Η μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας, η Αττική, αλλά και το Νότιο Αιγαίο θα είναι οι μεγάλες χαμένες του ΕΣΠΑ 2 (2014-2020), επισήμως, του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης (Partnership Agreement), η διαπραγμάτευση του οποίου ολοκληρώνεται στα τέλη του 2012, ώστε να εγκριθεί στις αρχές του 2013. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από τις εργασίες σεμιναρίου που οργάνωσαν την περασμένη εβδομάδα στα Χανιά το γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και η Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, και ενώ η διαπραγμάτευση συνεχίζεται, ειδικά το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) της Αττικής ίσως να φτάσει να έχει απώλειες ακόμη και 50%, εφόσον η Ελλάδα λάβει συνολικά μέχρι και 8,5 δισ. λιγότερα σε σχέση με τα 20,4 δισ. από το ΕΣΠΑ (μείωση άνω του 40%), καθώς η μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας ανεβαίνει κατηγορία και -από τη ενδιάμεση του 75%-90% του ΑΕΠ του κοινοτικού μέσου όρου- εντάσσεται πλέον στις ανεπτυγμένες, δηλαδή, στο 90%-100%, με αποτέλεσμα να λαμβάνει σημαντικά λιγότερα κονδύλια σε σχέση με τα 2,8 δισ. του ΕΣΠΑ.
Να σημειωθεί ότι λόγω της μεγάλης μείωσης που ίσως υπάρξει στο ΕΣΠΑ 2 όλοι οι ομιλητές με προεξάρχοντα τον υπεύθυνο Επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα κ. Άρη Περουλάκη μίλησαν για την ανάγκη του να σταματήσουν οι σπατάλες και να αξιοποιηθούν ουσιαστικά τα κονδύλια με την υλοποίηση στρατηγικών έργων και επενδύσεις που λειτουργούν πολλαπλασιαστικά για την ελληνική οικονομία. Τόνισαν δε ότι προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να εφαρμοστεί επιτέλους σχέδιο 20ετίας σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Ο νέος χάρτης των περιφερειών...
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο κ. Περουλάκης, στην ίδια κατηγορία (ανεπτυγμένες), παραμένει και 1) η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η οποία πλήττεται μεν λιγότερο από την 2) Αττική, αλλά περισσότερο σε σχέση με τις υπόλοιπες από τα μειωμένα κονδύλια.
Στην ενδιάμεση (από την πρώτη-90% έως 100%) κατηγορία (75% - 90% του ΑΕΠ του κοινοτικού μέσου όρου), κατεβαίνει 1) η Στερεά Ελλάδα, ενώ ανεβαινουν από την τρίτη (κάτω από το 75% του κοινοτικού μέσου όρου 2) η Κρήτη, 3) το Βόρειο Αιγαίο, 4) η Πελοπόννησος και 5) τα Ιόνια Νησιά. Στην ίδια κατηγορία παραμένει 6) η Δυτική Μακεδονία.
Στην τελευταία κατηγορία (λιγότερο ανεπτυγμένες με ΑΕΠ κάτω του 75% του μέσου κοινοτικού όρου) πέφτει από την ενδιάμεση 1) η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ παραμένουν οι Περιφέρειες 2) Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, 3) Θεσσαλίας, 4) Ηπείρου και 5) Δυτικής Ελλάδας, οι οποίες θα πάρουν αναλογικά περισσότερα χρήματα από τα μειωμένα για την Ελλάδα, κονδύλια του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης 2014-2020.
...και η σκληρή διαπραγμάτευση
Γιατί όμως μειώθηκαν τα κονδύλια για τη χώρα μας και τι περιθώρια υπάρχουν για διαπραγμάτευση; Βασική αιτία είναι τα στοιχεία του ΑΕΠ της προηγούμενης δεκαετίας που λαμβάνονται υπόψη για να κριθεί η χρηματοδότηση της χώρας. Με βάση αυτά η Ελλάδα θεωρείται «ανεπτυγμένη». Γι' αυτό, στη διαπραγμάτευση που θα κορυφωθεί το φθινόπωρο, θα επιχειρηθεί να συνυπολογιστούν ειδικά για τη χώρα μας και τα έτη 2011 και 2012 που σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ έχουμε ύφεση 12%.
Ωστόσο, καθώς η ελληνική πλευρά εμφανίζεται μόνη της σε αυτή την αξίωση, τη στιγμή μάλιστα που η αλλαγή των ετών που χρησιμοποιούνται ως βάση αναφοράς θα άνοιγε ένα γενικότερο θέμα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκρίνεται μια πολιτική διαπραγμάτευση: «Αν δεν υπάρξει διαπραγμάτευση σε πολιτικό επίπεδο και ως εκ τούτου δεν ληφθεί πολιτική απόφαση η Ελλάδα θα λάβει σημαντικά λιγότερους πόρους», τόνισε κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου ο κ. Γιάννης Φίρμπας, στέλεχος του υπουργείου Ανάπτυξης.
Μάλιστα, όπως είπε ο κ. Φίρμπας, η μεθοδολογία σε σχέση με έναν από τους συντελεστές (2,1% με βάση τη νέα μεθοδολογία έναντι 3,4% πριν) θα μπορούσε να περιορίσει τις απώλειες κατά 4 δισ. ευρώ και αναμένεται να τεθεί στο επίκεντρο της πολιτικής διαπραγμάτευσης από τη νέα κυβέρνηση.
Οι δυσκολίες του νέου ΕΣΠΑ
Ωστόσο, οι δυσκολίες του νέου ΕΣΠΑ δεν σταματούν στους μειωμένους πόρους: ειδικά για όσες περιφέρειες λάβουν «μεταβατικά» κονδύλια (ΑΕΠ ανάμεσα σε 75% και 90%), όπως η Κρήτη, τα πράγματα γίνονται πολύ δύσκολα. Θα επιδοτούνται μόνο καινοτόμες και περιβαλλοντικά φιλικές επενδύσεις. Δηλαδή μόνο το 15% των κονδυλίων θα μπορούν να γίνουν τα... συνήθη έργα, όπως δρόμοι, γέφυρες κ.λπ. Μάλιστα, έχει γίνει ήδη κάλεσμα για έγκαιρη προετοιμασία των περιφερειών, ώστε για να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα νέα δεδομένα.
Επιπλέον, οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες προβλέπουν διακοπή κονδυλίων για όσα κράτη έχουν δημοσιονομικές αποκλίσεις, όπως η Ελλάδα, ενώ προκειμένου να υλοποιήσουν οι φορείς τα έργα θα πρέπει να εναρμονιστούν με συγκεκριμένα -μεγάλης δυσκολίας- περιβαλλοντικά και άλλα πρότυπα.
Έλλειψη μοντέλου Ανάπτυξης
Στην ομιλία του, ο επικεφαλής του Ευρωκοινοβουλίου στην Αθήνα Λεωνίδας Αντωνακόπουλος υποστήριξε ότι αυτό που γίνεται στην Ελλάδα είναι η αποτυχία των «ελίτ», και αναφέρθηκε στην κρισιμότητα των ευρωεκλογών του 2014, καθώς αν μειωθεί και άλλο η συμμετοχή που ήταν την προηγούμενη φορά στο 42% μπορεί να χαθεί η νομιμοποίηση ενός οργάνου κρίσιμου για τα συμφέροντα και της Ελλάδος λόγω της θέσης που συνήθως τηρεί.
Ο υπεύθυνος Επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδας Αργύρης Περουλάκης, παρουσίασε στόχους Ευρώπης 2020 επισημαίνοντας ότι σήμερα υπάρχει παντελής έλλειψη μοντέλου ανάπτυξης στην Ελλάδα και ότι οι στόχοι αυτοί ενδεχομένως να μπορέσουν να καλύψουν το κενό. Ανέφερε ως παράδειγμα το Μπιλμπάο της Ισπανίας, όπου ο δήμαρχος με βάση 20ετές σχέδιο δημιούργησε μια άλλη πόλη. Επίσης, παρουσιάστηκαν τα μέσα και εργαλεία που χρησιμοποιεί το Κοινοβούλιο και η Επιτροπή για να καθιστά δημόσιο το έργο της από τους κκ. Κώστα Τσουτσοπλίδη και Carlos Martin.
