ΚΥΠΡΟΣ και ΓΕΩΛΟΓΙΑ. Επιστήμη – Περιβάλλον – Πολιτισμός

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 4 Νοεμβρίου, η παρουσίαση του βιβλίου των κ. Γ. Κωνσταντίνου και κ. Ι. Παναγίδη:

«ΚΥΠΡΟΣ και ΓΕΩΛΟΓΙΑ. Επιστήμη –  Περιβάλλον – Πολιτισμός».

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του συλλόγου των Αθηναίων, με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία και ήταν μια πρωτοβουλία της Εταιρείας Μελέτης της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ).

Ένα βιβλίο ιδιαίτερα σημαντικό, όπου παρουσιάζεται με τον καλύτερο τρόπο η γεωλογία της Κύπρου σε όρους Επιστήμης, Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, από την αρχαιότητα σχεδόν μέχρι σήμερα. Από τα πολλά αναγραφόμενα αξιοσημείωτα είναι τα κάτωθι:

Οι πολλές και θεαματικές γεωλογικές εμφανίσεις που υπάρχουν στην Κύπρο αποτελούν τη βάση για την κατανόηση της εξέλιξης των ωκεανών και του πλανήτη της Γης, καθόσον πάνω τους έχουν αποτυπωθεί όλες οι διεργασίες.

Αποτελεί η Κύπρος ένα αρχείο εμφανίσεων γεωλογικών φαινομένων, τα οποία καθορίζουν το φυσικό περιβάλλον και βοηθούν στην εξέλιξη της νήσου από παλαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα.

 

Το όρος Τρόοδος αποτελεί τη σπονδυλική στήλη της νήσου. Είναι ένας Οφιόλιθος, ένα κομμάτι του ωκεάνιου φλοιού που αναδύθηκε μετά από μακραίωνες και πολύπλοκες γεωλογικές διεργασίες, ως αποτέλεσμα ηφαιστειακής δράσης, από τη σύγκρουση της αφρικανικής με την ευρασιατική πλάκα. Το φαινόμενο αυτό συνέβη πριν ενενήντα εκατομμύρια χρόνια (90.000.000), στο βυθό της Τηθύος, ενός μεγάλου αρχαίου ωκεανού βάθους 3.000 μέτρων.

Έτσι σήμερα, όταν ένας περιηγητής ανεβαίνει στο σημερινό όρος Τρόοδος, ουσιαστικά κατεβαίνει στα έγκατα της γης, σε πετρώματα τμήματος του ανωτέρου μανδύα της γης, κάτω από τους σημερινούς ωκεανούς. Το υψόμετρο του Τροόδους μετέτρεψε το νησί, αντί ερήμου, σε εξαιρετικό βιότοπο, ενώ οι φυσικοί πόροι του αποτέλεσαν τη βάση της πολιτισμικής ανάπτυξής του.

Στο Τρόοδος βρίσκεται σημαντικός ορυκτός πλούτος σε μεγάλες ποσότητες.

Το οφιολιθικό Σύμπλεγμα του Τροόδους, είναι πλούσιο σε χαλκό, σε χρωμίτη, σε κοιτάσματα μπετονιτών, σε μεγάλα κοιτάσματα φυσικών ορυκτών χρωμάτων και λευκοχρώμων πετρωμάτων από οστρακώδεις μικροοργανισμούς που ζούσαν μέσα στη θάλασσα.

Ειδικά έχει το μεγαλύτερο κοίτασμα χρυσοτιλικού αμιάντου στην Ευρώπη και στις ποσότητες χαλκού ανά μονάδα επιφανείας συγκαταλέγεται μεταξύ των πέντε πλουσιότερων περιοχών του κόσμου. Ο χαλκός έχει μακραίωνη ιστορία στην Κύπρο και τελικά κατέστη συνώνυμος με αυτή.

Για 3.000 χρόνια το νησί ήταν το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής και εμπορίας χαλκού. Ο χαλκός εξαγόταν σε όλη τη Μεσόγειο από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Ισπανία και από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Αίγυπτο.

Η πρώιμη και μεγάλη παραγωγή του χαλκού στην Κύπρο επιτάχυνε τη μετάβαση από τη Χαλκολιθική Περίοδο στην Εποχή του Χαλκού.

Υπάρχουν σαράντα (40) σωροί αρχαίας σκουριάς συνολικής ποσότητας τεσσάρων εκατομμυρίων (4.000.000) τόνων. Αυτοί έχουν προκύψει ως υπόλειμμα από παραγωγή διακοσίων χιλιάδων (200.000) τόνων καθαρού χαλκού, ως προϊόντα της μεγάλης μεταλλευτικής βιομηχανίας  που είχε αναπτυχθεί στο νησί, στο διάστημα 2.000 π.Χ. μέχρι 500 μ.Χ.     

Από τα μεταλλεία χαλκού προέκυπταν πολλά ορυκτά φάρμακα, που πολύ γρήγορα οι αρχαίοι μεταλλωρύχοι ανακάλυψαν τις ιαματικές ιδιότητες που είχαν.

Έτσι η Κύπρος κατέστη ένα κέντρο μάθησης της ιατρικής επιστήμης και εκπαίδευσης ιατρών στην Αρχαιότητα. Έχουν αποκαλυφθεί αρχαίες επιγραφές και άλλα ευρήματα, που μαρτυρούν το πλήθος των ιατρών που υπήρχαν και την παραγωγή και εξαγωγή ορυκτών φαρμάκων.

Ο ορυκτός πλούτος δεν ήταν γνώρισμα μόνο της αρχαίας εποχής. Η μεταλλευτική βιομηχανία αναπτύχθηκε σημαντικά από τις αρχές του 20^ου αιώνα. Δημιούργησε νέες θέσεις εργασίας, κράτησε τον κόσμο στο νησί και αναβάθμισε τεχνολογικά την Κύπρο φέρνοντας μεγάλα έσοδα.

Το όρος Τρόοδος με τη γεωμορφολογία του επηρέασε άμεσα και έμμεσα το περιβάλλον του και ολόκληρο το νησί. Έτσι η Κύπρος ήταν πάντοτε και είναι ένας εξαιρετικός τόπος διαβίωσης ανθρώπων και ένας βιότοπος με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, που εξασφαλιζόταν από το νερό που υπήρχε και την αξιοποίηση του μέσω πολλών συστημάτων.

Εντυπωσιακά είναι τα πολλά τεχνικά έργα που υπάρχουν και συνεχώς αποκαλύπτονται. Τα αρχαιότερα στον κόσμο πηγάδια βρίσκονται στην Κύπρο. Χρονολογούνται από το τέλος της 9^ης χιλιετίας π.Χ. Ακόμα, πολλά υδραγωγεία μεγάλου μήκους, φρεάτια, σύγχρονα και αρχαία κανάλια. Όλα αυτά για να εξασφαλίσουν το απαραίτητο νερό για ύδρευση και άρδευση και για το οποίο η φροντίδα ήταν και είναι συνεχής. Στο νησί σήμερα βρίσκονται μεγάλες εγκαταστάσεις αφαλάτωσης.

Ακόμη, η φύση χάρισε στην Κύπρο μεγάλο πλούτο σε υδρογονάνθρακες, των οποίων ο πρόσκαιρος εντοπισμός τοποθέτησε το νησί στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Έτσι η Κύπρος έχει πλέον τη δυνατότητα και την ευκαιρία να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο, όπως έκανε στην Αρχαιότητα και να παρουσιάζει μεγάλες ευοίωνες προοπτικές για το μέλλον της.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΠΑΠΑΦΩΤΙΟΥ

ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π.