Άρθρο του Δημήτρη Δαββέτα
Με αφορμή τα γκραφίτι στους τοίχους του Πολυτεχνείου, αναπτύχθηκε από τους υποστηρικτές αυτής της παρέμβασης ότι επρόκειτο για καλλιτεχνική πράξη. Το επιχείρημά τους στηρίζεται στην άποψη ότι τα γκράφιτι αποτελούν συνέχεια ντανταϊστικού ή φουτουριστικού ύφους.
Από εδώ ακριβώς ξεκινώ και τον αντίλογό μου. Τα γκραφίτι υπήρξαν από τις αρχές του 20ού αιώνα, με αποκορύφωμα τη δεκατία του ’60 και το Μάη του ’68, ένα είδος πολιτικό-κοινωνικής αντίδρασης.
Ο μεγάλος αφροαμερικανός καλλιτέχνης Ζαν Μισέλ Μπασκιά είχε γεμίσει τους δρόμους της Νέας Υόρκης, από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, με ποιητικές φράσεις υπογράφοντας με το ψευδώνυμο SAMO. Όμως, τα γκραφίτι του τα ζωγράφιζε σε άδειους ή έρημους χώρους και όχι σε κτήρια με αισθητική, ιστορία και παράδοση. Δεν ήθελε να βεβηλώσει αρχιτεκτονήματα. Δεν ήθελε να καταστρέψει. Ήθελε απλά η γλώσσα των γκράφιτί του να μιλά στην καρδιά και το μυαλό των πολιτών σε σχέση με την καθημερινότητά τους. Συμπεριφερόταν δηλαδή σαν καλλιτέχνης και όχι σαν καταστροφέας.
Πολλοί επίσης μίλησαν για το έργο Μόνα Λίζα του Ντα Βίντσι, το οποίο ο Ντυσάμπ έφτιαξε εκ νέου, βάζοντας μουστάκια στη Μόνα Λίζα. Αυτή η ντανταϊστική του πράξη δεν στόχευε στην καταστροφή του γνήσιου έργου καθώς έγινε πάνω σε φωτοτυπία του αυθεντικού. Ο Ντυσάμπ, σαν γνήσιος δημιουργός, σεβάστηκε το αυθεντικό έργο τέχνης. Συμπεριφέρθηκε σαν εικαστικός καλλιτέχνης. Κάτι που συνέβη και τα χρόνια του ’80 όταν τα γκράφιτι του Μπασκιά εισήχθησαν στην καλλιτεχνική γλώσσα ως νέο αλφάβητο.
Συνεπώς τα γκράφιτι, είναι τέχνη από μόνα τους και δεν χρειάζονται καταστροφικές δράσεις για να υπάρξουν. Η τέχνη από την ίδια της τη φύση επιθυμεί να εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία κι αυτό εκαναν και οι δυναμικές πρωτοπορίες ( Avant-Gardes ) του 20ού αιώνα. Θέλησαν να ανοίξουν διάλογο με τις παραδόσεις, να τις εκσυγχρονίσουν και όχι να τις αφανίσουν, ακόμη κι αν χρειάστηκε πολλές φορές να έρθουν σε εννοιολογική κι αισθητική ρήξη με αυτές. Μόνο ο σοβιετικοί κομμουνιστές, ο εθνικοσοσιαλισμός του Χίτλερ και οι τζιχαντο-ταλιμπάν θέλησαν να καταστρέψουν. Κατέστρεψαν αντίστοιχα έργα του Μάλεβιτς και του Μπέκμαν μεταξύ άλλων και ανατίναξαν τους Βούδες στο Αφγανιστάν και την προϊσλαμική τέχνη στη Μοσσούλη του Ιρακ.
Θέλω να πιστεύω πως αυτοί που έκαναν τα γκράφιτι στο Πολυτεχνείο δεν σκέφτονται έτσι, όμως η πράξη τους εκ των πραγμάτων εμπεριέχει ταλιμπανιστική ιδεολογία.
Η τέχνη δεν χρειάζεται ούτε ιδεολογία, ούτε ταλιμπανισμό. Από μόνη της είναι μια δημιουργική καλυτέρευση ζωής. Γι’ αυτό και ο μεγάλος ποιητής Φερνάντο Πεσσόα έλεγε «το γεγονός ότι υπάρχει τέχνη είναι η απόδειξη ότι η ζωή από μόνη της δεν φτάνει».
Το άρθρο του Δ.Δαββέτα «Ταλιμπανισμός και Γκραφίτι», όπως δημοσιεύθηκε σήμερα στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος
