Άρθρο του Γρηγορίου Κανακάρη*
Είναι αναμφισβήτητο, ότι εδώ και καιρό βιώνουμε μια από τις πιο δύσκολες εποχές για τη χώρα μας. Η σημερινή οικονομική κρίση, η οποία έφερε στο φως όλες τις μεγάλες αδυναμίες του πολιτικού μας συστήματος, τα τρωτά της ελληνικής κοινωνίας καθώς και το έλλειμμα ηθικής μας, απειλεί να μας οδηγήσει στην καθολική χρεοκοπία και να μας καταστήσει εφ όρου ζωής υποτελείς σε ξένες επιρροές.
Τα αίτια αυτής της κρίσης ανάγονται στις πολιτικές των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών που έθρεψαν και συντήρησαν ένα σαθρό πολιτικό σύστημα και οδήγησαν τη χώρα σε αδιέξοδο. Δημιούργησαν ένα πολιτικό μηχανισμό ο οποίος στηρίχτηκε στη διαφθορά, τη διαπλοκή των πολιτικών και των κομμάτων με τους επιχειρηματίες, τη συναλλαγή, την υπεξαίρεση και διασπάθιση του δημόσιου χρήματος από τους πολιτικούς υπέρ εαυτών και των ψηφοφόρων τους, την ατιμωρησία, την αναξιοκρατία, την εξυπηρέτηση του ατομικού σε βάρος του κοινωνικού συμφέροντος. Μέσα σ αυτό το πολιτικό πλαίσιο επιτύχαμε ένα επίπεδο επίπλαστης ευημερίας και επιλέξαμε να ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας, με δανεικά, χωρίς προσπάθεια για δημιουργία υποδομής που θα χτίσει την ανάπτυξη.
Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες οι κυβερνήσεις κατασπατάλησαν σε ψηφοθηρικές παροχές τους πακτωλούς των ευρωπαϊκών «πακέτων σύγκλισης» για να εξαγοράσουν την παραμονή τους στην εξουσία. Οι αναπτυξιακοί νόμοι ήταν μια προσωρινή απασχόληση σημαντικού αριθμού εργαζομένων και επιχειρηματιών χωρίς μέριμνα για σταθερή ανάπτυξη, βελτίωση της εγχώριας παραγωγής και δημιουργία βιώσιμων επιχειρήσεων. Τα χρήματα που προορίζονταν για επενδύσεις «μοιράστηκαν» στις κομματικές συντεχνίες και στους ασύδοτους επιχειρηματίες με αποτέλεσμα η Ελλάδα να αποκοπεί από κάθε ικανότητα για παραγωγή, ανάπτυξη και καινοτομία. Έτσι, η χώρα βυθίστηκε σε μια παρακμιακή ατμόσφαιρα, αποτέλεσμα των φαύλων πολιτικών και του ανίκανου και διεφθαρμένου συστήματος. Τις καταστρεπτικές συνέπειες όλων αυτών των πράξεων και παραλείψεων των κυβερνώντων τις υφίσταται τώρα η Ελληνική κοινωνία και μάλιστα τα πιο ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού.
Όμως, η ύφεση στην οποία βυθίζεται η χώρα είναι η μία παράμετρος του προβλήματος. Μια άλλη της πλευρά είναι η τροπή που παίρνουν τα εθνικά μας ζητήματα. Είναι αναμφισβήτητο ότι υπάρχει σχέση εξάρτησης μεταξύ της οικονομίας και της εξωτερικής πολιτικής μιας χώρας. Επίσης, είναι γνωστό ότι οι διακρατικές σχέσεις διέπονται κυρίως από τη δύναμη- στρατιωτική και οικονομική και ελάχιστα από το διεθνές δίκαιο. Αυτό σημαίνει ότι η δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα την καθιστά αδύναμη διαπραγματευτικά και υποχωρητική στα κρίσιμα ζητήματα της εξωτερικής μας πολιτικής έναντι των ξένων διεκδικήσεων και των ευρέων γεωπολιτικών ανακατατάξεων που μεθοδεύονται στην ευρύτερη περιοχή μας. Διότι όταν ένας λαός είναι καθημαγμένος κοινωνικο-οικονομικά και τρομοκρατημένος πολιτικά από την απειλή ανακατατάξεων στην περιοχή του, κάποια μέρα θα αντιληφθεί ότι πίσω από την αθώα ιδέα των «φιλικών συνομιλιών» ελλοχεύει ο κίνδυνος α π ε μ π ό λ η σ η ς των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Ενδεχομένως, η κυβέρνηση να βασίζεται στις οικονομικές δυσκολίες για να περάσει αμφιλεγόμενες λύσεις και να έχει ήδη ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τους γείτονές μας για τη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου και τη διαμόρφωση ενός ειδικού status quo.
Αλλά και στα εσωτερικά τα πράγματα είναι ελαφρώς χειρότερα. Διότι με την δανειακή σύμβαση που υπέγραψε η Ελλάδα δίνεται η δυνατότητα στους δανειστές μας αν δεν τηρήσουμε τα όσα έχουμε συμφωνήσει, να κατάσχουν δημόσια κτίρια (όπως η Βουλή), την πολεμική αεροπορία ακόμα και την Ακρόπολη και ότι αυτοί κρίνουν αναγκαίο. Συγκεκριμένα, το σχετικό κείμενο της σύμβασης αναφέρει : « Ούτε ο Δανειολήπτης (δηλαδή η Ελλάδα) ούτε τα περιουσιακά του στοιχεία έχουν ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο σε περίπτωση: δίκης, κατάσχεσης (συντηρητικής ή αναγκαστικής) είτε αναγκαστικής εκτέλεσης και σε οποιαδήποτε περίπτωση άλλης ενέργειας ή διαδικασίας σχετικά με τη Σύμβαση». Σε άλλη θέση της Σύμβασης ορίζεται ότι η Ελλάδα παραιτείται από τα δικαιώματα εθνικής κυριαρχίας "αμετάκλητα και άνευ όρων". Δηλαδή, η Ελλάδα έχει παραιτηθεί από δικαιώματα ασυλίας δικαιοδοσίας, ασυλίας εκτέλεσης και είναι έρμαιο των διαθέσεων τρίτων χωρών ακόμα και κερδοσκοπικών οργανισμών που μπορεί να είναι δανειστές μας. Πρόκειται για μια επαίσχυντη συμφωνία με την οποία η κυβέρνηση παραχώρησε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στους διεθνείς δανειστές μας.
Η κρίση, όμως, που συγκλονίζει τη χώρα δεν είναι μόνο κρίση οικονομική. Είναι μια κρίση που προσβάλλει το πολιτικό και κοινωνικό μας σύστημα συνολικά. Και αυτό διότι οι πολίτες έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στις αξίες και τους θεσμούς της πολιτείας καθώς έχουν την αίσθηση ότι οι πολιτικοί εξυπηρετούν μόνο τα ιδιοτελή τους συμφέροντα και αδιαφορούν για το γενικό συμφέρον. Η πεποίθηση αυτή εκφράστηκε εύγλωττα στις πρόσφατες εκλογές με το πρωτοφανές ποσοστό αποχής των ψηφοφόρων (πάνω από 50%), οι οποίες έδειξαν ότι υπάρχει πλέον ζήτημα νομιμότητας, δηλαδή ζήτημα αντιπροσώπευσης, που καταλήγει σε κρίση Δημοκρατίας. Η κυβέρνηση στηρίζεται σε λιγότερο από 20% του λαού, την ώρα που οι νέοι σε ποσοστό που υπερβαίνει το 75% γυρίζουν μαζικά την πλάτη στον πολιτικό βίο. Ωστόσο, για τις τελευταίες αυτές εξελίξεις δεν μπορεί να μην διερωτηθεί κανείς γιατί ξαφνικά ένα τέτοιο ποσοστό οργισμένης αποχής στις πρόσφατες εκλογές; Πως τόσοι πολίτες αφυπνίσθηκαν από τη νάρκη της συμφεροντολογικής ένταξης στα κόμματα και αίφνης άρχισαν να βλέπουν την πραγματικότητα; Πως ξαφνικά μια τεράστια μερίδα ψηφοφόρων απέκτησε σκέψη και κρίση; Και τι έκαναν όλα αυτά τα χρόνια; Μήπως η στάση τους δεν ήταν παρά συνειδητή συγκάλυψη και εγκληματική ιδιοτέλεια στις πρακτικές ενός εξαχρειωμένου κομματικού κατεστημένου;
Υπό αυτές τις συνθήκες λοιπόν, το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή χωρίς πρόγραμμα, χωρίς προτάσεις και χωρίς σχεδιασμό. Κατ΄αρχάς, ο πρωθυπουργός από τη στιγμή που ανέλαβε, άργησε πάρα πολύ να εκτιμήσει την έκταση και το βάθος της οικονομικής κρίσης. Όταν τελικά, αναγκάστηκε να δράσει οι προσπάθειες του επικεντρώθηκαν σε δημόσιες σχέσεις στο εξωτερικό, ταξίδια και ανακοινώσεις που είχαν ως αποτέλεσμα να βλάψουν τα συμφέροντα της χώρας. Ο συνδυασμός απειρίας, καθυστέρησης στη λήψη μέτρων και άγνοιας του πως λειτουργεί η αγορά είχε καταστροφικά αποτελέσματα. Όσο λοιπόν ο κ. Παπανδρέου έτρεχε στο εξωτερικό τόσο ανέβαιναν τα spread. Έτσι φτάσαμε στο Μνημόνιο. Ανεξάρτητα από το αν ήταν αναγκαίο να καταφύγουμε στο μνημόνιο, καλώς η κακώς, αποτελεί πλέον πραγματικότητα. Ας το δούμε σαν μια μεγάλη ευκαιρία να γίνουν οι απαιτούμενες διαρθρωτικές αλλαγές για την εξυγίανση της Δημόσιας Διοίκησης και την επαναλειτουργία του κράτους που τόσα χρόνια εξήγγειλαν οι ηγεσίες αλλά ουδέποτε εφήρμοσαν φοβούμενες το πολιτικό κόστος.
Όσο για τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης σαν να μην έχουν αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος περιορίζονται στις αμοιβαίες καταγγελίες, σε στερεότυπους λαϊκισμούς και στην εκμετάλλευση της κρίσης για την εξυπηρέτηση των κομματικών τους σκοπιμοτήτων. Τα μεν κόμματα της αριστεράς προτείνουν ανεδαφικές λύσεις που εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να σταθούν σε ένα επίπεδο κάποιας σοβαρής κριτικής, το δε κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης φέρεται να λέει ότι έχει δήθεν έτοιμες λύσεις για να εξέλθουμε από την κρίση και πως χωρίς «μνημόνιο» έφτανε περίπου ενάμισης χρόνος για ανάκαμψη. Και το ερώτημα που τίθεται είναι Πως; Με χρέος που αγγίζει το 150% (?) του ΑΕΠ είναι μαθηματικά βέβαιο ότι δεν θα ξεχρεώσουμε ποτέ. Είτε θα οδηγηθούμε σε πτώχευση, είτε σε αναδιάρθρωση, είτε σε στάση πληρωμών. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση δηλώνουν καθημερινά την κραυγαλέα α ν ε π ά ρ κ ε ι ά τους να διαχειριστούν αποτελεσματικά την παρούσα κατάσταση και να δώσουν ελπίδα ανάκαμψης από μια δεδομένη πτώχευση. Κάτι τέτοιο όμως, ήταν αναμενόμενο από επαγγελματίες πολιτικούς - της ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και του ΠΑΣΟΚ - που έπνιξαν τη χώρα σε υπέρμετρο δανεισμό για να εξαγοράσουν με διορισμούς την ψήφο τους, που καταλήστεψαν την οικονομία και που συνεχίζουν να εμπαίζουν τον Ελληνικό λαό με τις πλείστες εξεταστικές επιτροπές για την διερεύνηση των σκανδάλων οι οποίες δεν καταλήγουν πουθενά και δεν καταδικάζουν κανένα ένοχο αφού γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι οι όποιες ποινικές ευθύνες έχουν παραγραφεί, εκτός, ενδεχομένως, του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Οι εξαγγελίες των κομμάτων για κάθαρση ήταν προσχηματικές. Στην πραγματικότητα, οι κ. Σαμαράς και Παπανδρέου αποφάσισαν να «κλείσουν» τις μεγάλες υποθέσεις σκανδάλων προβαίνοντας σε μια απροκάλυπτη σ υ γ κ ά λ υ ψ η των ενόχων και σε έναν ανίερο πολιτικό σ υ μ ψ η φ ι σ μ ό εκατέρωθεν ανομημάτων. Όλα αυτά συμβαίνουν καθήν στιγμή, εδώ και δύο μήνες, ο Τύπος σε συχνές αναφορές του, φωτογραφίζει πολιτικό της περιόδου προ του 2000, με 180 offshore (εξωχώριες ή υπεράκτιες) εταιρείες που ελέγχουν 180 ακίνητα στην Αθήνα και που έχει ήδη το ΣΔΟΕ εντοπίσει εδώ και ένα ( ; ) χρόνο! Κάποιοι καλύπτουν επί μία δεκαετία τα αμαρτήματα αυτού, όπως και του κ. Τσοχατζόπουλου ίσως διότι εκβιάζονται. Ποιος από τους «παροικούντας τη Ιερουσαλήμ» δεν γνώριζε για τα ανωτέρω πρόσωπα ήδη από το 2000;
Έπειτα από όλα αυτά, είναι εύλογο, οι πολίτες να νιώθουν φόβο, ανασφάλεια και απόγνωση μπροστά στα επερχόμενα δεινά. Διότι γνωρίζουν πως η οικονομία δεν ανακάμπτει με τεχνάσματα και μαγικά τερτίπια. Είναι δε πολύ πιθανό, η συσσωρευμένη οργή των πολιτών και η εξαθλίωση ενός μεγάλου στρώματος της κοινωνίας (άνεργοι και μετανάστες), να οδηγήσουν αργά η γρήγορα σε κοινωνική έκρηξη και βίαιες ανατροπές.
Τέλος, η πραγματική κρίση που διέπει την χώρα μας είναι κρίση αρχών και αξιών. Είναι κρίση πάνω απ όλα παιδείας κοινωνικής, πολιτικής και ατομικής. Η έλλειψη παιδείας και καλλιέργειας πνευματικών, ηθικών και πολιτιστικών προτύπων οδήγησε στον ατομισμό, την ασυνειδησία και εν τέλει στον κατακερματισμό της κοινωνίας. Για αυτό όμως ελάχιστοι έκαναν λόγο όλα αυτά τα χρόνια, και σίγουρα όχι εκείνοι που καθορίζουν τις τύχες του τόπου μας. Εκείνοι, αντιθέτως, είτε συνειδητά είτε εξ αμελείας επέτειναν το πρόβλημα.
Σε κάθε περίπτωση η κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα έχει πλέον ορίσει ένα σημείο μη επιστροφής. Ας μην έχουμε αυταπάτες. Είναι ουτοπικό και ανεδαφικό να περιμένουμε λύση από αυτό το ανήθικο και υπόδικο στις συνειδήσεις πολιτικό προσωπικό της χώρας. Αυτό που χρειάζεται είναι να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη μιας άρδην ανατροπής του υπάρχοντος πολιτικού κατεστημένου. Είναι καιρός η ελληνική κοινωνία να αναλάβει μια γενναία προσπάθεια εξυγίανσης του πολιτικού μας συστήματος, ανανέωσης των θεσμών και κυρίως των προσώπων που μετείχαν στο δημόσιο βίο τα τελευταία 35 χρόνια και οι οποίοι ευθύνονται για τη σημερινή χρεοκοπία. Και αυτό μπορούμε να το πετύχουμε μόνο αν πάρουμε απόσταση από τα κόμματα. Μόνο τότε υπάρχει ελπίδα να απελευθερωθούμε από το άρρωστο αυτό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που διαχειρίζεται τις τύχες όλων μας.
Για να υπάρξουν σοβαρές αλλαγές, πρέπει να εξαφανιστούν όλοι οι τωρινοί πολιτικοί και τα κόμματα και να αντικατασταθούν από καινούργια πρόσωπα και ιδέες. Προς αυτή την κατεύθυνση, κάποια ελπίδα αρχίζει να διαφαίνεται με την νίκη των ανεξάρτητων υποψηφίων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα στις πρόσφατες εκλογές. Η εκλογική νίκη των κ. Καμίνη, Μπουτάρη αλλά και Δημαρά αποτελεί εν μέρει νίκη των συνειδητοποιημένων πολιτών και δίνει ελπίδα για την αποδέσμευση της ελληνικής κοινωνίας από την σημερινή υποτέλεια στην κομματοκρατία. Δυστυχώς, όμως, στους περισσότερους από τους υπόλοιπους Δήμους και Περιφέρειες οι πολίτες δεν είχαν την τόλμη να ξεφύγουν από την κομματική επιρροή. Ελπίζουμε αυτό το ρεύμα να μεταλαμπαδευτεί στο μέλλον και στην περιφέρεια και να συνειδητοποιήσουν οι συμπολίτες μας ότι πρέπει να πάρουν απόσταση από τις κομματικές επιλογές και να αναδείξουν τους άριστους για έναν ακόμη λόγο. Διότι επίκειται εκτός της δύσκολης περιόδου εναρμόνισης του «Καλλικράτη» και η δυσμενέστατη τριετία (?) υπό το Δ.Ν.Τ., η οποία με μέτριας ικανότητας δημοτικούς, περιφερειακούς και κυβερνητικούς άρχοντες είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη μας και να αναλάβουμε ως ενεργοί πολίτες πρωτοβουλίες για την αφύπνιση των συμπολιτών μας και τη δημιουργία ανεξάρτητων κινήσεων, οι οποίες θα προκαλέσουν την αλλαγή του πολιτικού κατεστημένου. Είναι επιτακτική ανάγκη η αναζήτηση των καλύτερων, κατά το δυνατόν, προσώπων που θα διαχειριστούν, στη δύσκολη αυτή συγκυρία, το μέλλον της χώρας και θα υπερασπιστούν με αποτελεσματικότητα την εθνική μας αξιοπρέπεια. Σ.Σ. :Ο κ. Γρηγόρης Κανακάρης είναι δικηγόρος Αθηνών,από την Λυκοποριά
