Γράφει ο
Η συμμετοχή μου κατά την παρουσίαση του βιβλίου της κας Μπεχράκη, με τίτλο «Για να θυμίζει!» το τελευταίο δημιούργημα της, στο νέο Πολυχώρο Πολιτισμού που εγκαινιάστηκε την Κυριακή 24 Μαρτίου 2024. Παραθέτω το σχετικό κείμενο:
«Για να θυμίζει»
Της Παυλίνας Μπεχράκη
Κα Μπεχράκη
Αγαπητοί προσκεκλημένοι,
Κυρίες και Κύριοι
Θέλω να ευχαριστήσω ακόμα μία φορά την κα Μπεχράκη για την τιμή και εμπιστοσύνη στο πρόσωπο μου να μου αναθέσει να παρουσιάσω το τελευταίο βιβλίο της με τίτλο «Για να θυμίζει».
Το βιβλίο εκδόθηκε το 2020, ως μία αυτοέκδοση, με επιμέλεια κειμένων από την ίδια και επισυναπτόμενα έργα ζωγραφικής από τη ζωγράφο και προσωπογράφο κ. Marily Xaga. Αποτελεί τη συμμετοχή της συγγραφέα στους εορτασμούς των 200 χρόνων από την έναρξη της επανάστασης του 1821.
Η κα Μπεχράκη είναι πλέον ένα σύμβολο για τα γράμματα και την τέχνη στην Κορινθία αλλά και γενικότερα. Σύμβολο διότι εκπροσωπεί την έννοια της δημιουργίας της τέχνης και την ιδιότητα της συνεχούς προσφοράς της ομορφιάς της Τέχνης στην κοινωνία. Η διπλή ιδιότητα της ζωγράφου και της ποιήτριας -πεζογράφου, της επιτρέπει να γράφει ποίηση ζωγραφίζοντας και να ζωγραφίζει γράφοντας ποίηση. Έχει σφραγίσει τα πολιτιστικά πράγματα της κοινωνίας μας και έχει ταυτιστεί με κορυφαία γεγονότα μεταξύ των οποίων και η σημερινή εκδήλωση της δημιουργίας του πολυχώρου πολιτισμού εδώ στην Κόρινθο.
Πρόκειται για ένα μεγάλο φιλόξενο χώρο ο οποίος προορίζεται να γίνει κυψέλη πολιτισμού με συνεχείς εκθέσεις, μαθήματα, εκδηλώσεις, διαλόγους και άλλα δρώμενα που θα προκαλούν καθημερινά ενδιαφέρον.
Ο χώρος αυτός, φτιαγμένος από την ίδια με αγάπη και μεράκι γίνεται ακόμα πιο φιλόξενος από τους ανθρώπους που το αγκαλιάζουν και το στηρίζουν.
Το βιβλίο σε 209 σελίδες, με την παράσταση της ηρωικής Μπουμπουλίνας στο εμπροσθόφυλλο και το βιογραφικό της συγγραφέως στο οπισθόφυλλο, είναι μία επιτυχημένη έκδοση αφιερωμένη στους ήρωες του 21, στους Έλληνες της διασποράς, στους φιλέλληνες, στον Αδαμάντιο Κοραή, στον Λόρδο Μπάιρον, στους δύο υμνωδούς της επανάστασης στον Διονύσιο Σολωμό και στον Ανδρέα Κάλβο. Ιδιαίτερη θέση κατέχουν οι αγωνιστές ο πρωτεργάτης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο πρωτομάρτυρας και Εθνεγέρτης Ρήγας Βελεστινλής.
Ο κορμός του βιβλίου είναι σπονδυλωτός, ουσιαστικός και ισχυρός με τα άρθρα να ορίζουν στέρεα τους σπονδύλους του.
Χαρακτηρίζεται το βιβλίο ως ένα συμπίλημα κειμένων σε ενότητες απαραίτητες για την κατανόηση της επανάστασης και του προ επαναστατικού κλίματος. Στις θεματικές ενότητες αναφέρονται και περιγράφονται δι' ολίγων πρόσωπα με τα βιογραφικά τους, που έχουν ρόλο στην επανάσταση και στην προετοιμασία της. Επίσης παρουσιάζονται έγγραφα, σύμβολα, τεκμήρια, κειμήλια, η Φιλική Εταιρεία που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό, ο φιλελληνισμός, δημιουργήματα λόγου και ζωγραφικής, ποιήματα και πίνακες και αναφέρεται ο ρόλος του Αγίου Όρους και γενικότερα της Εκκλησίας. Και καταλήγει στα μονόφυλλα του Αγώνα 1821- 1827, με έγγραφα της προσωρινής διοίκησης της Ελλάδος, της Καγγελλαρίας Σπετζών, της Καγγελαρίας Ύδρας, με διαταγές, με εφήμερες διαταγές, με προκηρύξεις, με εντολές στο Εκτελεστικό Σώμα, στο Βουλευτικό Σώμα και άλλες καταγραφές. Σε αυτές κυριαρχεί η πρόσκληση του Αλέξανδρου Υψηλάντη του ανώτατου αρχηγού, προς τους Έλληνες, στο γενικό στρατόπεδο του Ιασίου στις 24 Φεβρουαρίου 1821 με τον τίτλο «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» που αποτελούσε τον πνεύμα της επανάστασης. Όλα αυτά καταδείχνουν, ως αδιάψευστες μαρτυρίες, την επανάσταση και το υψηλό φρόνημα των ηρώων.
Από τα κείμενα γίνεται κατανοητό ότι η επανάσταση δεν ήταν μία στιγμιαία εξέγερση που ήρθε στην επιφάνεια, απεναντίας ήταν πορεία δύο τουλάχιστον αιώνων με ψυχή και αδούλωτο φρόνημα, με υλική και πνευματική προετοιμασία. Υπήρξε μία πολυετής κυοφορία που απέδωσε τελικά καρπούς.
Είναι μια σύντομη συνθετική επισκόπηση της πορείας της επανάστασης μέσα από τα πρόσωπα, τους θεσμούς και τις υπάρχουσες δομές. Επιχειρείται η σκιαγράφηση της ιστορίας της επανάστασης ενός πανάρχαιου λαού, των Ελλήνων, γραμμένη σε ρέοντα λόγο της συγγραφέα, πλήρως τεκμηριωμένη και με μαρτυρίες εικόνων και κειμένων της εποχής, όπως και τα 158 τετράστιχα του Εθνικού Ύμνου.
Το βιβλίο-πόνημα απαντά σε ερωτήσεις, προκαλεί όμως νέες ερωτήσεις και νέους προβληματισμούς και επιβάλλει περαιτέρω συνεχή έρευνα. Εάν αποδεχτούμε την άποψη του Άγγλου ποιητή Μπ. Σέλλευ, ότι δηλαδή οι καλλιτέχνες, στα έργα τους, αποκαλύπτουν λιγότερο το πνεύμα τους και περισσότερο το πνεύμα της εποχής τους, τότε μέσω της τέχνης θα προσεγγίσουμε την ιστορική πραγματικότητα. Και τούτο διότι τέχνη και ιστορία δεν είναι δύο ξεχωριστά πράγματα. Απεναντίας η τέχνη είναι μέρος της ιστορικής πραγματικότητας. Δεν μπορούμε να γνωρίσουμε μία εποχή αρκετά εάν δεν μελετήσουμε και την τέχνη που δημιουργήθηκε την εποχή που μας ενδιαφέρει καθώς και την τέχνη που δημιουργήθηκε σε μεταγενέστερο χρόνο αλλά αναφέρεται στην εποχή που μας ενδιαφέρει.
Έτσι κατανοείται η παράθεση, από την κυρία Μπεχράκη, των λογοτεχνικών έργων και των έργων ζωγραφικής για να μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε την ελληνική επανάσταση όχι μόνο ως ένα γεγονός της εποχής της αλλά ως ένα διαρκές γεγονός με ζωντανό περιεχόμενο και πνεύμα.
Μεταξύ των ηρώων είναι ο Διονύσιος Σολωμός, που ανύψωσε το έργο της ελληνικής επανάστασης ως μέγιστο αισθητικό γεγονός και ο κορυφαίος ζωγράφος του ευρωπαϊκού ρομαντισμού ο Ευγένιος Ντελακρουά, στην επικράτεια των εικόνων, που ιστορεί την επανάσταση με πολλά έργα εκ των οποίων κορυφαίο είναι η σφαγή της Χίου.
Είναι ο Ανδρέας Κάλβος με τις ωδές του και ο Αδαμάντιος Κοραής ο κορυφαίος φιλόλογος των Ελλήνων της Ευρώπης με γλωσσικές θέσεις, που ενέπνευσαν και ενθάρρυναν την επανάσταση. Είναι η διασπορά των Ελλήνων σε όλο τον γνωστό κόσμο με δύναμη, με πλούτη και παιδεία.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην επανάσταση έπαιζαν και ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώην υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας και ο ΔημήτριοςΥψηλάντης, στρατηγός του ρωσικού στρατού.
Προκαλεί θλίψη και απορία η αντιμετώπιση του ξανθού γένους, των Ρώσων, από τους σημερινούς κρατούντες να μην προσκληθούν στην εκδήλωση της Εθνικής εορτής Μνήμης του 1821, παρόλο που υπήρξαν, με άλλες δυνάμεις, καθοριστικοί πρωταγωνιστές.
Στον πρωτομάρτυρα της επανάστασης και εθνεγέρτη Ρήγα Βελεστινλή, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά.
Τελειώνοντας την περιορισμένη προσέγγιση των αρετών του βιβλίου, ιχνηλατούμε μερικά έμμεσα και άμεσα συμπεράσματα που προκύπτουν και διατυπώνουμε μερικές ερωτήσεις.
Ένα σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι οι Έλληνες που επαναστάτησαν το 1821 είχαν μορφοποιημένη εθνική συνείδηση και αίσθηση της βαθιάς και αδιάλειπτης συνέχειας του Ελληνισμού, η οποία από την απώτατη αρχαιότητα, την κλασική, ελληνιστική εποχή μεταφέρθηκε μέσω του Βυζαντίου και του τελευταίου βασιλιά του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην εποχή τους. Το κύριο σύνθημα του Κολοκοτρώνη που ακουγόταν σε όλες τις μάχες ήταν «Φάτε τους Περσιάνους». Είχε προηγηθεί η Εθνική αφύπνιση κυρίως στο διάστημα 1715-1821, με οικονομική ανάπτυξη των Ελλήνων της διασποράς, με αντίστοιχη πολιτική και οικονομική εξέλιξη, με προοδευτική ανάπτυξη της εθνικής ιδέας και με επιρροή από τα μηνύματα του Διαφωτισμού.
Προκύπτουν όμως και ερωτήματα όπως:
1. Το σημερινό κράτος είναι αυτό το οποίο επεδίωξαν και αγωνίστηκαν οι Ήρωες του 21;
2. Τα ιδεώδη των αγωνιστών μεταφέρθηκαν στην εποχή μας;
3. Οι έννοιες αδελφότητα, ισότητα και δημοκρατικός πατριωτισμός του Ρήγα Βελεστινλή βρίσκουν εφαρμογή σήμερα;
4. Η ελευθερία και η δημοκρατία του Κολοκοτρώνη και των επαναστατημένων Ελλήνων είναι γνωρίσματα του κράτους;
5. Εφαρμόζεται σήμερα η ισονομία και δικαιοσύνη των αγωνιστών;
6. Είναι σήμερα το ελεύθερο πνεύμα του Σολωμού, του Κάλβου, του Ρήγα και του Κοραή που μας εμπνέει και μας οδηγεί;
7. Οι αξίες που ενέπνευσαν το 21 είναι σήμερα υπαρκτές;
8. Εφαρμόζονται οι αξίες του Καποδίστρια για την αποτροπή και αποφυγή της εξάρτησης της πατρίδας και της ξενοκρατίας ή δολοφονήθηκαν μαζί με τον ίδιο;
Η απάντηση στα περισσότερα από αυτά είναι απλή και είναι αρνητική.
Στην εποχή μας, σε ένα βαρύ κλίμα, βλέπει κανείς να περιφρονούνται στυγνά ηθικές αξίες, να λεηλατείται το δημόσιο χρήμα, να ανθεί ο ανεύθυνος και τοξικός λόγος, να διαδίδονται τα εκφυλιστικά φαινόμενα και να τραυματίζονται θεσμοί. Και μάλιστα από τις πλευρές που έχουνε αυξημένη ευθύνη για την προστασία τους. Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση η επέτειος πρέπει να αποτελέσει ερέθισμα για να συγκρίνουμε καταστάσεις και ήθη να διασώσουμε και να διευρύνουμε ό,τι είναι υγιές, αποβάλλοντας τα νοσηρά φαινόμενα και ξεριζώνοντας τις αιτίες τους.
Έχει καταντήσει το σύγχρονο ελληνικό κράτος ένα ανυπόληπτο κράτος που συμπαρασύρει και την έννοια της πατρίδας. Για αυτό η λέξη πατρίδα, η πατρίδα των Ηρώων του 21, αγνοείται από το λεξιλόγιο των κρατούντων.
Η ευθύνη του πνευματικού κόσμου είναι μεγάλη και η συνεχής αντίδραση του κόσμου είναι υψηλό χρέος για τον καθένα.
Είναι αυτή η ευθύνη που ώθησε την κυρία Μπεχράκη, ως πνευματικός άνθρωπος και γνήσιος δημιουργός, να ιδρύσει αυτό τον πολυχώρο του πολιτισμού, όπου θα διακονείται ο λόγος, η ζωγραφική και θα κυριαρχεί η ελευθερία και η ομορφιά. Και τούτο διότι δίνεται ελπίδα μέσα από την τέχνη να γίνουμε καλύτεροι.
Η τέχνη αποτελεί ένα όπλο και εργαλείο για να δημιουργήσουμε μία καλύτερη κοινωνία πνευματικών και συνειδητοποιημένων ανθρώπων. Ακόμα η τέχνη γίνεται φορέας αλλαγής της συνείδησης μας που στη συνέχεια δύναται να γίνει φορέας αλλαγής του κόσμου.
Σε αυτό το χώρο, που στάζει λεβεντιά κι ανδρεία, στο Τέχνης Μέλαθρον βλέπουμε πιο κοντά το 1821 κι εδώ ζει καλλιτεχνικά το 21 χωρίς στόμφο και έπαρση αλλά σε ζεστή αμεσότητα.
Η παραμονή μας στο χώρο αυτό είναι μία σχολική εορτή όπως όλοι μας με ενθουσιασμό και συγκίνηση συμμετέχουμε και γινόμαστε διάδοχοι των ηρώων. Και αυτό το οφείλουμε στην ευπατρίδη της δημιουργίας, στη δωρήτρια της γνώσης και της ομορφιάς στην κα Μπεχράκη.
Την οποία πολλαπλώς ευχαριστούμε.
Θέλω να τελειώσω με ένα μικρό εξάστιχο ποίημα της συγγραφέα που έχει τοποθετηθεί στις πρώτες σελίδες του βιβλίου δίπλα στους Κολοκοτρώνη, Μπάιρον, Μακρυγιάννη, Βελεστινλή, Τερτσέτη που με πολύ σεβασμό αποδίδεται το νόημα του 1821, το «Υπέρ πίστεως και πατρίδος».
Κινώντας, από τον μαύρο ουρανό της σκλάβας γής
ο άνεμος, πάνω στα βράχια βρόντησε την οργή του,
κι ως από θάμα, της Λεφτεριάς ο όρκος αντιφώνησε
«Ως πότε παληκάρια». Τότες, ένα άστρο λαμπερό,
Του Γένους η ψυχή θαρρώ, φώτισε κι άλλη ιερή γραφή
στη θύρα του ουρανού της «Ελευθερία ή θάνατος».
Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.
