Δηλώσεις για την υπόθεση έκανε ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στη Χάγη, ενώ με τις τοποθετήσεις τους τα κόμματα δηλώνουν πώς η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης ήταν μεν αναμενόμενη, αλλά –για κάποια από αυτό- ο αγώνας συνεχίζεται. Ως «μεγάλη οπισθοδρόμηση για την διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», διότι «η ετεροδικία τίθεται υπεράνω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», αναφέρει για την απόφαση η οργάνωση της Διεθνούς Αμνηστίας,
Αναλυτικότερα:
Η απόφαση – Το ιστορικό
Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, αναφέρει:
«Το Δικαστήριο θεωρεί ότι η άρνηση των ιταλικών δικαστηρίων να αναγνωρίσουν την ετεροδικία συνιστά παράβαση των υποχρεώσεών τους απέναντι στο γερμανικό κράτος». ανακοίνωσε ο δικαστής Χισάσι Οουάντα, κατά την ανάγνωση της απόφασης σε δημόσια
Το κυρίαρχο νομικό θέμα στο οποίο κλήθηκε να απαντήσει το Διεθνές Δικαστήριο, είναι το δικαίωμα στην ετεροδικία, δηλαδή το δικαίωμα της Γερμανίας να μην δικάζεται ως κράτος από δικαστήρια άλλων χωρών και επομένως να μην αναγνωρίζει τις αποφάσεις ξένων δικαστηρίων (στην προκειμένη περίπτωση της Ιταλίας), όταν αυτά κρίνουν ότι η Γερμανία θα πρέπει να πληρώσει αποζημιώσεις στα θύματα των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Γερμανία είχε προσφύγει στη Χάγη υποστηρίζοντας ότι τα ιταλικά δικαστήρια δεν σεβάστηκαν την ετεροδικία (δικαστική ασυλία) της Γερμανίας όταν έκριναν υπέρ της καταβολής αποζημιώσεων προς τους συγγενείς θυμάτων του ναζισμού στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, προσέφυγε και κατά απόφασης του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, το οποίο είχε επιδικάσει αποζημιώσεις 28 εκατ. ευρώ στα θύματα του Διστόμου, που σφαγιάστηκαν από τους ναζί στις 10 Ιουνίου 1944. Την προσφυγή της Γερμανίας είχε απορρίψει ο Άρειος Πάγος στην Ελλάδα, το έτος 2000, αλλά μετά την απόρριψη, το γερμανικό κράτος, αρνήθηκε να καταβάλει τα ποσά της αποζημίωσης. Ενώ οι συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου προχώρησαν δικαστικά σε αναγκαστική εκτέλεση κατά των περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού δημοσίου στην Ελλάδα, το γερμανικό δημόσιο άσκησε ανακοπή, η οποία έγινε δεκτή από το ελληνικό δικαστήριο.
Το 2004 ο δικηγόρος των θυμάτων, Ιωάννης Σταμούλης επικαλούμενος Κανονισμό του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κινεί τις διαδικασίες, για να κηρυχθεί εκτελεστή σε άλλο κράτος - μέλος της ΕΕ η ελληνική αμετάκλητη απόφαση. Το Νοέμβριο του 2008 ιταλικό δικαστήριο κηρύσσει εκτελεστή την απόφαση του Πρωτοδικείου της Λιβαδειάς στη χώρα αυτή, δηλαδή την αποζημίωση των Ελλήνων από περιουσία της Γερμανίας, στην Ιταλία.
Μετά από αυτό η Γερμανία προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με το ερώτημα αν η Ιταλία έπραξε νόμιμα αναγνωρίζοντας στους κατοίκους του Διστόμου να αποζημιωθούν από τα περιουσιακά στοιχεία της Γερμανίας στην Ιταλία.
Η Ελλάδα
Σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει:
«To Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης εξέδωσε σήμερα την απόφαση του στην υπόθεση Γερμανίας κατά Ιταλίας για την κρατική ετεροδικία. Η Γερμανία προσέφυγε στο ΔΔΧ κατά της Ιταλίας στις 23.12.2008, αντιδρώντας σε σειρά αποφάσεων του ιταλικού Ακυρωτικού Δικαστηρίου (Corte Suprema di Cassazione) αλλά και άλλων δικαστηρίων στην Ιταλία, τα οποία θεώρησαν ότι για τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στην Ιταλία, η Γερμανία ευθύνεται να καταβάλει αποζημιώσεις στα θύματα χωρίς να απολαύει του προνομίου της κρατικής ετεροδικίας.
Στην εν λόγω δίκη παρενέβη η χώρα μας στις 13.01.2011 ως μη διάδικο μέρος βάσει του Άρθρου 62 του Καταστατικού του ΔΔΧ, με σκοπό να ενισχύσει τις ιταλικές θέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου.
Στην Απόφασή του, το Δικαστήριο εκφράζει την άποψη ότι οι πράξεις των γερμανικών δυνάμεων κατοχής στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αντίθετες στο δίκαιο του πολέμου και παραβίαζαν πανανθρώπινες αξίες. Όμως το Δικαστήριο σημείωσε ότι η συγκεκριμένη υπόθεση αφορούσε τον διαδικαστικό κανόνα της ετεροδικίας των Κρατών και όχι την ευθύνη της Γερμανίας για τις παράνομες ενέργειες της, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η Γερμανία, στην υπόθεση αυτή, απολαύει του προνομίου της ετεροδικίας και έκρινε, δεχόμενο τις αιτιάσεις της Γερμανίας, ότι τα ιταλικά δικαστήρια παραβίασαν τον κανόνα αυτό του εθιμικού διεθνούς δικαίου. Επιπλέον, το Δικαστήριο δέχτηκε ότι οι αποφάσεις των ιταλικών δικαστηρίων με τις οποίες επετράπη η λήψη μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης για την Villa Vigoni με σκοπό την ικανοποίηση των θυμάτων της υπόθεσης του Διστόμου, καθώς και η αναγνώριση ως εκτελεστών στην Ιταλία των σχετικών αποφάσεων των ελληνικών δικαστηρίων, αποτελούσαν παράνομες πράξεις από ιταλικής πλευράς.
Ωστόσο, σημαντικό είναι ότι το Δικαστήριο διαπιστώνει πως το γεγονός ότι ένα Κράτος απολαύει ετεροδικίας ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων ενός άλλου Κράτους δεν επηρεάζει το ζήτημα της διεθνούς του ευθύνης και της συνακόλουθης υποχρέωσης του να παράσχει αποζημίωση. Επίσης, το Δικαστήριο, αναφερόμενο στο ζήτημα της αποζημίωσης των Ιταλών αιχμαλώτων πολέμου καθώς και άλλων απαιτήσεων Ιταλών πολιτών, οι οποίες δεν έχουν διευθετηθεί, τόνισε ότι τα θέματα αυτά θα μπορούσαν να επιλυθούν μέσω διμερών διαπραγματεύσεων. Με τον τρόπο αυτό το Δικαστήριο επιβεβαιώνει ότι τα θέματα αυτά δεν έχουν κλείσει.
Η ελληνική κυβέρνηση θα μελετήσει την Απόφαση με προσοχή, υπό το φως της σταθερής και διαχρονικής θέσης ότι το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων παραμένει ανοικτό».
«Ο αγώνας για τη διεκδίκηση των γερμανικών επανορθώσεων συνεχίζεται» , το ελληνικό κράτος «θα πρέπει να προχωρήσει στη διεκδίκηση» δήλωσε ο πληρεξούσιος δικηγόρος του ελληνικού Δημοσίου καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαικών Θεσμών Στέλιος Περράκης, ο οποίος εκπροσώπησε την Ελλάδα στην παρέμβαση που έκανε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Σχολίασε ότι «είναι σαφώς σε μία συντηρητική γραμμή με μία εξαιρετικά στενή ερμηνεία του ισχύοντος Διεθνούς Δικαίου, ιδίως του εθιμικού Διεθνούς Δικαίου». Προσέθεσε ότι «αυτή είναι η μία, πρώτη ανάγνωση που μπορεί να κάνει κανείς και σε αυτό το σημείο δεν μπορώ να πω ότι είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος από την πλειοψηφία του Δικαστηρίου, αφού υπάρχουν και τρεις δικαστές, οι οποίοι ακολουθούν άλλη κατεύθυνση βλέπουν διαφορετικά τη θέση του ατόμου σήμερα στο διεθνές γίγνεσθαι και μάλιστα μπροστά στην κρατική κυριαρχία, η οποία προσπαθεί να κρύψει τα εγκλήματα τα φοβερά τα οποία κάνει το κράτος» συμπλήρωσε.
Από την άλλη πλευρά, το δικαστήριο ξεκαθάρισε ότι θα πρέπει η Ιταλία και η Γερμανία, άρα το επεκτείνουμε τώρα αυτό γιατί αυτό ενδιαφέρει κι εμάς, θα πρέπει να προχωρήσουν σε συνομιλίες, προκειμένου να διευκρινιστεί τι ακριβώς μέλλει γενέσθαι με τα ζητήματα των επανορθώσεων. Δηλαδή το Δικαστήριο θέλει να επαναφέρει σε διακρατικό επίπεδο συνεννόησης το θέμα των επανορθώσεων. Άρα λοιπόν η συνέπεια αυτής της απόφασης είναι ότι έστω και αν είναι λυπηρό το γεγονός ότι οι δικαστές δεν διαπιστώνουν εξέλιξη του Διεθνούς Δικαίου, το θεωρούν σαν να είναι κάτι παγωμένο, ενώ δε νομίζω ότι τα πράγματα είναι έτσι, αλλά εν πάση περιπτώσει είναι σοφότεροι να ξέρουν αυτοί».
Σε κάθε περίπτωση δείχνει ότι ο αγώνας για τη διεκδίκηση των γερμανικών επανορθώσεων συνεχίζεται και σημαίνει ότι το κράτος, δηλαδή και η Ελληνική Δημοκρατία, θα πρέπει πια αυτή να προχωρήσει στην διεκδίκηση με τυπικό τρόπο. Δηλαδή να ξαναπιάσει τη σκυτάλη από εκείνη την περίφημη ρηματική διακοίνωση του 1995, η οποία έμεινε αναπάντητη και επί πολλές δεκαετίες μετά, βέβαια αυτό είναι μία απόφαση πολιτική, δεν ανήκει σε μένα, λέω την προσωπική μου άποψη αυτή τη στιγμή, προκειμένου να διεκδικήσουμε τις επανορθώσεις για όλα τα ολοκαυτώματα που γίνανε στην Ελλάδα, καθώς επίσης αυτοτελές ζήτημα είναι το θέμα του αναγκαστικού δανείου του 1942-1943».
Ο γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής, δικηγόρος, Μιλτιάδης Σφουντούρης, δήλωσε ότι «η απόφαση του Δικαστηρίου είναι αρνητική σε όλα της τα σημεία. Υπάρχει ένας δικονομικός κανόνας ότι τα εγκλήματα έγιναν, τα δικαιώματα υπάρχουν, αλλά θα πρέπει να τα διεκδικήσουν κράτη. Δηλαδή διάδικοι και διεκδικητές πρέπει να είναι μόνο κράτη».
Επισημαίνει δε ότι αυτό που πρέπει να γίνει τώρα είναι πιεστούν τα κράτη και να καταθέσουν προσφυγές, ώστε να διεκδικήσουν τις αποζημιώσεις από την Γερμανία για τις θηριωδίες που έγιναν κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής.
Το θετικό για την ελληνική πλευρά, υπογραμμίζει ο κ. Σφουντούρης είναι η κίνηση των 28 βουλευτών, που υπέβαλαν αίτημα προκειμένου να συζητηθεί στην Βουλή το θέμα της διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων. Η πρωτοβουλία αυτή, συνυπογράφεται από 28 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ, της Δημοκρατικής Αριστεράς και ανεξάρτητους.
Ένα άλλο σημείο, σύμφωνα με τον κ. Σφουντούρη, είναι αυτό που αφορά τα θύματα στο Δίστομο, και το οποίο θα πρέπει να εξεταστεί, καθώς, όπως επισημαίνει, «είναι άλλο να μην μπορείς να βρεις το δικαστή που θα δικάσει την υπόθεσή σου και άλλο να μην εφαρμόζεται μία δικαστική απόφαση».
Η Γερμανία
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε, δήλωσε για την απόφαση: «Είναι καλό και ωφελεί όλους ότι δεν υπάρχει πλέον νομική αβεβαιότητα. Η γερμανική προσφυγή δεν στρεφόταν εναντίον των θυμάτων του Ναζισμού, των οποίων η οδύνη δεν αμφισβητείται, όπως δεν αμφισβητείται και η γερμανική ευθύνη». Πρόσθεσε ότι «πέρα από νομικές υποχρεώσεις, θα συνεχίσουμε να επανορθώνουμε», διευκρινίζοντας ότι η χώρα του θα αντιμετωπίσει όλα τα ερωτήματα για την υλοποίηση της απόφασης, «με τους Ιταλούς φίλους μας, ως εταίροι και στο πνεύμα των στενών διμερών σχέσεων εμπιστοσύνης».
Η Ιταλία
Μετά την απόφαση, ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, Τζούλιο Τέρτσι δήλωσε:
«Η Ιταλία σέβεται την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, έστω κι αν το περιεχόμενό της δεν συμπίπτει με τις θέσεις της και σκοπεύει να αντιμετωπίσει με την Γερμανία το θέμα των οδυνηρών γεγονότων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Έστω και αν η απόφαση δεν συμπίπτει με τις θέσεις μας, θεωρούμε ότι προσφέρει μια χρήσιμη συμβολή που θα οδηγήσει προς μια συνολική διευθέτηση, ιδίως υπό το φως της αναφοράς του Δικαστηρίου στην σημασία των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις δυο πλευρές για να εξευρεθεί μια λύση
ΗΙταλία σκοπεύει να συνεχίσει, όπως έκανε ως τώρα, να αντιμετωπίζει μαζί με την Γερμανία όλες τις διαστάσεις των προβλημάτων που απορρέουν από τα οδυνηρά συμβάντα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου σε μια προοπτική διαλόγου και προστασίας των αιτημάτων Δικαιοσύνης των θυμάτων και των οικογενειών τους».
Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ, Πάνος Μπεγλίτης, δήλωσε: «Η Ελληνική Πολιτεία, υπερασπιζόμενη τα θύματα της ναζιστικής θυριωδίας και τα απαράγραπτα δικαιώματά τους, παρενέβη κατά τη διάρκεια της εκδίκασης της υπόθεσης στο Δικαστήριο της Χάγης, η οποία πραγματοποιήθηκε την περίοδο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.
Μελετούμε και αξιολογούμε την απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης.
Για την Ελλάδα, τον Ελληνικό λαό και τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας, όμως, τα εγκλήματα του ναζιστικού καθεστώτος δεν παραγράφονται και οι υποχρεώσεις της Γερμανικής Πολιτείας παραμένουν.
Θα συνεχίσουμε την εθνική προσπάθεια, σε συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς, για την υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας και την διασφάλιση των δικαιωμάτων των οικογενειών των θυμάτων της ναζιστικής κατοχής».
Ο εκπρόσωπος της Ν.Δ, Γιάννης Μιχελάκης, δήλωσε: «Η σημερινή απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης -η οποία να σημειωθεί δεν αφορά στην ουσία της υπόθεσης των πολεμικών αποζημιώσεων- δεν συμβαδίζει ούτε με τις Ευρωπαϊκές Αξίες και, βέβαια, ούτε με το αίσθημα δικαίου του Ελληνικού λαού και γενικότερα των λαών της Γηραιάς Ηπείρου. Επ’ ουδενί δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων έχει λήξει».
Ο ΛΑΟΣ, σε ανακοίνωσή του αναφέρει: «Δεν μας εξέπληξε η απόφαση.
Άλλωστε την άποψή μας για τα Δικαστήρια τύπου “Χάγης” την έχει εκφράσει κατ’ επανάληψη ο Πρόεδρος του ΛΑΟΣ κ. Γ. Καρατζαφέρης».
Ο εκπρόσωπος του ΣΥΝ, Κ. Ήσυχος, τονίζει μεταξύ άλλων ότι «η ριζοσπαστική αριστερά επισημαίνει το τεράστιο διαχρονικό «έγκλημα» της μεταπολεμικής πολιτειακής τάξης της χώρας μας να μην διεκδικηθούν: α) οι αποζημιώσεις από τη Γερμανία για τις θηριωδίες που έγιναν κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής, β) το περίφημο κατοχικό δάνειο. Η πρωτοβουλία ανεξάρτητων βουλευτών, βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτών άλλων κομμάτων, 28 στο σύνολό τους να συζητηθεί και να αποφασιστεί από το ελληνικό κοινοβούλιο η ελληνική πολιτεία να κινηθεί διεθνώς με όλα τα νομικά και πολιτικά μέσα που διαθέτει, προκειμένου να αποζημιωθούν τα θύματα και η χώρα για τις ναζιστικές θηριωδίες και το κατοχικό δάνειο είναι επιβεβλημένη ιστορική επιταγή.
Μπορεί το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης να έχει αρνητική απόφαση επικαλούμενο νομικοτεχνικές πτυχές. Κανένα Διεθνές Δικαστήριο δεν μπορεί να αρνηθεί την αντιναζιστική και αντιφασιστική ιστορία κανενός λαού, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού. Θα εμμείνουμε και θα επιμείνουμε στην αποκατάσταση της αλήθειας και της ιστορίας μας».
Το Πανελλήνιο Άρμα Πολιτών, ζητά «να πληρώσει η Γερμανία όσα οφείλει στην Ελλάδα. Στεκόμαστε όρθιοι και οργισμένοι απέναντι στη νέα επίδειξη ισχύος, των «νεοχιτλερικών» δια του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, αυτή τη φορά.
Ο Ελληνικός λαός, γνωρίζει τους ενόχους της εγκληματικής αδιαφορίας, να εγερθούν έγκαιρα οι απαιτήσεις αποζημιώσεων από τη Γερμανία, για τα όσα υπέστη η Χώρα μας, την περίοδο της Κατοχής, από τα Χιτλερικά στρατεύματα και τα εγκλήματα των Γερμανών κατακτητών.Δεν θα πάψουμε, να αγωνιζόμαστε για αυτά, ως και τη θεσμική δικαίωση.
Η υπόθεση, δεν κλείνει για μας τους Έλληνες και συνιστά τη μία μόνο πτυχή διεκδίκησης του συνόλου των πολεμικών αποζημιώσεων, που οφείλει η Γερμανία στην Ελλάδα».
eklogika.gr
