Ο Δίολκος στον Ισθμό της Κορίνθου Έγκριση μελέτης – ανάταξης του

 

 

«ὁ δ’ Ἰσθμὸς κατὰ τὸν διολκὸν, δι’ οὗ τά πορθμεῖα ὑπερνεωλκοῦσιν ἀπὸ τῆς ἑτέρας εἰς τὴν ἑτέραν θάλατταν, εἴρηται ὅτι τετταράκοντα σταδίων ἐστίν» (Στράβων Η, ΙΙ 2)

Την Τρίτη 4 Ιουνίου 2013 παρουσιάστηκε και εγκρίθηκε, μετά από συζήτηση, από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), η μελέτη σχετικά με τον Δίολκo στον Ισθμό της Κορίνθου.

Η μελέτη περιελάμβανε δύο υπομελέτες:

1. Οριστική Μελέτη του έργου.
2. Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) του ιδίου έργου με τίτλο «Προστασία της όδευσης του αρχαίου Διόλκου, στην Ποσειδωνία-Ίσθμια», Περιφερειακής Ενότητας (Π.Ε) Κορινθίας Περιφέρειας Πελοποννήσου.

Πρόκειται για μια σοβαρή μελέτη ιδιαίτερου αντικειμένου, η οποία εκπονήθηκε από την “Εγνατία Οδός Α.Ε.”, σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, με χορηγία της “Club Hotel Casino Loutraki”.

Η Μελέτη ήταν δύσκολη και χρειαζόταν ιδιαίτερη προσέγγιση και γι’ αυτό ζητήθηκε και η βοήθεια ειδικών επιστημόνων, μεταξύ αυτών του καθηγητού Ε.Μ.Π. κου Θεοδόση Τάσιου, ο οποίος ήταν ο δημιουργός της εικονοκινητικής ταινίας “Δίολκος, 1500 χρόνια”.

Στο τμήμα αυτό πού θα γίνει η ανάταξη παρατηρείται η μεγαλύτερη καταστροφή. Αυτή άρχισε περιορισμένα αμέσως μετά τη διάνοιξη της Διώρυγας, τη δεκαετία του 1880 και συνεχίστηκε καθ’ όλα τα χρόνια λειτουργίας της. Είναι σίγουρο ότι η διάνοιξη της Διώρυγας κατέστρεψε ένα τμήμα αυτής, χωρίς να αναφέρεται κάτι από τον Ούγγρο Bella Garster, επικεφαλή μηχανικό της διόρυξης του Ισθμού.

Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες η καταστροφή αυξήθηκε έντονα. Κύρια αιτία της καταστροφής του τμήματος, είναι οι κυματισμοί της θάλασσας που προκαλούνται από τις διελεύσεις των πλοίων. Οι κυματισμοί προσπίπτουν στο πρανές του εδάφους, επί του οποίου έχουν εδρασθεί οι λίθινοι δόμοι του Διόλκου και σιγά-σιγά με τη διεύρυνση του πλάτους της Διώρυγας καταρρέει το έδαφος κάτω από τους δόμους, πολλοί από τους οποίους σωριάζονται στη θάλασσα.

Σύμφωνα με τη Μελέτη θα κατασκευασθεί ένα ανάχωμα παράλληλο προς τη διαδρομή του Διόλκου, σε μικρή απόσταση και σε τεθλασμένη διάταξη. Το ανάχωμα θα αποτελείται από προκατασκευασμένα κιβώτια από οπλισμένο σκυρόδεμα διαστάσεων 4,00μ. x 4,47μ. x 5,50μ.

Τα κιβώτια αυτά δε θα είναι πλήρη, αλλά θα έχουν ανοίγματα για την είσοδο και έξοδο του θαλασσινού νερού. Πλευρικά πρανή από λίθους και στις δύο πλευρές του αναχώματος, θα ολοκληρώσουν την επέμβαση. Θα πραγματοποιηθούν πολύπλοκες εργασίες, επιχώματα, εκσκαφές, κατασκευή τοιχίων, δαπέδων αλλά και επανεπιχώσεις, διαστρώσεις με γεωύφασμα, τοποθέτηση γεώσακων, κατασκευή οπλισμένου επιχώματος, προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο. Πρώτη εργασία της επέμβασης θα είναι η ανέλκυση των βυθισμένων δόμων του Διόλκου, οι οποίοι θα συντηρηθούν σε γειτονικό εργοτάξιο επιφανείας έξι στρεμμάτων. Στη λύση αυτή κατέληξαν οι μελετητές λόγω της γεωλογίας της περιοχής και συγκεκριμένα λόγω της διατομής του σκάμματος της Διώρυγας, η οποία είναι τραπεζοειδής διατομή και της οποίας το βάθος αρχίζει πολύ κοντά στον Δίολκο.

Ο Δίολκος είναι ένα από τα μεγάλα έργα της αρχαιότητας στην Κορινθία (εποχής Περιάνδρου – 6^ου π.Χ. αιώνα), το οποίο συνδυάζεται άμεσα με τα αρχαία λιμάνια του Λεχαίου και των Κεγχρεών, αποτελώντας μια ενότητα κατασκευαστική, λειτουργική και οικονομική. Στην ουσία είναι ένας καλοφτιαγμένος δρόμος, πλάτους 4,00μ.-6,00μ., με δόμους κανονικού μεγέθους, ο ένας δίπλα στον άλλο, σε παράλληλες σειρές μεταξύ τους. Οι γραμμές των τροχών έχουν αποτυπωθεί και έχουν χαραχτεί σε απόσταση 1,50 μ. μεταξύ των (μεταξόνια απόσταση). Ο Δίολκος ακολουθεί το ανάγλυφο του εδάφους. Στο γνωστό τμήμα του, δεν παρατηρούνται τεχνητά έργα, ούτε και έντονες διαμορφώσεις του εδάφους με επιχώσεις ή χωματισμούς. Από την υπάρχουσα διαδρομή και την κατά μήκος κλίση του τμήματος αυτού – περίπου 1% – προκύπτει ότι κυρίαρχο και καθοριστικό στοιχείο για τη χάραξη είναι η κατά μήκος κλίση. Το συνολικό μήκος της γνωστής διαδρομής του Διόλκου είναι στα 1.100μ. Το μήκος τμήματος όπου γίνεται η επέμβαση είναι περίπου 180,0μ. Το συνολικό μήκος εκτιμάται στα 7.500μ.. Η κλίση των τμημάτων αυτών είναι 1-2,5%.

Επί σειρά αιώνων τα ερείπια του Διόλκου ήταν θαμμένα στο έδαφος. Το ορατό τμήμα του, ήταν μια επιφάνεια από δόμους, σαν πλατφόρμα, στο στόμιο της Διώρυγας προς τον Κορινθιακό κόλπο, με μικρή κλίση προς τη θάλασσα, διαστάσεων περίπου 50,0μ. x 10,0μ. Αυτή η επιφάνεια θεωρήθηκε από τον Harold North Fowler (1932) ότι ήταν η κατάληξη του Διόλκου. Νωρίτερα, ο J. G. Fraser, (1917), αναφέρθηκε σε ένα άλλο τμήμα του Διόλκου κοντά στο χωριό Καλαμάκι, στο Σαρωνικό κόλπο.

Η πρώτη περιγραφή του Διόλκου πού συναντούμε είναι στον Baedecker, ταξιδιωτικό οδηγό του ‘Griechenland Handbuch fur Reisende’-Leipzig. Εκεί αναφέρεται ότι «κοντά στη βόρεια πλευρά του τείχους (εννοεί το Εξαμίλιο Τείχος) προς την πλευρά της Στερεάς Ελλάδας και κοντά στο δρόμο από την Κόρινθο στο Καλαμάκι, δίπλα σ’ ένα φυλάκιο φρουράς, τα υπολείμματα αμαξιτού δρόμου του Διόλκου, είναι ορατά. Πάνω σ’ αυτόν, μικρά πλοία μεταφέρονταν κατά μήκος του Ισθμού για να αποφύγουν το γύρο της Πελοποννήσου».

Η επέμβαση, όταν ολοκληρωθεί, θα προστατεύσει το μνημείο και θα δημιουργήσει ένα αρχαιολογικό χώρο, έτσι ώστε να είναι επισκέψιμος και ανοικτός στο κοινό. Στη συνέχεια η Πειραματική Αρχαιολογία μπορεί να παίξει σπουδαίο ρόλο στην κατασκευή ομοιωμάτων και στην παρουσίαση του τρόπου μεταφοράς των πλοίων επί των ολκών, έτσι ώστε να εφαρμοστεί αυτό που ο καθηγητής Θ. Π. Τάσιος αναφέρει: «μια μέρα μπορεί και να υπερφέρωμεν (Θουκυδίδης) ή να υπερισθμίσωμεν (Πολύβιος) ή υπερενεωλκύσωμεν (Στράβων) ή διισθμιονίσωμεν (Αριστοφάνης) ή διαβιβάσωμεν (Φραντζής) ορισμένα πλοία πάνω από τον Δίολκον».

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει έντονη και ουσιαστική παρουσία στα έργα Πολιτισμού. Όχι μόνο, έχει εντάξει μεγάλο αριθμό έργων μέχρι σήμερα, στους κωδικούς 58, 59 που αφορούν τα αρχαιολογικά έργα και μουσεία, αλλά έχει καλύψει κατά πολύ τους αντίστοιχους προϋπολογισμούς και τον αριθμό των έργων. Ήδη εκτελούνται περίπου πενήντα έργα στην Πελοπόννησο και είναι αρκετά ακόμα προς εκτέλεση.

Όσον αφορά την ανάταξη του Διόλκου, είναι συνεχές το ενδιαφέρον και η φροντίδα του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου κου Πέτρου Τατούλη. Μετά την έγκριση της Μελέτης από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), η επέμβαση του κου Περιφερειάρχη θα είναι καθοριστική και ουσιαστική για την περαιτέρω πορεία του έργου. Και αυτό είναι συνέχεια των πολλών και αδιάκοπων προσπαθειών πού είχε κάνει ως Υπουργός Πολιτισμού για τα έργα Πολιτισμού και δυστυχώς δεν υπήρξε μετά από αυτόν συνέχεια.

Σχετικά:

https://plus.google.com/photos/112541195672969416026/albums/5892000040576245569

Βιβλιογραφία: Απόστολος Ε. Παπαφωτίου “Ο ΔΙΟΛΚΟΣ ΣΤΟΝ ΙΣΘΜΟ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ”. Προλογίζει ο καθηγητής Θ. Π. Τάσιος.

Την ταινία “Δίολκος, 1500 χρόνια” μπορεί να την παρακολουθήσει κανείς στο:

http://www.youtube.com/watch?v=SQ36iO8mLvo (ελληνικά)

http://www.youtube.com/watch?v=mG-8uaCxzq8 (αγγλικά)

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΠΑΠΑΦΩΤΙΟΥ

ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π.