Φράγκικος Πύργος Ακροκορίνθου

 
Γράφει ο Απόστολος Παπαφωτίου

Με εντατικό ρυθμό συνεχίζονται οι εργασίες αποκατάστασης του Φραγκικού Πύργου στον Ακροκόρινθο Κορινθίας. Το έργο έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ (2007-2013)  με αρχικό προϋπολογισμό 500.000 € και 650.000 € μετά την αναθεώρηση το Δεκέμβριο του 2013. Φορέας υλοποίησης είναι η 25^η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (Ε.Β.Α.). Ο τίτλος του έργου είναι «Στερέωση – Αποκατάσταση του Νοτιοδυτικού (Φράγκικου) Πύργου και του περιβόλου του και επείγουσες στερεωτικές εργασίες της Κρήνης Άνω Πειρήνης στο κάστρο Ακροκορίνθου, Δήμος Κορινθίων, Νομού Κορινθίας».

Αντικείμενο του έργου είναι η αποκατάσταση του μεγάλου Νοτιοδυτικού Πύργου στο Κάστρο του Ακροκορίνθου, που είναι γνωστός ως Φράγκικος Πύργος, η συντήρηση του κτηρίου  μέσω της αντιμετώπισης των δομικών του προβλημάτων και η ανάδειξη και η βελτίωσης της επισκεψιμότητάς του.

Το έργο είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, εκτελείται από μία οργανωμένη και συγκροτημένη ομάδα εργασίας της 25^ης Ε.Β.Α. με ειδική γνώση και ιδιαίτερη επιμέλεια αποκαλύπτοντας άγνωστες πτυχές  όχι μόνο για την ιστορία του Μνημείου αλλά και για την ιστορία του Ακροκορίνθου και της πόλεως Κορίνθου κατά το πέρασμα των αιώνων.  

Το κάστρο του Ακροκορίνθου έχει κηρυχθεί ως προέχον βυζαντινό μουσείο με το  ΒΔ 25-2-1922 (ΦΕΚ 28/Α/26-2-1922) και ως αρχαιολογικός χώρος με την ΥΑ 16307/9-9-1965(ΦΕΚ 605/16-9-1965).

Ο Ακροκόρινθος αποτελεί το κάστρο που στεφανώνει τον απότομο ομώνυμο βράχο  με υψόμετρο 575 μ., στα ΝΔ της αρχαίας Κορίνθου. Αυτό δηλώνει και η ετυμολογία της λέξης Ακροκόρινθος.

Είναι  ένα κάστρο με συνεχή κατοίκηση και με μεγάλη ιστορία, τα επιβλητικά τείχη του οποίου έχουν μήκος περίπου 3.000 μέτρα και περικλείουν έκταση 240.000 τ.μ. (240 στρέμματα).

Το κάστρο έχει είσοδο από τα δυτικά. Μπροστά από την πύλη αυτή υπήρχε τάφρος με ξύλινη κινητή γέφυρα. Η πορεία των τειχών υπαγορεύεται από την μορφολογία του εδάφους και ακολουθείται σε όλες τις περιόδους από τα κλασικά έως και τα νεώτερα χρόνια.

Τρεις επάλληλες ζώνες οχύρωσης με ισάριθμους πυλώνες, ιδιαίτερα επιβλητικούς, οδηγούν στο εσωτερικό του κάστρου.

Ο λόφος του  Ακροκορίνθου είχε οχυρωθεί ήδη από την αρχαιότητα. Τα τείχη του συνδέονταν με τα τείχη της πόλης της Κορίνθου και το σημαντικότερο λιμάνι του Λεχαίου. Η αυτονομία του χώρου, όσον αφορά στην υδροδότηση, με την ύπαρξη πηγής εντός των τειχών, η ομαλότητα του εδάφους στο εσωτερικό του κάστρου και η ύπαρξη οχύρωσης δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για κατοίκηση σε όλες τις εποχές με αντίστοιχα δομήματα και κατασκευές.

Ο ναός της Αφροδίτης είναι της κλασικής εποχής. Ακόμα υπάρχουν χριστιανικοί ναοί (Άγιος Δημήτριος, τρίκλιτη βασιλική της Β΄ Ενετοκρατίας), οικίες, τζαμιά, υπόγεια βυζαντινή δεξαμενή με πεσσούς και καμάρες, κρήνες, η πηγή Άνω Πειρήνης με δύο υπόγειους θολοσκεπείς χώρους και άλλα κτήρια δημόσιας χρήσης, των οποίων τα κατάλοιπα διατηρούνται έως σήμερα. Ωστόσο η διαρκής κατοίκηση προξένησε και καταστροφές, κυρίως στις προχριστιανικές αρχαιότητες.

Ο Πύργος κατέχει τμήμα της οχύρωσης της νοτιοδυτικής κορυφής του Ακροκορίνθου  με υψόμετρο περίπου 530 μ. και αποτελεί ιδιαίτερα προστατευόμενη περιοχή, η οποία ελέγχει το εσωτερικό του κάστρου.

Η οχυρωμένη αυτή θέση, που βρίσκεται ο Πύργος με τον περίβολο του, μεταξύ άλλων κτισμάτων περιλαμβάνει και υπόγεια θολοσκεπή δεξαμενή. Έχει επίμηκες ακανόνιστο σχήμα με μήκος περίπου 110 μ. (στη διεύθυνση ανατολής – δύσης) και μέγιστο πλάτος περίπου 30 μ.

Εγκάρσιος τοίχος διαχωρίζει σε δύο τμήματα τον ευρύτερο χώρο του Πύργου, στο δυτικό και στο ανατολικό που επικοινωνούσαν μέσω τοξωτού ανοίγματος. Ο Πύργος καταλαμβάνει τη  βορειοανατολική γωνία του περιβόλου και έχει εποπτεία σχεδόν σε όλη την περιοχή εσωτερικά του κάστρου.

Έχει ορθογώνιο σχήμα κάτοψης με τις μακρές πλευρές του προσανατολισμένες στον άξονα ανατολή – δύση. Τα τείχη της  οχύρωσης συνδέονται με τον Πύργο στο μέσον περίπου της δυτικής πλευράς και στο ανατολικό άκρο της νότιας πλευράς του υπό γωνία περίπου 80^ο μοιρών.

Έχει γενικές εξωτερικές διαστάσεις περίπου 11,30x8,60 μ και εδράζεται σε βαθμιδωτή κρηπίδα το μέγιστο ύψος της οποίας είναι 3,65 μ στην βορειοανατολική του γωνία.

Το ύψος του Πύργου πάνω από την κρηπίδα είναι περίπου 9,60 μ ενώ δεν σώζεται σε κανένα σημείο η απόληξή του. Μοναδική γνωστή μαρτυρία για τη μορφή της αποτελεί η  απεικόνιση επάλξεων σε μία ιδιαίτερα αξιόπιστη χαλκογραφία του 1845 φιλοτεχνημένη από τον Theodose Du Moncel.

Παράλληλα προς το έργο αυτό εκτελούνται από την 25^η Ε.Β.Α. στερεωτικές εργασίες στα τείχη της οχύρωσης.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου συμμετέχει ενεργά και επενδύει στον Πολιτισμό με ορθολογικές και συνεπείς ενέργειες και συμβάλλει στην ανάδειξη και την αξιοποίηση σημαντικών αρχαιολογικών χώρων, πολιτιστικών μνημείων και χώρων. Άλλωστε όπως καταδεικνύεται από τα συγκριτικά στοιχεία που εκδίδονται από το Υπουργείο Ανάπτυξης, η Περιφέρεια Πελοποννήσου καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στην απορρόφηση του ΕΣΠΑ. Είναι σημαντική και ουσιαστική η απορρόφηση των κονδυλίων από την Περιφέρεια και αυτό γίνεται μέσω του σχεδιασμού, της τεχνοκρατικής προσέγγισης και της συνεργασίας με το Υπουργείο Πολιτισμού, των Εφορειών, τα Επιμελητήρια και τις Υπηρεσίες της Περιφέρειας.

Στο πλαίσιο αυτό εκτελούνται έργα Πολιτισμού στην Κορινθία προϋπολογισμού 7,5 εκατ. ευρώ, στη δε Πελοπόννησο προϋπολογισμού 65 εκατ. ευρώ, τα οποία αποτελούν, για την Πελοπόννησο, την υψηλότερη επένδυση στον Πολιτισμό, από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ε. ΠΑΠΑΦΩΤΙΟΥ 
ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π.