 |
|
Εικ.1 Η Βενετία, από τον Μπολονίνο Ζαλτιέρι, 1565. Πηγή: Πηγή: Wikipedia. G. Braun (1541-1622) and F. Hogenberg (1535-1590), from the engravings by Bolognino Zaltieri (fl. 1560-80) - Middle Earth at bibliodyssey.blogspot.com |
Γράφει ο Απόστολος Παπαφωτίου
Το παρελθόν μπορεί να είναι πολιτικό δεδομένο ή ακόμη εργαλείο στη δρώσα πολιτική ζωή που διαμορφώνει πολλές φορές πολιτικές επιλογές. Έτσι ιστορικά φαινόμενα εξετάζονται ως παραδείγματα με ξεχωριστή σημασία και αποτελούν επικαιρότητα για το σήμερα. Μεταξύ αυτών και η ιστορία της θαλασσοκράτειρας Βενετίας από την γέννηση της τον 13ον αιώνα μέχρι την κατάλυση της στο τέλος του 18ου αιώνα.
Α) Βενετία
 |
|
Εικ.2 Πανόραμα του Καναλιού της Τζιουντέκα και της Λεκάνης του Αγίου Μάρκου. Πηγή: Wikipedia. Author: Tango7174 |
Εάν κάποιος ασχοληθεί με την ιστορία της Βενετίας με όρους λειτουργίας της οικονομίας και του πληθυσμού των ανθρωπίνων κοινοτήτων που απάρτιζαν την βενετική πολιτεία θα καταλήξει σε πολλά συμπεράσματα, δύο εκ των οποίων ήσαν κύρια και υπήρξαν κρίσιμα για την ύπαρξη της και οδήγησαν τελικά στην καταστροφή της. Το δημόσιο χρέος και το δημογραφικό πρόβλημα. Αναλύοντας το καθένα από αυτά την εποχή που παρουσιάστηκαν εμφανίζονται τα ίδια φαινόμενα, οι ίδιοι μηχανισμοί, τα ίδια μέτρα, οι ίδιες δράσεις και αντιδράσεις εκ μέρους της εξουσίας με τις αντίστοιχες σημερινές στα αντίστοιχα προβλήματα.
 |
|
Εικ.3 Βενετία. Η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και η Φλαγγίνειος Σχολή. Υδατογραφία, 1830 (Συλλογή Μ. Ι. Μανούσακα). Πηγή: Το Ελληνικό Βιβλίο 1476-1830, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. |
Ι). Δημόσιο χρέος
Το οικονομικό χρέος ανερχόταν στα 50.000.000 δουκάτα το 1714.
Το 1750 είχε αυξηθεί σε 80.000.000 δουκάτα.
Με θεωρητική προσέγγιση σε σημερινές τιμές ανέρχεται σε:
· 12,25 δις ευρώ. για το χρέος του 1714.
· 19,60 δις ευρώ για το 1750.
Τούτο προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη ότι 1 δουκάτο ή τσεκίνι (zecchino) περιέχει 3,50 γραμμάρια χρυσού. Σε σημερινές τιμές 1 γραμ. χρυσού τιμάται 70 ευρώ, ήτοι 1 δουκάτο σε σημερινές τιμές τιμάται 245 ευρώ. Τα 50.000.000 δουκάτα αντιστοιχούν σε 50.000.000 x 245= 12,25 δις ευρώ. Και 80.000.000 x 245=19,60 δις ευρώ.
Ουσιαστικός παράγοντας για την αύξηση του χρέους ήταν το αυξανόμενο κάθε χρόνο έλλειμμα καθόσον οι εισαγωγές αύξαναν κάθε χρόνο ενώ οι εξαγωγές μειώνονταν, ο εκτεταμένος δανεισμός, τα υψηλά επιτόκια πολλές φορές πάνω από 20%, η πώληση ομολόγων με διαφορετικό επιτόκιο σε περιόδους πολέμων και ειρήνης.
Για την αποπληρωμή του χρέους διάθεταν το 1/3 περίπου του συνολικού εισοδήματος.
 |
|
Εικ.4 Παιδική συναυλία - 1900, πίνακας ζωγραφικής του Γεώργιου Ιακωβίδη. Πηγή: Wikipedia. |
ΙΙ). Δημογραφικό πρόβλημα
Το δημογραφικό πρόβλημα με τη μείωση του πληθυσμού επιτάχυναν τη γενικότερη παρακμή της και προκάλεσαν τελικά την κατάλυση της Βενετίας το 1797 στους Γάλλους σε πρώτη φάση. Στη συνέχεια παραδόθηκε από αυτούς στην Αυστρία και τελικά επανήλθε στους Γάλλους με την προσάρτηση της στο βοναπαρτικό βασίλειο της Ιταλίας το 1806.
Το 1575 η Βενετία είχε 180.000 κατοίκους - το 1577 είχε 135.000 λόγω της επιδημίας της πανώλης που ενέσκηψε -το 1620, είχε 140.000 =το 1629 έως το 1631είχε 95.000 πάλι λόγω πανώλης και στις αρχές του 1700 περίπου 170.000 κατοίκους.
Ο συνδυασμός των δύο παραπάνω αναφερθέντων και το κλειστό κύκλωμα εξουσίας χωρίς διευρύνσεις οδήγησαν σε αδυναμία χάραξης πολιτικής και λήψης δραματικών αλλά κύριων αποφάσεων που είχαν να κάνουν με την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της σε ένα κόσμο που άλλαζε και δημιουργούνταν νέες πραγματικότητες τις οποίες δεν μπορούσε να ακολουθήσει. με τις ξεπερασμένες δυνάμεις που διέθετε.
 |
|
Εικ.5 Τα Ορφανά (1871), πίνακας ζωγραφικής του Νικολάου Γύζη. Πηγή: Wikipedia. |
Β) Σύγχρονη Ελλάδα
Το δημόσιο χρέος και το δημογραφικό πρόβλημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμα θέματα που σχετίζονται μεταξύ τους και πολλές φορές το ένα επιταχύνει την εμφάνιση του άλλου.
 |
|
Εικ.6 Πηγή: https://www.sofokleousin.gr |
Ι). Δημόσιο χρέος (ακαθάριστο δημόσιο χρέος ή Χρέος Κεντρικής Διοίκησης)
Δημόσιο χρέος μιας χώρας είναι ο συσσωρευμένος δανεισμός των παρελθόντων ετών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το ύψος του ακαθάριστου δημόσιου χρέους, στο τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου 2023, σκαρφάλωσε στα 406,52 δισ. Ευρώ, από 400,28 δισ. Ευρώ, που ήταν στο τέλος Δεκεμβρίου 2022 και από 388,34 δισ. Ευρώ, που ήταν στο τέλος του 2021 και από τα 331,1 δισ. Ευρώ που ήταν το 2019.
Το ελληνικό χρέος ως σχέση χρέους προς ΑΕΠ είναι σχεδόν 80% υψηλότερο από αντίστοιχα δημόσια χρέη άλλων χωρών.
Κύριοι παράγοντες που προκάλεσαν την εκτίναξη του δημοσίου χρέους:
· Η έλλειψη αναπτυξιακού, μοντέλου της χώρας.
· Ο μη ανταγωνιστικός χαρακτήρας της ελληνικής αγοράς.
· Το υψηλό ενεργειακό κόστος.
· Καλύτερη οργάνωση του κράτους
· Η μεγάλη διαφθορά στο πολιτικό σύστημα και στη δημόσια διοίκηση.
· Αδυναμία προσέλκυσης νέων επενδύσεων.
· Η έλλειψη εξειδίκευσης σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας σε αναπτυσσόμενες αγορές.
· Η εκτίναξη των κρατικών δαπανών ιδιαιτέρως με το κόλπο των αναθέσεων.
· Η αύξηση των εισαγωγών σε σχέση με τις εξαγωγές οι οποίες συρρικνώνονται.
Μερικοί από αυτούς συνέτειναν στη δημιουργία ενός σταθερού ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο και έφτασε να ξεπερνά ακόμη και το 14% του ΑΕΠ.
Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες παραμένουν ίδιοι και αμετάβλητοι όπως ήσαν στη περίοδιο 2010-2018 των μνημονιακών πολιτικών και πριν.
 |
|
Εικ.7 Πηγή: https://www.naftemporiki.gr |
ΙΙ). Δημογραφικό πρόβλημα.
Είναι πρόβλημα ιδιαίτερα δυσχερές στην αναστρεψιμότητα που απαιτεί εθνικές πολιτικές με σε βάθος σχεδιασμούς.
Ο πληθυσμός της Ελλάδας εμφανίζει συνεχή μείωση από το 2010 και μετά, με σημαντικές διαφοροποιήσεις σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο των δημογραφικών δεικτών από τους μέσους εθνικούς όρους.
Το υπάρχον οξύ δημογραφικό πρόβλημα δημιουργείται κυρίως:
· Από την ταχύτατη πτώση των γεννήσεων και την υπογεννητικότητα, το μέγεθος των συνεπειών της οποίας δεν συνειδητοποιείται άμεσα από την Ελληνική Κοινωνία. Από την μακροχρόνια ελάττωση του πληθυσμού και η συμμετοχή των ηλικιωμένων, στην μείωση των ενεργών οικονομικά πολιτών.
· Από την μετανάστευση των ικανών Ελλήνων επιστημόνων σε άλλες χώρες για ένα καλύτερο μέλλον.
· Από την πτωτική αντίληψη στον θεσμό της οικογένειας.
· Από την ελάττωση των πολύτεκνων οικογενειών.
· Από την ανάπτυξη ξενοφοβικών αντιδράσεων.
· Από την έλλειψη αναγκαίων πολιτικών και εθνικού ολοκληρωμένου σχεδιασμού για την υλοποίηση εξειδικευμένων και συγκεκριμένων μέτρων για την ανάταξη της δύσκολης πραγματικότητας.
 |
|
Εικ.8 Πηγή: https://enallaktikidrasi.com |
Γ) Προσγείωση στην υπερχρεωμένη και πληθυσμιακά πτωχή ελληνική πραγματικότητα
Η παρούσα κυβέρνηση του κου Μητσοτάκη χωρίς διάθεση και αγωνιστικό πνεύμα, σε κλίμα προπαγάνδας και παραποίησης της αλήθειας, μας εξασφαλίζει μια επιφάνεια αναμελιάς , σε μια κοινωνία που δεν έχει συνειδητοποιήσει σε βάθος το πρόβλημα, κάτω από την οποία απουσιάζει - μέχρι σήμερα - κάθε σοβαρή προαίρεση και σχεδιασμός που προκύπτει από πολιτική στράτευση και συστράτευση για την επίλυση του υπαρξιακού προβλήματος της πατρίδας μας.
Δεν αντιμετωπίζονται τα εθνικά θέματα, - γιατί και το Δημόσιο χρέος και το δημογραφικό είναι εθνικά θέματα - με κινήσεις τακτικής με κομματικά κριτήρια με μυωπικές, κοντόφθαλμες και προσωπικές πολιτικές από ανθρώπους που δεν έχουν κατανοήσει τη σημερινή κατάσταση της πατρίδας μας στο κατώφλι της ύπαρξης και ζουν και συμπεριφέρονται ως αλαζόνες πολίτες της προς καταστροφή της αρχαίας Σύβαρις και της νεότερης Βενετίας.
Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.
