Σήμερα
μια νέα κρίση έρχεται να προστεθεί στην οικονομική ως σημαίνουσα απειλή
για την συνοχή της Ευρώπης. Πρόκειται φυσικά για την αδυναμία
αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης. Το ένα μετά το άλλο τα ευρωπαϊκά
κράτη παραβιάζουν τις κοινές συμφωνίες και το ευρωπαϊκό δίκαιο, κλείνουν
τα σύνορα και υποχρεώνουν καραβάνια δυστυχίας να συναθροίζονται μπροστά
σε συρματοπλέγματα. Πανηγυρίσαμε, και δικαίως, όταν έπεσε το τοίχος του
Βερολίνου και όταν άνοιξε η πράσινη γραμμή στη Λευκωσία για να δούμε
νέα τείχη να υψώνονται στην Ευρώπη;
Όχι, βεβαία η Ευρώπη δεν είναι ταμείο είναι μια ιδέα. Είναι η πολύ απλή ιδέα ότι μέσω της ενοποίησης μπορούμε να υπερβούμε τις διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος και να ζήσουμε ειρηνικά όλοι μαζί. Ο λόγος ύπαρξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ακριβώς να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος που οδήγησαν σε πολέμους και εκατόμβες θυμάτων. Με αλληλεγγύη και συλλογική προσπάθεια μπορούμε όλοι μαζί να πάμε μπροστά. Αυτό είναι το κοινό ευρωπαϊκό όραμα.
Δυστυχώς τους τελευταίους μήνες και ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες αυτό το όραμα έχει αρχίσει να ξεθωριάζει. Η Ευρώπη είναι ασθενής, πάσχει στο επίπεδο της υλοποίησης. Μια συμφωνία μεταξύ των αρχηγών κρατών μελών για την διατήρηση ανοιχτών συνόρων καταπατιέται βάναυσα λίγες ήμερες μετά από την υπογραφή της. Τον Οκτώβριο σχεδιάσαμε ένα σύστημα μετεγκατάσταση προσφύγων που προέβλεπε την δημιουργία hot spots, την ασφαλή ταυτοποίηση των προσφύγων και την αντιμετώπιση των διακινητών από την Τουρκία. Τι υλοποιήθηκε από όλα αυτά μέχρι σήμερα; Ελάχιστα και αυτά μόλις την τελευταία στιγμή.
Γιατί συμβαίνουν αυτά; Η ακροδεξιά καλπάζει στις χώρες του Βίζεγκραντ. Υπό την εκλογική πίεση οι ηγεσίες αυτών των χωρών καταλήγουν να παίρνουν μετρά τα οποία είναι όχι μόνο ασύμβατα με τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, παραβιάζουν κατάφωρα και το ενωσιακό δίκαιο. Φυσικά και αυτές οι χώρες δέχονται δυσαναλόγους αριθμούς προσφύγων. Η Αυστρία έχει υποδεθεί σχεδόν 90.000. Το κλείσιμο των συνόρων όμως δεν μπορεί να είναι η λύση.
Αυτό ισχύει και για έναν επιπρόσθετο λόγο. Η αδυναμία διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης επηρεάζει και άλλα κρίσιμα πεδία για το μέλλον της Ευρώπης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο σε λίγους μήνες θα έχουμε ένα δημοψήφισμα για την παραμονή του ή όχι στην ΕΕ. Το στρατόπεδο του «Brexit» έχει ήδη δει σημαντική αύξηση των ποσοστών του και λόγω της κρίσης του προσφυγικού.
Ούτε φυσικά και εμείς ως Ελλάδα έχουμε κάνει ότι έπρεπε. Τον Οκτώβριο είχαμε αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις τις οποίες έχουμε υλοποιήσει μόνο εν μέρει. Επίσης καθυστερήσαμε να συναινέσουμε στην μετάλλαξη της FRONTEX σε ευρωπαϊκή ακτοφυλακή και καταλήξαμε να αποδεχτούμε την ανάπτυξη αποστολής του ΝΑΤΟ με ομιχλώδεις όρους.
Τι πρέπει να γίνει; Τα πράγματα είναι σχετικά απλά. Εάν δεν ομαλοποιηθεί η κατάσταση στη Συρία και δεν τερματισθεί ο εμφύλιος πόλεμος το ζήτημα δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει αποφασιστικά. Οι πρόσφυγες δεν έρχονται στην Ευρώπη μόνο και μόνο επειδή κινδυνεύει η ζωή τους στη Συρία. Άλλωστε, οι περισσότεροι βρίσκονται στη σχετική ασφάλεια της Τουρκιάς, του Λιβάνου και της Ιορδανίας. Έρχονται και γιατί δεν βλέπουν μια ρεαλιστική προοπτική για την επιστροφή τους στα σπίτια τους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν είναι αυτός όμως ο μοναδικός λόγος. Στις χώρες που φιλοξενούνται σήμερα μπορεί να μην κινδυνεύουν αλλά δεν έχουν κανένα μέλλον. Δεν έχουν το δικαίωμα να εργαστούν και τα παιδιά τους δεν πάνε σε σχολείο. Πρακτικά βλέπουν την ζωή τους και των παιδιών τους να καταστρέφεται χωρίς καμία ελπίδα για το αύριο.
Άρα, πρέπει να προχωρήσουμε σε πολιτικό επίπεδο με βάση την πρόσφατη συμφωνία της Βιέννης για τον τερματισμό του εμφύλιου πολέμου. Ήδη έχει επιτευχτεί εκεχειρία, η οποία σε γενικές γραμμές τηρείται. Αυτό όμως δεν αρκεί. Πρέπει να υλοποιηθεί και ένας οδικός χάρτης για την κατάρτιση νέου συντάγματος, την διεξαγωγή εκλογών και την εξασφάλιση της ειρήνης μέσω της παρουσίας ειρηνευτικών δυνάμεων. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και η εφαρμογή των συμφωνηθέντων από τα Ευρωπαϊκά κράτη και την Τουρκία. Μόνο τότε θα υπάρχει ρεαλιστική ελπίδα επιστροφής των προσφύγων και η κρίση θα έχει αντιμετωπιστεί αποφασιστικά.
