Οι τελευταίες εξελίξεις στην οικονομία με την έντονη αντίδραση των αγορών ακόμα και στο άκουσμα της θεωρητικής πρόθεσης εξόδου της χώρας από το Μνημόνιο, μας δείχνουν δύο βασικά πράγματα. Το πρώτο είναι περισσότερο εξόφθαλμο και έχει να κάνει με το ότι οι αγορές φοβήθηκαν τη πολιτική αστάθεια και την έλλειψη επιτήρησης και αντέδρασαν. Είναι λογικό κι αναμενόμενο οι αγορές να αντιδρούν στην αρχή.
Tης Ειρήνης Λεριού*
Στη βάση αυτή, τα spreads (επιτοκιακό περιθώριο δανεισμού) εκτοξεύτηκαν στο ενδεχόμενο μιας επερχόμενης πολιτικής αστάθειας. Ο σημαντικότερος παράγοντας που εξετάζεται για να επενδύσει κάποιος σε μια χώρα είναι η πολιτικής της σταθερότητα. Πρώτα λοιπόν εξετάζεται ο παράγων αυτός και μετά όλοι οι υπόλοιποι. Σε χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα χρέους είναι σύνηθες φαινόμενο να βιώνουν μια βραχυχρόνια ή μακροχρόνια, ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος του χρέους, περίοδο πολιτικής αστάθειας και φυσικά αυτό ισχύει και στην Ελλάδα.
Από την άλλη, οι αγορές φοβήθηκαν την ενδεχόμενη έλλειψη επιτήρησης καθότι εάν κάτι πήγαινε τελικά στραβά και δεν υπήρχε η δυνατότητα έκτακτης χρηματοδότησης, τότε η Ελλάδα θα μπορούσε και να οδηγήσει τις αγορές σε παίγνιο Ponzi.
Βέβαια μάλλον ούτε την Ελλάδα τη συμφέρει να μείνει χωρίς κάποια ήπιας μορφής τεχνική υποβοήθηση, που θα τη βοηθήσει να ξεπεράσει όλα τα προβλήματα που δεν αντιμετώπισε στο παρελθόν και την έφεραν ως εδώ, προκειμένου να υλοποιηθούν όλες οι αναγκαίες αλλαγές που απαιτούνται στον ευρύτερο τομέα της Δημόσιας Διοίκησης.
Το δεύτερο πράγμα που υποδηλώνουν οι τελευταίες εξελίξεις είναι κάτι που βρίσκεται και υποσκάπτει κρυφά τα θεμέλια της Ε.Ε.. Πιο συγκεκριμένα ο πολλαπλός "αρραβώνας" που δεν οδήγησε ποτέ σε "γάμο", δηλαδή στην πολυπόθητη πολιτική ενοποίηση.
Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. πραγματοποίησαν όλα μαζί μία ένωση (έναν αρραβώνα), στην οποία δέχτηκαν και συμφώνησαν να τους αφαιρεθούν τα εργαλεία άσκησης οικονομικής πολιτικής ( μερική αφαίρεση του εργαλείου άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής και ολική αφαίρεση του εργαλείου άσκησης νομισματικής πολιτικής), προκειμένου να επέλθει η πλήρης πολιτική ενοποίηση κάτω από έναν ενιαίο προϋπολογισμό.
Κι ενώ λοιπόν ο αρραβώνας έγινε εδώ και πολύ καιρό υπό την υπόσχεση του γάμου, η πολιτική ενοποίηση δηλαδή ο γάμος δεν έγινε ποτέ. Η αφαίρεση όμως των εργαλείων άσκησης οικονομικής πολιτικής από τα κράτη μέλη λειτουργεί ορθά στη περίπτωση του ενιαίου προϋπολογισμού. Στην αντίθετη περίπτωση δημιουργεί ασύμμετρες διαταραχές από τις οποίες τα κράτη - μέλη δε μπορούν εύκολα να ξεφύγουν.
Δε νοείται βιομηχανοποιημένες χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία να εμφανίζουν τέτοια προβλήματα στις οικονομίες τους. Η άσχημη όμως εικόνα της οικονομίας σε Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία ήταν ακόμα ένας λόγος για τον οποίο εκτοξεύτηκαν τα spreads για την Ελλάδα.
Με άλλα λόγια η εικόνα της οικονομίας της Ελλάδας επηρεάζει τη γερμανική οικονομία και η οικονομία της Γερμανίας την ελληνική. Αυτό φυσικά ισχύει για όλες τις χώρες της Ε.Ε..
Από αυτό απορρέει ότι και η συνολική εικόνα της οικονομίας της Ε.Ε. επηρεάζει μεμονωμένα τη κάθε χώρα αλλά και το αντίστροφο. Αυτή η διαπίστωση είναι πάρα πολύ σοβαρή όταν οι χώρες βρίσκονται υπό την απειλή αυτών των ασύμμετρων διαταραχών που προκαλεί η καθυστέρηση αυτού του "γάμου".
Εφόσον ο γάμος αυτός παρατηρούμε ότι για την ώρα δε γίνεται, τότε απαιτείται αναδιάρθρωση του δημοσιονομικού συμφώνου. Η αυστηρότητα των κριτήριων του Μάαστριχ για παράδειγμα μπορούμε να πούμε ότι δένουν σχεδόν χειροπόδαρα τις χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα χρέους.
Η Ευρώπη οφείλει να δώσει ανάσα σε αυτές τις χώρες μέσα από κάποια πιθανή αναμόρφωση του υφιστάμενου δημοσιονομικού της πλαισίου. Αυτό αποτελεί τελικά και το πιο ηχηρό μήνυμα των τελευταίων οικονομικών εξελίξεων.
*Η Ειρήνη Λεριού είναι Υποψήφια Διδάκτωρ και Ερευνήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
defencenet.gr
