αυτά λειτουργεί ως αφορμή και ως μέσο αναψηλάφησης της ιστορίας, ως αφορμή αναστοχασμού του παρελθόντος και εξαγωγής πολύτιμων διδαγμάτων για παρόν και το μέλλον.
Τα μνημεία αποτελούν πηγή έμπνευσης και πρωτότυπης καλλιτεχνικής δημιουργίας.
- Ορισμένα από τα μνημεία, ιδίως αυτά που σχετίζονται με την αισθητική και την καλλιτεχνική έκφραση, λόγω της καλλιτεχνικής τους αρτιότητας, λειτουργούν ως διαχρονικά και αξεπέραστα πρότυπα ομορφιάς.
- Από αυτά, οι καλλιτέχνες του παρόντος προχωρούν στη δημιουργία νέων, πρωτότυπων έργων. Έτσι, συμβάλλουν στην ανανέωση και στον εμπλουτισμό της υπάρχουσας παραγωγής και τροφοδοτούν με ερεθίσματα τη σύγχρονη τέχνη.
Μεταβατική παράγραφος: Για να εκτιμήσει ο σύγχρονος άνθρωπος τα μνημεία, απαιτείται πληρέστερη γνώση αυτών. Ιδιαίτερα για τους νέους, σημαντικός κρίνεται ο ρόλος του σχολείου, που οφείλει να καλλιεργεί τη γόνιμη και βιωματική σχέση με τα μνημεία του πολιτισμού.
Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ.
- Σύνδεση των μνημείων με τα διδασκαλία μαθημάτων, όπως η ιστορία, η γεωγραφία, τα θρησκευτικά, ακόμη και τα μαθηματικά.
- Οργανωμένη και καλά προετοιμασμένη επίσκεψη στα μουσεία, ώστε οι μαθητές να γνωρίζουν επαρκή στοιχεία για αυτά. Η επίσκεψη και μελέτη μνημείων πρέπει να είναι συστηματική και διαρκής και να μην εξαντλείται σε μια ευκαιριακή και περιοδική περιδιάβαση.
- Προτεραιότητα σε μουσεία ή μνημεία της περιοχής που ζουν οι μαθητές, ώστε να γνωρίζουν την αξία τους και να αποκτούν ιδιαίτερη σχέση μαζί τους.
- Την ευθύνη για τις επισκέψεις να αναλάβουν αρχαιολόγοι που γνωρίζουν καλά την ιστορία, τις αισθητικές και τεχνικές λεπτομέρειες των μνημείων.
- Προγράμματα ανάδειξης μνημείων από σχολεία, τα οποία είναι και άγνωστα στο ευρύ κοινό.
- Πολιτιστικές ανταλλαγές με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, ώστε να αναδειχτεί η ευρωπαϊκή διάσταση των μνημείων της καθεμιάς.
● Διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία για την αξιοποίηση της μορφωτικής τους λειτουργίας.
Γ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ανακεφαλαίωση και επισήμανση των βασικών αξόνων του θέματος.