Όχι, βεβαία η Ευρώπη δεν είναι ταμείο είναι μια ιδέα. Είναι η πολύ απλή ιδέα ότι μέσω της ενοποίησης μπορούμε να υπερβούμε τις διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος και να ζήσουμε ειρηνικά όλοι μαζί. Ο λόγος ύπαρξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ακριβώς να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος που οδήγησαν σε πολέμους και εκατόμβες θυμάτων. Με αλληλεγγύη και συλλογική προσπάθεια μπορούμε όλοι μαζί να πάμε μπροστά. Αυτό είναι το κοινό ευρωπαϊκό όραμα.
Δυστυχώς τους τελευταίους μήνες και ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες αυτό το όραμα έχει αρχίσει να ξεθωριάζει. Η Ευρώπη είναι ασθενής, πάσχει στο επίπεδο της υλοποίησης. Μια συμφωνία μεταξύ των αρχηγών κρατών μελών για την διατήρηση ανοιχτών συνόρων καταπατιέται βάναυσα λίγες ήμερες μετά από την υπογραφή της. Τον Οκτώβριο σχεδιάσαμε ένα σύστημα μετεγκατάσταση προσφύγων που προέβλεπε την δημιουργία hot spots, την ασφαλή ταυτοποίηση των προσφύγων και την αντιμετώπιση των διακινητών από την Τουρκία. Τι υλοποιήθηκε από όλα αυτά μέχρι σήμερα; Ελάχιστα και αυτά μόλις την τελευταία στιγμή.
Γιατί συμβαίνουν αυτά; Η ακροδεξιά καλπάζει στις χώρες του Βίζεγκραντ. Υπό την εκλογική πίεση οι ηγεσίες αυτών των χωρών καταλήγουν να παίρνουν μετρά τα οποία είναι όχι μόνο ασύμβατα με τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, παραβιάζουν κατάφωρα και το ενωσιακό δίκαιο. Φυσικά και αυτές οι χώρες δέχονται δυσαναλόγους αριθμούς προσφύγων. Η Αυστρία έχει υποδεθεί σχεδόν 90.000. Το κλείσιμο των συνόρων όμως δεν μπορεί να είναι η λύση.
Αυτό ισχύει και για έναν επιπρόσθετο λόγο. Η αδυναμία διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης επηρεάζει και άλλα κρίσιμα πεδία για το μέλλον της Ευρώπης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο σε λίγους μήνες θα έχουμε ένα δημοψήφισμα για την παραμονή του ή όχι στην ΕΕ. Το στρατόπεδο του «Brexit» έχει ήδη δει σημαντική αύξηση των ποσοστών του και λόγω της κρίσης του προσφυγικού.
Ούτε φυσικά και εμείς ως Ελλάδα έχουμε κάνει ότι έπρεπε. Τον Οκτώβριο είχαμε αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις τις οποίες έχουμε υλοποιήσει μόνο εν μέρει. Επίσης καθυστερήσαμε να συναινέσουμε στην μετάλλαξη της FRONTEX σε ευρωπαϊκή ακτοφυλακή και καταλήξαμε να αποδεχτούμε την ανάπτυξη αποστολής του ΝΑΤΟ με ομιχλώδεις όρους.
Τι πρέπει να γίνει; Τα πράγματα είναι σχετικά απλά. Εάν δεν ομαλοποιηθεί η κατάσταση στη Συρία και δεν τερματισθεί ο εμφύλιος πόλεμος το ζήτημα δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει αποφασιστικά. Οι πρόσφυγες δεν έρχονται στην Ευρώπη μόνο και μόνο επειδή κινδυνεύει η ζωή τους στη Συρία. Άλλωστε, οι περισσότεροι βρίσκονται στη σχετική ασφάλεια της Τουρκιάς, του Λιβάνου και της Ιορδανίας. Έρχονται και γιατί δεν βλέπουν μια ρεαλιστική προοπτική για την επιστροφή τους στα σπίτια τους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν είναι αυτός όμως ο μοναδικός λόγος. Στις χώρες που φιλοξενούνται σήμερα μπορεί να μην κινδυνεύουν αλλά δεν έχουν κανένα μέλλον. Δεν έχουν το δικαίωμα να εργαστούν και τα παιδιά τους δεν πάνε σε σχολείο. Πρακτικά βλέπουν την ζωή τους και των παιδιών τους να καταστρέφεται χωρίς καμία ελπίδα για το αύριο.
Άρα, πρέπει να προχωρήσουμε σε πολιτικό επίπεδο με βάση την πρόσφατη συμφωνία της Βιέννης για τον τερματισμό του εμφύλιου πολέμου. Ήδη έχει επιτευχτεί εκεχειρία, η οποία σε γενικές γραμμές τηρείται. Αυτό όμως δεν αρκεί. Πρέπει να υλοποιηθεί και ένας οδικός χάρτης για την κατάρτιση νέου συντάγματος, την διεξαγωγή εκλογών και την εξασφάλιση της ειρήνης μέσω της παρουσίας ειρηνευτικών δυνάμεων. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και η εφαρμογή των συμφωνηθέντων από τα Ευρωπαϊκά κράτη και την Τουρκία. Μόνο τότε θα υπάρχει ρεαλιστική ελπίδα επιστροφής των προσφύγων και η κρίση θα έχει αντιμετωπιστεί αποφασιστικά.
