Από την εφημερίδα "ΣΗΜΕΡΑ" του Σαββάτου, 28 Ιουλίου 2012, σελίδα 7 :
Μιας και βρισκόμαστε στις αρχές Αυγούστου, θα ήθελα, για διάφορους λόγους, να υπενθυμίσω ορισμένα άρθρα μου, που νομίζω ότι μπορούν να ξεκινήσουν έναν δημιουργικό προβληματισμό για θέματα της καθημερινότητάς μας. Το άρθρο που ακολουθεί γράφτηκε τον Απρίλιο του 2009.
Πολύ συχνά στην εκφορά πολιτικού λόγου ακούμε τη φράση "Σε όλη την Ευρώπη γίνεται αυτό, σε όλη την Ευρώπη γίνεται εκείνο". Η φράση αναμφισβήτητα ενισχύει τα όσα ακολουθούν και τονίζει την αναγκαιότητά τους, αλλά και την επιτυχή έκβαση της όποιας πρότασης, την ορθότητα της όποιας άποψης, δίνοντας έναν "a priori" τόνο ευρείας αποδοχής.
Με το πέρασμα των ετών η τακτική χρήσης αυτής της φράσης υιοθετήθηκε ακόμη και από πολιτικές δυνάμεις που παραδοσιακά στάθηκαν απέναντι από το ευρωπαϊκό όραμα με επικριτικό ή αντίθετο λόγο και ιδεολογικό πλαίσιο. Χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται κατά κόρον από πολιτικούς για να αναδείξουν την ισχύ των επιχειρημάτων τους και πολλές φορές ακόμα και για να καλύψουν πιθανές δικές τους παραλείψεις.
Στην Ελλάδα έχουμε την τάση να πηγαίνουμε κατευθείαν στο δια ταύτα μιας "ευρωπαϊκής" κατεύθυνσης, χωρίς όμως να περνάμε από το στάδιο της διερεύνησης του τι ΔΕΝ έκαναν στην Ευρώπη για να φτάσουν στο αντικειμενικά ορθό και θεμιτό αποτέλεσμα.
Επειδή η λογική της ισοπέδωσης, των συμψηφισμών και των γενικεύσεων με βρίσκει κάθετα αντίθετο, θα συγκεκριμενοποιήσω το ζήτημα χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα από όσα λαμβάνουν χώρα τις τελευταίες ημέρες σχετικά με τις πεζοδρομήσεις στο Δήμο Κορινθίων. Σχεδόν όλες οι απόψεις που ακούγονται ξεκινούν ή καταλήγουν με τη φράση "το ίδιο γίνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη".
Κανείς δεν αρνείται ότι η πόλη της Κορίνθου παρουσιάζει μια εικόνα έντονου κυκλοφοριακού χάους, που σε καμία περίπτωση δε δικαιολογείται από την άριστη και ξακουστή "Ιπποδάμεια ρυμοτομία" της. Βέβαια, αυτό το οικοδομικό σύστημα, στην πλήρη εφαρμογή του, θα έπρεπε να περιλαμβάνει χώρους πρασίνου, χώρους αναψυχής, ποδηλατοδρόμους και να διευκολύνει τους πεζούς κατά την κυκλοφορία τους ιδιαίτερα στο κέντρο της πόλης.
Αλήθεια επίσης είναι ότι στις περισσότερες πόλεις της Ευρώπης η πεζοδρόμηση αποτελεί κοινή πρακτική για την εξυπηρέτηση των πεζών, για τη διευκόλυνση του εμπορίου, για την ανάδειξη μνημείων, για την ανύψωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων. Και αποτελεί γενικά τρόπο διευκόλυνσης των δραστηριοτήτων και όχι ανάσχεσής των.
Πως δικαιολογείται λοιπόν η αντίδραση στην Κόρινθο σημαντικής μερίδας πολιτών, μεγάλου αριθμού επιχειρηματιών και ο προβληματισμός που προκύπτει από το ενδεχόμενο μιας ευρείας πεζοδρόμησης του κέντρου της πόλης ;
Η απάντηση βρίσκεται ακριβώς στο "τι ΔΕΝ κάνουν στην Ευρώπη" πριν εφαρμόσουν τις πεζοδρομήσεις. Στην Ευρώπη λοιπόν, δεν προχώρησαν στις πεζοδρομήσεις χωρίς καθορισμό είτε πρακτικό, είτε σχεδιασμένο, των χρήσεων των πεζοδρομημένων τμημάτων. Δε θα βρει κανείς πουθενά στην ίδια ευθεία ενός οικοδομικού τετραγώνου καταστήματα ενδυμάτων, υποδημάτων, κρεοπωλεία, ψαράδικα, μανάβικα, καταστήματα οικοδομικών υλικών, καταστήματα κοσμημάτων, φούρνους και ό,τι άλλο βάλει ο νους του. Υπάρχουν συγκεκριμένες κατηγορίες καταστημάτων που μπορούν να "ανθίσουν" από μια πεζοδρόμηση και συγκεκριμένες δραστηριότητες που μπορούν να εξυπηρετηθούν απρόσκοπτα.
Είναι πρακτικά αδύνατο να μπορέσουν να εξυπηρετηθούν όλες οι δραστηριότητες από μια ενδεχόμενη πεζοδρόμηση. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις έχουν καθοριστεί συγκεκριμένοι χώροι για τη δραστηριοποίηση των εμπορικών κυρίως επιχειρήσεων. Θα βρει κανείς σε χώρο που θα εξυπηρετείται επαρκώς από το οδικό σύστημα, κρεοπωλεία, μανάβικα και εμπορικά κέντρα. Σε άλλο χώρο, κυρίως πεζοδρομημένο, θα βρει καταστήματα με ρουχισμό, με τουριστικά ενθύμια, με καφετέριες και εστιατόρια, θα βρει χώρους πρασίνου για αναψυχή και ξεκούραση.
Τα τμήματα των πόλεων συνήθως χαρακτηρίζονται και αποκτούν ταυτότητα από τις δραστηριότητες που εξυπηρετούνται ανάλογα με την υποδομή, είτε αυτή λέγεται οδικό σύστημα, πεζόδρομος, μέσα μαζικής μεταφοράς.
Κάπου εκεί αρχίζει το πρόβλημα στην πόλη της Κορίνθου. Και φυσικά το πρόβλημα καθίσταται ανυπέρβλητο όταν - με το δίκιο της - η κάθε ομάδα επαγγελματιών ή πολιτών αναλύει τον τρόπο με τον οποίο ευνοούνται ή θίγονται τα δικά τους αυστηρά συμφέροντα. Κανείς δε μπορεί να τους κατηγορήσει αφού η κάθε επιχείρηση στοχεύει στη μεγιστοποίηση των κερδών της και στην ικανοποιητική εξυπηρέτηση των πελατών της. Όταν δε η ανάλυση φτάνει στο με ποιο τρόπο ο πελάτης θα κουβαλήσει 3-4 κιλά φρούτα ή 3-4 κιλά κρέατος πεζός, μέχρι το χώρο στάθμευσης ή εξυπηρέτησης από μέσα μαζικής μεταφοράς, τότε αρχίζουν να αναδεικνύονται αδυσώπητα, όλες οι ελλείψεις ή οι παραλήψεις σχεδιασμού, υποδομών και μακροπρόθεσμης ανάλυσης της αποτελεσματικότητας των όποιων παρεμβάσεων.
Πεζοδρομημένη πόλη χωρίς εξαιρετικό δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς, χωρίς ικανοποιητικούς χώρους στάθμευσης, χωρίς διακριτή κατανομή του τύπου των επαγγελματικών δραστηριοτήτων που εξυπηρετούνται σε μια συγκεκριμένη δομή, δεν υπάρχει.
Αν λοιπόν πράγματι θέλουμε να αρχίζουμε να εφαρμόζουμε τα "ευρωπαϊκά" πρότυπα στοχεύοντας στη "μεγαλεπήβολη" ανάταση του βιοτικού επιπέδου, της ποιότητας ζωής των πολιτών, της καλύτερης εξυπηρέτησης των πολιτών και των δραστηριοτήτων τους, θα πρέπει να υπάρχει και η πολιτική βούληση ή γενναιότητα, αν και κάτι τέτοιο θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο, να ακολουθήσουμε και τη λογική που προηγήθηκε τέτοιων παρεμβάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Κανένας πεζόδρομος δεν έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα αν πράγματι δεν εξυπηρετεί τη δομή της πόλης και τις δραστηριότητες των κατοίκων της. Από την άλλη πλευρά, κανείς πολιτικός δεν δικαιούται να χρησιμοποιεί τη φράση "το ίδιο γίνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη", αν πρώτα δεν έχει ο ίδιος τη βούληση να ακολουθήσει όλα τα βήματα που προηγήθηκαν μιας καλής πρακτικής.
Στην Ελλάδα όμως, οι περισσότεροι πολιτικοί χρησιμοποιούν τους όρους "ρήξη" και "ανατροπή", τους όρους "σύγκρουση" και "αναμόρφωση", όταν είναι ακίνδυνοι για την "πελατεία" τους και εύκολοι στην αναδίπλωσή τους, ειδικά στην αυτοδιοίκηση.
Γι' αυτό το πιο πιθανό είναι να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να υλοποιήσουμε αποδοτικές ευρωπαϊκές πρακτικές, χωρίς προηγουμένως να έχουμε μεταβάλει ή να θέλουμε να μεταβάλλουμε τις υπάρχουσες συνθήκες και καταστάσεις, καθιστώντας τελικά αυτές τις παρεμβάσεις μη πρακτικές και μη επιτυχημένες.
Δείτε το απόκομμα της εφημερίδας στο scribd, εδώ.
Βασίλειος Μπαλάφας
vasileios[at]balafas.gr
vbalafas.blogspot.gr
