Η μεταπολίτευση του ’74 σηματοδότησε μια ριζική τομή στη θεσμική και ιστορική εξέλιξη της χώρας. Θεμελίωσε ένα στέρεο πολιτικό πλαίσιο και διαμόρφωσε συνθήκες δημοκρατικής ομαλότητας και πολιτικής σταθερότητας, που επέτρεψαν την απρόσκοπτη εξέλιξη του πολιτικοκοινωνικού γίγνεσθαι. Δημιούργησε όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που ήταν αναγκαίες για την οριστική έξοδο του τόπου από τη θεσμική καθυστέρηση, και έκανε πραγματικότητα το όραμα της ισότιμης συμμετοχής μας στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Τα επιτεύγματα αυτά φέρουν ανεξίτηλα τη σφραγίδα του ιδρυτή της Ν.Δ., Κων. Καραμανλή και καταγράφονται ως τα αδιαμφισβήτητα εθνικά κεκτημένα της μεταπολιτευτικής περιόδου.
Παρά τις στρατηγικές αυτές κατακτήσεις, το μεταπολιτευτικό σύστημα, μετά το 1981, επιβαρύνθηκε από αδυναμίες, στρεβλώσεις, και δυσλειτουργίες στις δομές του κράτους, της οικονομίας και της κοινωνίας. Το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο που επέβαλε το ΠΑΣΟΚ, μετά το 1981, έχει σήμερα χρεοκοπήσει.
Το μοντέλο λειτουργίας του κράτους δεν ανταποκρίθηκε ούτε στις στοιχειώδεις υποχρεώσεις του. Υπέσκαψε, αντί να υπηρετήσει τη δημιουργικότητα του Έλληνα. Σπατάλησε, αντί να αξιοποιήσει τους πόρους που διαχειρίστηκε. Επιβάρυνε, αντί να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων. Και όλα αυτά, εξαιτίας της υπερεπέκτασης και του υπερτροφικού παρεμβατισμού του, σε κάθε οικονομική και κοινωνική λειτουργία. Εξαιτίας της έλλειψης προσαρμοστικότητας και του εγκλωβισμού του σε αναχρονιστικές δομές. Εξαιτίας του νοσηρού κομματισμού, του ελλείμματος αξιοκρατίας, του υδροκεφαλισμού, της γραφειοκρατίας, της αδιαφάνειας.
Αλλά και το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας έχασε τη μάχη της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Εγκλωβίστηκε σε αναχρονιστικές δομές, σε δυσλειτουργίες και αρρυθμίες του δημόσιου τομέα. Στηρίχθηκε στα δανεικά, στη χρηματοδότηση της σπατάλης, στην επέκταση του δημοσίου σε βάρος του ιδιωτικού τομέα. Σπαταλήθηκαν αλόγιστα τεράστια κοινοτικά κονδύλια. Υποστηρίχθηκαν κρατικοδίαιτα συμφέροντα και όχι η υγιής επιχειρηματικότητα. Αναπτύχθηκαν σοβαρές στρεβλώσεις στην αγορά και διογκώθηκε το δημόσιο χρέος για να γίνει πραγματικός εφιάλτης, θηλιά που απειλεί να πνίξει την οικονομία και την κοινωνία μας.
Έφτασε, όμως, στα όριά του -το λένε όλοι οι πολίτες- και το σύστημα πολιτικής διαχείρισης, το πολιτικό μοντέλο της χώρας. Διότι αιχμαλωτίστηκε σε έναν φαύλο κύκλο από κομματικά φέουδα και εξωθεσμικά κέντρα. Διότι υπέκυψε στον λαϊκισμό, που μοίραζε υποσχέσεις και ύστερα κατέφευγε στα δανεικά για να καλύψει τα προσχήματα. Διότι συμβιβάστηκε με παρακμιακά φαινόμενα, υπονόμευσε την αξιοπιστία του και διέρρηξε τη σχέση εμπιστοσύνης με την κοινωνία.
Χρεοκόπησε, στο ίδιο αυτό διάστημα, και το μοντέλο νοοτροπιών και συμπεριφορών που υποβλήθηκε και επιβλήθηκε στην κοινωνία. Διότι αγνόησε τον αξιακό κώδικα του ελληνικού πολιτισμού για να αντιγράψει στοιχεία υποκουλτούρας. Υποτάχθηκε στη μόδα του ψευτοπροοδευτισμού και του αριστερόστροφου λαϊκισμού και συμβιβάστηκε με την ήσσονα προσπάθεια. Με την καθήλωση της εθνικής παιδείας σε αποστήθιση και ρηχή εκπαίδευση. Με την παράδοση του περιβάλλοντος στην κερδοσκοπία. Με την υποβάθμιση του πολίτη σε απλό καταναλωτή. Με άλλα λόγια, ενώ η μεταπολίτευση την περίοδο ’74-‘81 κέρδισε το στοίχημα της εμπέδωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και του ευρωπαϊκού προσανατολισμού, από το ’81 και μετά απέτυχε στις μεγάλες προκλήσεις για την ορθολογική οργάνωση του κράτους, τη στέρεη θεμελίωση της οικονομίας, την επίλυση βασικών προβλημάτων του λαού και του τόπου.
Η χώρα, αντί να προσαρμοστεί στις αυξημένες και σύνθετες απαιτήσεις της παγκοσμιότητας, επέδειξε εφησυχασμό και ανεύθυνες συμπεριφορές. Δεν μπόρεσε, ούτε καν να συνειδητοποιήσει το επερχόμενο αδιέξοδο. Και το έλλειμμα αυτό, ήρθε να επιδεινώσει, απότομα και βίαια, η παγκόσμια οικονομική κρίση. Κορύφωσε τα σωρευμένα αδιέξοδα και έφερε τη χώρα στην πιο κρίσιμη καμπή της νεότερης ιστορίας της.
Σχέδιο δράσης
Δεν αρκούν, πλέον, οι αποσπασματικές διευθετήσεις και οι εμβαλωματικές παρεμβάσεις. Η Ελλάδα χρειάζεται, επειγόντως, αλλαγή υποδείγματος, αλλαγή μοντέλου. Χρειάζεται, χωρίς καμία άλλη καθυστέρηση, ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης, που να ανταποκρίνεται στην κρισιμότητα των περιστάσεων και να απαντά δημιουργικά στις προκλήσεις της επόμενης μέρας. Χρειάζεται ένα Ελληνικό Σχέδιο ανάταξης, ανάπτυξης και προόδου. Χρειάζεται μία μακρόπνοη πολιτική «Μεγάλης Γραμμής».
Μία εναλλακτική πολιτική που θα δώσει ριζικές, εθνικές, και μόνιμες λύσεις. Μία εναλλακτική στρατηγική που, όχι μόνο θα βγάλει, με ασφαλή τρόπο, τη χώρα από την κρίση, αλλά θα της δώσει και τη δυνατότητα να καταλάβει τη θέση που της αξίζει. Όχι αυτή του παρία και του ουραγού αλλά του πρωταγωνιστή.
statesmen.gr
* Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι Καθηγητής, Αν. Υπουργός Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων
