Γράφει η ΣΩΤΗΡΙΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
. ..οἵ θ' Ὑπερησίην τε καὶ αἰπεινὴν Γονόεσσαν Πελλήνην τ' εἶχον ἠδ' Αἴγιον ἀμφενέμοντο Αἰγιαλόν τ' ἀνὰ πάντα καὶ ἀμφ' Ἑλίκην εὐρεῖαν,τῶν ἑκατὸν νηῶν ἦρχε κρείων Ἀγαμέμνων Ἀτρεΐδης•...Ομήρου Ιλιάδα Β΄ 573-577.
Η Πελλήνη ,κτισμένη σε επιβλητικό ύψωμα το οποίο ανείκει στην οροσειρά της Ζήρειας, απείχε σύμφωνα με τον Παυσανία, 60 στάδια από την Αιγείρα και 60 στάδια απο τη θάλασσα και βρίσκοταν ανάμεσα στους ποταμούς Κριό και Σύθα.
Είχε ιδρυθεί από Πρωτοέλληνες Αιγειαλείς, αργότερα κατοικήθηκε από Ίωνες, Αχαιούς και Δωριείς ενώ ήταν σύμμαχος των Κορινθίων.Το όνομα της το οφείλει στον Γίγαντα Πάλλας ή κατά άλλους, από τον Πέλληνα απο το Άργος. Μαζί με την Γοννόεσσα και την Υπερησία ,συμμετείχε με εκατό πλοία στον Τρωϊκό πόλεμο στο πλευρό του Αγαμέμνονα , ενώ παλαιότερα δύο ανδρες της έλαβαν μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία. Η Πελλήνη επίσης ήταν γνωστή για το πλήθος των Ολυμπιονικών της .
Σύμφωνα με τον Παυσανία (VII,27, 1-12), στο δρόμο προς την Πελλήνη υπήρχε άγαλμα του Δολίου Ερμή και ιερό της Αθηνάς, μέσα στο οποίο βρίσκοταν χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς, το οποίο κατά τους Πελληνείς το είχε φτιάξει ο Φειδίας. Αυτό απεικονίζεται επίσης και σε νομίσματα της πόλης. Πάνω από το ναό της Αθηνάς υπήρχε άλσος της Σώτειρας Αρτέμιδος, περιφραγμένο με τείχος.
Στην πόλη υπήρχαν επίσηςτο ιερό του Λαμπτήρος Διονύσου, το ιερό του Θεόξενου Απόλλωνα και της Ειλειθυίας.Στα Θεοξένια, ιερή γιορτή προς τιμη του Απόλλωνα γίνονταν και αθλητικοί αγώνες .
Στην Πελλήνη λάμβαναν χώρα οι ονομαστές Βακχικές εορτές οι οποίες περιελάμβαναν και νυχτερινές λαμπαδηδρομίες μεσα στα αμπελια και την πόλη από βακχικούς θιάσους προς τιμήν του Λαμπτήρος Διονύσου, ενώ παντού υπήρχαν πυθάρια με κρασί για τους συμμετέχοντες.
Η Κυλλήνη, το βουνό της Πελλήνης συνδέθηκε με το θεό Ερμή και οι βουνοπλαγιές της αποτελούσαν λημέρια θεών και νυμφών. Τα αμπέλια, η κτηνοτροφία, οι περίφημες αδιάβροχες κατασκευασμένες από κατσικίσιο μαλλί χλαίνες της Πελλήνης, τις οποίες έδιδαν ως έπαθλο στους ολυμπιονίκες καθώς και η πορφύρα, το κόκκινο χρώμα το οποίο έβγαζαν από ένα συγκεκριμένο είδος κοχλιού, επέφεραν μεγάλο πλούτο στην πόλη, η οποία είχε και δικό της νόμισμα .Λιμάνι της πόλης ήταν οι Αριστοναύτες το σημερινό Ξυλόκαστρο μέσω του οποίου γίνοταν και το εμπόριο των χλαινών του κρασιού , του λαδιού και της πορφύρας. Στο Μυσαίον ( Κάτω Τρίκαλα), πλησίον πηγής υπήρχε Ασκληπιείο ,οπου συνέρεε πλήθος κόσμου για θεραπεία. Εκεί γίνονταν επίσης εορτές προς τιμήν της Δήμητρας παρόμοιες με τα Θεσμοφόρια..
Οι ανασκαφές στην περιοχή της Ζούγρας από τον Ορλάνδο (1931-1932) επέτρεψε την ταύτιση της θέσης αυτής με την Πελλήνη, με βάση κυρίως τα επιγραφικά ευρήματα. Η ανασκαφή προσδιόρισετην αρχαία πόλη στο ύψωμα Τσέρκοβα.
ΣΩΤΗΡΙΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ
ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
facebook.com