Γράφει η Σοφία Βούλτεψη
Καθώς γιορτάζουμε την επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας, οι νέοι εθνικοί κίνδυνοι προβάλλουν με τον πιο απειλητικό τρόπο.Και πολλαπλασιάζονται, καθώς μια ακόμη «επιτυχία» της πολιτικής που έχει ακολουθήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στο θέμα του μεταναστευτικού-προσφυγικού αποτελεί και το γεγονός ότι κατάφερε να συνασπίσει δύο σημαντικούς βαλκανικούς αντιπάλους – τη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ.
Οι σχέσεις των δύο χωρών βρίσκονταν σε τεντωμένο σχοινί – τα σκοπιανά ΜΜΕ αποκαλούσαν τη Βουλγαρία «δεύτερη Ελλάδα» - μέχρι τη στιγμή που οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ κατάφεραν να τις συνασπίσουν εναντίον της χώρας μας.
Στις 17 Μαρτίου, Σόφια και Σκόπια ανακοίνωσαν την πραγματοποίηση κοινών αεροπορικών και χερσαίων επιχειρήσεων κατά μήκος των κοινών συνόρων τους.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Σόφιας «ο πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ και ο πρόεδρος Γκιόργκι Ιβάνοφ συμφώνησαν να πραγματοποιηθούν τις επόμενες ημέρες κοινές αεροπορικές και χερσαίες επιχειρήσεις της Βουλγαρίας και της ΠΓΔΜ για να διασφαλισθεί ο συνοριακός έλεγχος».
Οι βουλγαρικές αρχές δεν έχουν αποκαλύψει καμιά λεπτομέρεια γι’ αυτές τις κοινές συνοριακές επιχειρήσεις – και, βέβαια, η Αθήνα δεν έχει προβεί σε κανένα σχετικό σχόλιο.
Την επομένη, στις 18 Μαρτίου, οι υπουργοί Εσωτερικών και Άμυνας της ΠΓΔΜ και της Βουλγαρίας συναντήθηκαν στη συνοριακή δίοδο Νόβο Σέλο-Ζλατάρεβο, στα σύνορα ΠΓΔΜ-Βουλγαρίας, αντάλλαξαν πληροφορίες και συμφώνησαν στην αύξηση των ελέγχων στα κοινά σύνορά τους.
Μάλιστα, ο υπουργός Εσωτερικών της ΠΓΔΜ, Όλιβερ Σπάσοφσκι, δήλωσε μετά τη συνάντηση ότι οι δύο χώρες «θα κάνουν όσο το δυνατόν περισσότερους κοινούς ελέγχους κατά μήκος των συνόρων τους, για να μην επιτρέψουν το άνοιγμα νέου διαδρόμου εισόδου προσφύγων».
Οι δύο χώρες έχουν μακρά ιστορία αντιπαλότητας και το 2012 ξεκίνησε στις σχέσεις τους μια πραγματική κρίση, με τη Βουλγαρία να απαιτεί από τα Σκόπια να τηρούν τις αρχές καλής γειτονίας και του σεβασμού της Ιστορίας.
Τον Σεπτέμβριο του 2012, ο υπουργός των Εξωτερικών της Βουλγαρίας Νικολάι Μλαντένοφ, έστειλε προειδοποιητικό μήνυμα προς την ΠΓΔΜ αναγγέλλοντας ότι η Σόφια, όπως ακριβώς και η Αθήνα, θα ορίσει κόκκινη γραμμή σχετικά με την προσέγγισή της με τα Σκόπια σε ζητήματα που αφορούν στην Ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά.
Στις 11 Δεκεμβρίου 2012, η Βουλγαρία «έβγαλε απαγορευτικό» για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ – ΠΓΔΜ, ανακοινώνοντας ότι η βουλγαρική υποστήριξη δεν είναι άνευ όρων και εξαρτάται από την εκπλήρωση των κριτηρίων προσχώρησης, μεταξύ των οποίων θέση προτεραιότητας κατέχουν οι σχέσεις καλής γειτονίας».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Σόφιας, «η ενταξιακή προοπτική θα ξεκινήσει όχι με προπαγάνδα και καμπάνιες μάρκετινγκ, αλλά με ουσιαστικές ενέργειες εμπέδωσης των σχέσεων καλής γειτονίας».
Υπενθυμιζόταν μάλιστα πως η Σόφια έχει προτείνει στα Σκόπια την υπογραφή Συμφώνου Φιλίας, Συνεργασίας και Καλής Γειτονίας «που να στηρίζεται στις αρχές της Διακήρυξης του 1999, να φτάσουμε σε συνεννόηση για εορτασμό από κοινού των προσωπικοτήτων και των επετείων της κοινής ιστορίας μας, όπως και να παύσει η αντι-βουλγαρική εκστρατεία και η αποκατάσταση των ιστορικών γεγονότων».
«Για τη Βουλγαρία είναι σημαντικό να γίνει πράξη αυτό για το οποίο εμείς επιμένουμε εδώ και χρόνια να δούμε σαν πρακτικό αποτέλεσμα: η έμφαση να δοθεί στις σχέσεις καλής γειτονίας με τη χώρας μας, να παύσει η αντι-βουλγαρική εκστρατεία και η καθημερινή αυτή παρενόχληση, την οποία η βουλγαρική κοινωνία αναγκάζεται να δέχεται από τους γείτονες μας. Όλα αυτά δεν ευνοούν με κανένα τρόπο την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των χωρών μας ούτε εντάσσονται στο πνεύμα των ευρωπαϊκών αξιών», δήλωσε στη δημόσια ραδιοφωνία ΒΝΡ ο Βούλγαρος υπουργός των Εξωτερικών Νικολάι Μλαντένοφ.
Όταν μάλιστα, στις 17 Δεκεμβρίου 2012, συναντήθηκαν οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Βουλγαρίας Σαμαράς και Μπορίσοφ, στο πλαίσιο της Συνόδου του Β' Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Βουλγαρίας, τα σκοπιανά ΜΜΕ έκαναν λόγο για «ελληνοβουλγαρική Σύνοδο κατά της ΠΓΔΜ»
«Ελληνο-βουλγαρική Σύνοδος κατά της Μακεδονίας», έγραφε στο πρωτοσέλιδό της η Utrinski Vesnik, επισημαίνοντας πως οι κ.κ. Σαμαράς και Μπορίσοφ απέστειλαν ηχηρό μήνυμα προς την ΠΓΔΜ ότι αν δεν υπάρξει βελτίωση στις σχέσεις καλής γειτονίας, θα παραμείνει στον προθάλαμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το χθεσινό Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Βουλγαρίας «πήρε κατά κάποιον τρόπο τη μορφή χαρακτήρα κατά της Μακεδονίας», ανέφερε η Dnevnik επικαλούμενη έμπειρους διπλωμάτες της ΠΓΔΜ.
Τα ΜΜΕ των Σκοπίων είχαν τότε δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην επισήμανση του κ. Σαμαρά ότι η αρχή του σεβασμού της καλής γειτονίας αναγνωρίζεται πλέον (μετά και την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της Ε.Ε.) ως προϋπόθεση για την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. - κάτι στο οποίο αναφέρθηκε και ο κ. Μπορίσοφ κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Επιπλέον, από τα ΜΜΕ των Σκοπίων είχε προβληθεί η ιδιαίτερη αναφορά του κ. Μπορίσοφ στην ταινία «Τρίτο Ημίχρονο» του σκηνοθέτη Ντάρκο Μίτρεφσκι, που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στη Βουλγαρία, καθώς εμφανίζεται ο βουλγαρικός στρατός κατοχής στην ΠΓΔΜ να συλλαμβάνει και να στέλνει στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης τους Εβραίους που ζούσαν στα Σκόπια.
Στις 23 Ιανουαρίου 2013, ο Βούλγαρος πρόεδρος Ρόσεν Πλεβνελίεφ είχε προειδοποιήσει την ΠΓΔΜ, ότι η Βουλγαρία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το δικαίωμά της για βέτο στη διαδικασία ένταξης της ΠΓΔΜ, αν δεν τηρηθεί η αρχή της καλής γειτονίας.
Εκείνη την περίοδο, η Βουλγαρία είχε βρεθεί ξανά στο στόχαστρο των ΜΜΕ της ΠΓΔΜ και στο γειτονικό κρατίδιο επικρατούσε πραγματική αντιβουλγαρική υστερία, μετά την απόφαση της Σόφιας να τεθεί κατά του ορισμού ημερομηνίας έναρξης διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ με την Ε.Ε.
«Αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία στα Σκόπια, δυστυχώς δεν τηρούν την Διακήρυξη Καλών Γειτονικών Σχέσεων, την οποία υπογράψαμε το 1999. Έχουμε ένα αντικειμενικό κριτήριο, υπάρχει μία συμφωνία η οποία δεν εκπληρώνεται. Δεν θέλουμε κάτι περισσότερο από αυτό. Γι’ αυτό λέμε, ας μετατρέψουμε αυτή τη διακήρυξη σε συμφωνία με κανονική διατύπωση, την ίδια που η Βουλγαρία υπέγραψε με την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Ρουμανία», είχε πει ο Βούλγαρος Πρόεδρος Πλεβνελίεφ σε δηλώσεις του στο τηλεοπτικό κανάλι BTV.
Η αντιπαλότητα συνεχίστηκε και στις 17 Απριλίου 2013, ο Σκοπιανός υπουργός Εξωτερικών Νίκολα Πόποσκι είχε αποκαλέσει «δυσάρεστη έκπληξη» τη στάση της Σόφιας να θέσει ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνέχιση της βουλγαρικής υποστήριξης στην ενταξιακή πορεία των Σκοπίων στους ευρωατλαντικούς θεσμούς την έμπρακτη εφαρμογή των αρχών της πολιτικής καλής γειτονίας.
Ο Πόποσκι είχε απορρίψει τις αναφορές του Βούλγαρου Προέδρου για συστηματικές διακρίσεις πολιτών της ΠΓΔΜ με βουλγαρική εθνική συνείδηση, αλλά αρνήθηκε να κάνει οποιοδήποτε σχόλιο για το γεγονός ότι στην επίσημη ιστοσελίδα του ΥΠΕΞ της ΠΓΔΜ αναφέρεται πως «στη Βουλγαρία υπάρχουν 750.000 “Μακεδόνες”» - αναφορά που υποκρύπτει και εδαφικές διεκδικήσεις.
Τον Οκτώβριο του 2013, είχαν συναντηθεί οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Βουλγαρίας, Βενιζέλος και Βιγκενίν, κατά την επίσκεψη του τελευταίου στην Αθήνα.
Και οι δύο είχαν αναφερθεί στο θέμα των σχέσεων καλής γειτονίας, με τον Βιγκενίν να αναφέρει πως η Βουλγαρία βρίσκεται από καιρό σε διαπραγμάτευση -χωρίς μέχρι στιγμής να έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος- με την ΠΓΔΜ για τη συνομολόγηση ενός διμερούς συμφώνου φιλίας και καλής γειτονίας.
Κατά την κοινή τους συνέντευξη, ο Βιγκενίν είχε χρησιμοποιήσει την ονομασία ΠΓΔΜ – αν και η Βουλγαρία έχει αναγνωρίσει τα Σκόπια ως «Μακεδονία» - και όταν κλήθηκε να εξηγήσει τους λόγους, είπε ότι χρησιμοποίησε την αναγνωρισμένη διεθνώς ονομασία της χώρας αυτής που χρησιμοποιείται και στην Ελλάδα.
Στις 27 Νοεμβρίου 2013, κατά την παρουσίαση της έκθεσης προόδου της ΠΓΔΜ στο ευρωκοινοβούλιο, οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές ήσαν ιδιαίτερα επικριτικοί, υποστηρίζοντας ότι «στην ΠΓΔΜ συνεχίζουν να κυριαρχούν οι εθνικιστικές τάσεις, αλλά και η έλλειψη πολιτικής βούλησης για αναζήτηση συμβιβαστικών λύσεων επί ορισμένων μείζονων προβλημάτων», ενώ έκαναν αναφορά στην «αντιβουλγαρική πολιτική» στην οποία έχουν γαλουχηθεί οι Σκοπιανοί πολιτικοί.
Στις 10 Ιανουαρίου 2014, ο Βούλγαρος υπουργός Εξωτερικών κάλεσε την ΠΓΔΜ να επιλύσει τα ανοιχτά ζητήματα με τις γείτονες χώρες, και συγκεκριμένα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, ώστε να προχωρήσει η ευρωπαϊκή της προοπτική.
Στις 13 Ιανουαρίου 2014, ένταση είχε επικρατήσει για μία ακόμη φορά, μεταξύ Βούλγαρων και Σκοπιανών στο μνημόσυνο για τη Μάρα Μπούνεβα, η οποία το 1928 δολοφόνησε στα Σκόπια Σέρβο αξιωματούχο και στη συνέχεια αυτοκτόνησε.
(Η Μπούνεβα καταγόταν από το Τέτοβο και είχε προσχωρήσει στην οργάνωση VMRO ("Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση"). Τιμάται ιδιαίτερα από βουλγαρικές οργανώσεις που τη θεωρούν ως επαναστάτρια - αγωνίστρια του VMRO. Στις 13 Ιανουαρίου του 1928 δολοφόνησε, στο κέντρο των Σκοπίων, τον Σέρβο εισαγγελέα Βέλιμιρ Πρέλιτς για να «καταγγείλει» τη σερβική κατοχή της περιοχής την περίοδο εκείνη και στη συνέχεια αυτοκτόνησε για να μην πέσει στα χέρια των διωκτών της.
Εδώ και πάνω από δέκα χρόνια, στα μέσα Ιανουαρίου, εκπρόσωποι βουλγαρικών οργανώσεων, τόσο από την ΠΓΔΜ όσο και από τη Βουλγαρία, συγκεντρώνονται στο σημείο στα Σκόπια, όπου η Μπούνεβα δολοφόνησε τον Σέρβο αξιωματούχο (στο κέντρο της πόλης κοντά στον ποταμό Βαρδάρη/Αξιό) για να τιμήσουν τη μνήμη της και τοποθετούν επιγραφή στη βουλγαρική γλώσσα.
Το 2014, σημειώθηκαν αψιμαχίες μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο κέντρο των Σκοπίων, με τους Σκοπιανούς να υψώνουν πανό που έγραφε: «Βούλγαροι, δεν έχετε δικούς σας ήρωες και τιμάτε την Μπούνεβα;», καθώς οι Σκοπιανοί αποκαλούν τη Μπούνεβα «Μακεδόνισσα» και όχι Βουλγάρα.
Στις 14 Μαρτίου 2014, ο Βούλγαρος υπουργός Εξωτερικών κλήθηκε να απαντήσει στη Βουλή σχετικά με τηλεοπτικό σίριαλ στην ΠΓΔΜ, το οποίο, όπως αναφερόταν στην επερώτηση, στηρίζεται σε «πλαστογράφηση της αρχαίας ιστορίας της Βουλγαρίας».
Στο σίριαλ, εμφανιζόταν ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Σαμουήλ ως επικεφαλής εξέγερσης εναντίον της ίδιας της Βουλγαρίας.
Στις 22 Ιουλίου 2014, ο Βούλγαρος υπουργός Άμυνας Νάιντενοφ είπε στον Σκοπιανό ομόλογό του Γιόλεφσκι, που επισκεπτόταν τη χώρα, πως η πολιτική καλής γειτονίας είναι ασύμβατη με τη διαστρέβλωση της Ιστορίας
«Οι αρχές αυτές δεν συμπεριλαμβάνουν με κανέναν τρόπο στοιχεία, που διαστρεβλώνουν την ιστορική πραγματικότητα και υποδαυλίζουν διάθεση εναντίον της μίας ή της άλλης χώρας και στην προκειμένη περίπτωση θέλω να υπογραμμίσω, στοιχεία, που υποδαυλίζουν αντιβουλγαρικά αισθήματα με αφορμή διάφορα ιστορικά γεγονότα», υπογράμμισε.
Ο κ. Νάιντενοφ ανήγγειλε, ότι μεικτή επιτροπή εμπειρογνωμόνων θα διερευνήσει και θα καταγράψει τα βουλγαρικά στρατιωτικά κοιμητήρια και μνημεία στην επικράτεια της ΠΓΔΜ ως πρώτο βήμα ανάληψης μέτρων για την αποκατάσταση και τη συντήρησή τους.
«Το πρόβλημα αυτό δημιουργεί ένταση στις σχέσεις Σόφιας-Σκοπίων εδώ και χρόνια. Η τελευταία άρνηση των Σκοπίων στο σχετικό αίτημα της Βουλγαρίας εκφράστηκε μόλις πριν από δύο μήνες. Η βουλγαρική πλευρά ελπίζει, ωστόσο, να πετύχει καλύτερη συνεννόηση με τη νεοεκλεγμένη κυβέρνηση της ΠΓΔΜ», ανέφερε ο βουλγαρικός Τύπος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βουλγαρία αναγνώρισε το 1991 κράτος με το όνομα «Μακεδονία», αλλά όχι έθνος μακεδονικό ούτε γλώσσα μακεδονική, καθώς θεωρούν ότι οι Σλάβοι των Σκοπίων, αυτοί που δηλώνουν «Μακεδόνες», είναι Βούλγαροι.
Μάλιστα, το 1990, η Βουλγαρία είχε καταθέσει έγγραφο στη ΔΑΣΕ (σήμερα ΟΑΣΕ) υποστηρίζοντας ότι στην περιοχή, την οποία ο Τίτο ονόμασε «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας», κατοικούν 2.000.000 Βούλγαροι και 200.000 Έλληνες!
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στις 25 Μαΐου 2015, η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Τουρκία υπέγραψαν στη Σόφια μια συμφωνία με σκοπό τη δημιουργία ενός κέντρου ανταλλαγής πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και του λαθρεμπορίου.
Με λίγα λόγια, μέχρι την ώρα που αποδείχθηκε η αδυναμία της κυβέρνησης να ελέγξει το μεταναστευτικό – προσφυγικό, η Βουλγαρία άφηνε απ’ έξω την ΠΓΔΜ από κάθε δράση της.
Τώρα, Βουλγαρία και ΠΓΔΜ πραγματοποιούν κοινές επιχειρήσεις στα σύνορά τους!
Αλλά αν κανείς υποβάλει σχετικό ερώτημα προς τον κ. Τσίπρα, θα πει με το γνωστό αθώο και ανιστόρητο ύφος του: «Δεν καταλαβαίνω, τι πρόβλημα υπάρχει μ’ αυτό;».
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΖΩΝΗ
