Κυριακή 9 Αυγούστου 2015

613 χρόνια από τον σεισμό που κατέστρεψε την Παλιά Ζάχολη



H σημερινή Ζάχολη, κατά την επικρατέστερη άποψη, ταυτίζεται με τη Φελλόη, η οποία, κατά την περιγραφή του Παυσανία, "Αφθόνω καταρρείται τω ύδατι" και απέχει 40 στάδια από την Αρχαία Αίγειρα. Έχει υψόμετρο 700 μέτρα και απέχει 14 χλμ. από το Δερβένι και 70 χλμ. από την Κόρινθο. Η Ζάχολη βρίσκεται Β.Δ. του όρους Χελυδορέα (Μαύρο Όρος) ύψους 1759 μ. και ανατολικά του οροπεδίου Ευρωστίνης, μέσα σε μία εύφορη κοιλάδα. Είναι ένα από τα ωραιότερα ορεινά χωριά.
Πλούσια και κάθε είδους βλάστηση καλύπτει ολόκληρη την περιοχή. Τα πλατάνια και οι καρυδιές στις όχθες των ρεμάτων, οι κερασιές, οι μηλιές, οι λωτιές, οι δαμασκηνιές και οι φουντουκιές δίνουν ένα απαράμιλλου κάλλους τοπίο που παρουσιάζει κάθε εποχή και διαφορετική εικόνα. Τα πολλά και γάργαρα νερά που ξεχύνονται από τις εντυπωσιακές, πέτρινες, παραδοσιακές βρύσες ή κυλάνε στα αυλάκια και στα ρέματα προσφέρουν στον επισκέπτη ένα ανεπανάληπτο θέαμα.
Τη Ζάχολη διασχίζει στο μέσο ο Ζαχολίτικος ποταμός, όπου σε ένα τμήμα του μήκους 600 μέτρων έχουν γίνει έργα ανάπλασης. Το ρέμα αυτό είναι ένας ειδυλλιακός χώρος περιπάτου που ο καθένας μπορεί να αισθανθεί και να νοιώσει το μεγαλείο της φύσης.
Η γεωργική παραγωγή της είναι πλούσια. Παράγει κεράσια, μήλα, λωτούς, δαμάσκηνα, αχλάδια, ιδιαίτερα νόστιμες ντομάτες και τέλος τα φημισμένα και βραβευμένα "Ζαχολίτικα φασόλια".


Η Ζάχολη πριν 613 χρόνια δεν υπήρχε  στο σημείο που υπάρχει ο σημερινός οικισμός ,αλλά η παλιά Ζάχολη βρισκόταν ανατολικά της σημερινής, στη θέση Αχούρι, όπου υπάρχει το τοπωνύμιο Παλιοζάχολη. Τα ερείπια της παλιοζάχολης σήμερα εντοπίζονται στη τοποθεσία Μεσοχώρι σε πολλή χαμηλότερο σημείο από εκεί που βρίσκονται τα σημερινά χωριά Ορεινό Χελιδόρι και Πύργος κοντά στη χαράδρα του Ζαχολίτικου ή Δερβένιου ποταμού. Η καταστροφή της Ζάχολης και του κάστρου της Sachuli, που ήταν κτισμένη σε ψηλό βουνό κατεστράφη από ισχυρότατο σεισμό τον Ιούνιο του 1402. Το επίκεντρο του σεισμού ( που με τα σημερινά δεδομένα πρέπει να ήταν της τάξεως των 6.8 ρίχτερ), ήταν στο Κορινθιακό κόλπο (38.15°Ν,22.45°Ε) λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις ακτές της σημερινής Λυγιάς
Πληροφορίες γι' αυτό τον καταστρεπτικό σεισμό δίνονται σε ένα γράμμα του ενετού καπετάνιου Z. Contarini που στάλθηκε στις 30 Αυγούστου του 1402 σε εξάδελφο του στη Δαμασκό (Ευαγγελάτου-Νοταρά 1986). Αυτό το γράμμα αναφέρεται σε έκθεση του καπετάνιου του Κόλπου, που βασίζεται σε πληροφορίες αυτόπτων μαρτύρων (Thiriet1975). Ο σεισμός κατέστρεψε το φρούριο και την περιοχή της Βοστίτσας (Αιγίου) κατά το μεγαλύτερο μέρος. Το οχυρό, το χωριό Διακοφτό και το βουνό, όπου ήταν χτισμένα, καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και αποκλείσθηκαν τα περάσματα.

Το οχυρό Ζάχολη (σημερινή Ευρωστίνη). κτισμένο στην κορυφή ενός πολύ υψηλού βουνού, κατέρρευσε και το βουνό σχίστηκε στα τέσσερα. Ολόκληρο το οχυρό  και το βουνό πάνω στο οποίο είναι χτισμένο καταστράφηκε και  αρκετοί άνθρωποι βρήκαν το θάνατο. Συγχρόνως, ένα πολύ υψηλό θαλάσσιο κύμα γεννήθηκε, μπήκε μέσα στη στεριά και κατέστρεψε την ενδοχώρα. Όταν το θαλασσινό νερό οπισθοχώρησε, παρέμειναν ψάρια στην ξηρά. Η παροχή των πηγών από Πάτρα μέχρι Κόρινθο αυξήθηκε. Ο σεισμός χτύπησε επίσης και την απέναντι ακτή της Στερεάς Ελλάδας όπου το θαλάσσιο κύμα ήταν πιο έντονο και παρέσυρε τα σιτηρά, που μόλις είχαν θεριστεί από τους αγρότες, που έντρομοι κατέφυγαν στους γύρω λόφους για να σωθούν. Η Βιτρινίτσα (σημερινός Τολοφώνας, τοποθεσία κοντά στο λιμάνι της Ερατεινής) επίσης καταστράφηκε. Στα Σάλωνα (Άμφισσα) καταστράφηκαν κάποιες πολεμίστρες από το οχυρό και περισσότερα από 500 σπίτι αποτεφρώθηκαν. Η βλάστηση ενός βουνού, αμπέλια και άλλες καλλιέργειες αποτεφρώθηκαν και ζώα που βρίσκονταν στο ύπαιθρο σκοτώθηκαν (προφανώς από τη φωτιά που προκλήθηκε από το σεισμό)...