εργαλείο μαζικής πληροφόρησης και παιδείας
«Εν αρχή ην ο λόγος…Το μέσο είναι το μήνυμα» |
Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης
Εδώ και χρόνια ήθελα να πετάξω την τηλεόραση απ΄ το
σπίτι και έβρισκα την αντίσταση της γυναίκας μου και του γιου μου. Σήμερα,
αρνούμενος να αγοράσω τον αποκωδικοποιητή, ένιωσα επιτέλους ελεύθερος από τους
ενοχλητικούς αποβλακωτές που έμπαιναν καθημερινά στο σπίτι μου απρόσκλητοι.
Εχει γίνει κατανοητό ακόμη και σε έναν εξαρτημένο απ’
το χαζοκούτι, πως η τηλεόραση, εκτός του ότι δεν προσφέρει τίποτα σημαντικό στη
ζωή μας, προκαλεί και ανήκουστες βλάβες στο μυαλό και στην υγεία μας. Όταν
πρωτοεμφανίστηκε η τηλεόραση υπήρξαν πολλοί, οι οποίοι πίστεψαν πως ανακαλύφτηκε
ένα.........
εργαλείο μαζικής πληροφόρησης και παιδείας
Σήμερα, αποδείχτηκε ότι αυτή η πεποίθηση, όχι μόνο δεν
ισχύει αλλά πως η τηλεόραση είναι υπεύθυνη ακόμη και για τη γενική ημιμάθεια και
παραπληροφόρηση. Πολλές πρόσφατες μελέτες, έχουν αποδείξει, ότι η τηλεοπτική
ακροαματικότητα, εκτός του ότι είναι υπεύθυνη για την παχυσαρκία και άλλες
ασθένειες, είναι και αντιστρόφως ανάλογη προς τις μαθησιακές επιδόσεις στο
σχολείο (Βλέπε:Linda S. Pagani, Caroline
Fitzpatrick, Tracie A. Barnett,
Eric Dubow: Prospective Associations Between Early Childhood Television Exposure and Academic,
Psychosocial, and Physical
Well-being by Middle Childhood).
Αυτό που αποδείχτηκε με έρευνες στη χώρα μας, πως
δηλαδή φοιτητές ακόμη και των κοινωνικών επιστημών δεν είναι σε θέση να
κατανοήσουν απλά κείμενα και να γράψουν μια περίληψη, έχει αποδειχτεί και σε
μελέτες πανεπιστημίων άλλων, πιο ανεπτυγμένων χωρών και αυτό σχετίζεται με το
γεγονός πως οι νέοι, αντί να αποκτούν γνώση μέσα από γραπτά κείμενα και βιβλία
και να επικοινωνούν με λέξεις, επικοινωνούν με εικόνες. Αποδείχτηκε στην πράξη
πως η τηλεόραση είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ανάγνωσης. Οι αναγνώστες
μεταμορφώνονται ολοένα και περισσότερο σε παθητικούς
ακροατές-θεατές.
Αυτό που διαπίστωσαν σύγχρονοι
μελετητές (βλέπε Ν.Τσόμσκι, Ν.Πόστμαν, κ.α.)ότι ο άνθρωπος ανέπτυξε τη λογική
μέσα απ΄ το λόγο-γλώσσα και αυτά με τη σειρά τους αναπτύχθηκαν μέσα από την
γραφή (βιβλία και έντυπο τύπο), ήταν ήδη γνωστό στους αρχαίους προγόνους μας
“ Αρχή παιδεύσεως η τών ονομάτων επίσκεψις”(αρχή της παιδείας
είναι η ακριβής σημασία των λέξεων) έλεγε ο
Αντισθένης πριν 24 αιώνες και αποδείχτηκε ότι είχε δίκιο.
Το μήνυμα των ανθρώπων που
κερδίζουν απ΄ την εικόνα, πως δηλαδή «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις» είναι
τόσο ανόητο όσο και επικίνδυνο. Δίχως τις λέξεις Κάλλος, Μέτρον, Φιλοκαλλία,
Γνώση, Δημοκρατία, κ.α., δε θα υπήρχε ούτε ο Παρθενώνας. Χρειάστηκαν πολλές
δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες χρόνια, όχι για να ανακαλυφτούν, αλλά για να
ζυμωθούν και να ωριμάσουν αυτές οι τόσο απλές λέξεις, που χωρίς αυτές δε θα
υπήρχε ούτε η τηλεόραση. Ακόμη και τα μεγαλύτερα επιστημονικά ή τεχνολογικά
επιτεύγματα, ήταν ανακαλύψεις, δηλαδή αποτέλεσμα τυχαίων γεγονότων ή στιγμιαίων
εκλάμψεων κάποιων ιδιοφυών ανθρώπων. Όχι όμως και οι λέξεις, δηλαδή η λογική.
Για πολλά χρόνια αρνιόμουν να
διαβάσω τα «πρωτόκολλα των σοφών της Σιών» γιατί ήμουν και εξακολουθώ να είμαι
κατά συνωμοσιολογικών θεωριών. Εμεινα όμως έκπληκτος διαβάζοντας πριν κάποιο
καιρό το 16ο από τα 24 πρωτόκολλα, διαπιστώνοντας, ότι είναι ένα
πράγματι σοφό κείμενο:«Η εμπειρία διδάσκει πως οι άνθρωποι ζουν για τις
ιδέες τους και καθοδηγούνται από αυτές. Οι ιδέες μεταδίδονται μέσα από το λόγο,
τις λέξεις. Για να υποτάξουμε τον τρόπο σκέψης και να μετατρέψουμε τους
ανθρώπους σε μη σκεπτόμενα όντα θα πρέπει να τους αναγκάσουμε να κατανοούν τα
πράγματα μόνο μέσα από εικόνες και όχι μέσα από τη γλώσσα».
Καμιά μυστική υπηρεσία (λέγεται
πως τα πρωτόκολλα γράφτηκαν από τις μυστικές υπηρεσίες του Τσάρου για να
δυσφημίσουν τους Εβραίους), πόσο μάλλον του Τσάρου, δεν θα ήταν σε θέση να
γράψουν ένα τόσο σοφό κείμενο το 1897 και μάλιστα πριν ανακαλυφθεί ο
κινηματογράφος. Εντωμεταξύ υπάρχει απόφαση δικαστηρίου της Βασιλείας που
αποδεικνύει πως αυτά γράφτηκαν πράγματι από μια ομάδα ακραίων σιωνιστών, που
κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του 1897 απομονώθηκαν από τους υπόλοιπους
συνέδρους. Πάντως, όποιοι κι αν το έγραψαν πριν 115 χρόνια, σίγουρα δεν ήταν
ηλίθιοι. Αν δει κανείς ποιοι ελέγχουν την εικόνα (κινηματογράφο, τηλεόραση,
ηλεκτρονικό τύπο) και τι αγώνας γίνεται για τον έλεγχό τους, καταλαβαίνει τι
παίζεται στον τομέα της πληροφόρησης, της παραπληφόρησης και της χειραγώγησης
των μαζών μέσα απ’ την αποβλάκωση.
Όπως γράφει ο Ν. Πόστμαν στο
βιβλίο του «Διασκέδαση μέχρι θανάτου»(στα ελληνικά σε εκδόσεις Δρομέας), κάτι
ήξεραν οι σοφοί γέροντες που με τη Δεύτερη Εντολή στην Παλαιά Διαθήκη,
απαγόρευαν (όπως ο Μωάμεθ και ο Λούθηρος) την απεικόνιση Θεού και ανθρώπων (ου
ποιήσες σεαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα…..). Ο Θεός, τα ιερά κείμενα
δηλαδή, έπρεπε να υπάρχουν μόνο σε λέξεις, διότι μόνο μέσα από λέξεις γίνεται
αφαιρετικά αντιληπτή η ουσία των πραγμάτων άρα η ουσία του Θεού και των
μηνυμάτων του. Θα βρεις πολλούς Ισλαμιστές και Προτεστάντες (γι αυτό είναι και
οι πιο φανατικοί) να ξέρουν «απ’ έξω κι ανακατωτά» το Κοράνι και το Ευαγγέλιο.
Οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι, δεν κατανοούν(κι αυτό ίσως κάνει καλό στην ψυχική
τους υγεία) ούτε αυτά που ακούνε κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, αφού
διαβάζονται σε νεκρές γλώσσες.
Στο πρωτοποριακό του φιλμ
«Φαρενάϊτ 451», ο Φ. Τριφό, δείχνει μια μελλοντική φασιστική κοινωνία όπου
απαγορεύονται και καίγονται όλα τα βιβλία, ενώ επιτρέπεται μόνο η εικόνα της
τηλεόρασης και του κινηματογράφου. Σήμερα βλέπουμε ότι δεν χρειάζεται καν να τα
κάψεις. Αρχίζει και γίνεται πλέον συνήθεια οι άνθρωποι να μαθαίνουν κύρια από
εικόνες. Στη γνωστή έρευνα του ΟΟΣΑ για το επίπεδο εκπαίδευσης και παιδείας σε
πάνω από 40 ανεπτυγμένες χώρες, στο θέμα της μελέτης εξωσχολικών βιβλίων, οι
Ελληνίδες βγήκαν τελευταίες και τα Ελληνόπουλα προτελευταία. (βλέπε PISA-Programme
for International Student Assessment WWW.oecd.pisa.) Αρα αν συνεχιστεί αυτή η τάση και σε μερικά
χρόνια κάποιος θελήσει να καούν όλα τα βιβλία, στη χώρα μας, όπως είναι δομημένο
όλο το εκπαιδευτικό σύστημά μας, όπου όλα περιστρέφονται γύρω από εξετάσεις
συγκεκριμένης ύλης και κατοχή συγκεκριμένων τίτλων-χαρτιών δε θα χρειαστεί να
γίνει αυτό διότι, μάλλον οι περισσότεροι θα τα έχουν για
διακόσμηση.
Μέσα σ αυτό το πλαίσιο, το
σύνθημα της ΕΕ και πολλών πολιτικών της χώρας μας: «κάθε τάξη και ιντερνέτ κάθε
μαθητής και ένας Η/Υ», αντί «κάθε σχολείο και μια ζωντανή βιβλιοθήκη», μπορεί
μελλοντικά να αποβεί μοιραίο. Ηδη οι διευθυντές και αρχισυντάκτες του ημερήσιου
και περιοδικού τύπου, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι ο σημερινός πολίτης, είτε γιατί
«δεν έχει χρόνο», είτε γιατί «δεν κατανοεί» πλέον μακροσκελή και
«δυσκολοχώνευτα» κείμενα, επιβάλουν και στο γραπτό λόγο τον απλοϊκό και σύντομο
λόγο-μήνυμα, πιστοί στις εντολές της τηλεόρασης: «Ου θέσεις προϋποθέσεις
και αναλύσεις - ου διανοηθείς περίπλοκες έννοιες που απαιτούν χρόνο και
σκέψη», διότι απευθύνεσαι σε βλάκες.
Ελπίζω να δυναμώσει το κίνημα
που θα απαιτήσει μια ημέρα την εβδομάδα δίχως τηλεόραση ή τηλεόραση μόνο από τις
12 το μεσημέρι μέχρι τις 12 το βράδυ όπως τον παλιό καλό καιρό για το καλό των
παιδιών μας.
kafeneio-gr.blogspot.gr