Tη σοβαρότερη υπαρξιακή του δοκιμασία από τη Συμφωνία του Ντέιτον, το 1995, αντιμετωπίζει το τεχνητό, δυσλειτουργικό μόρφωμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, σε μια περίοδο που κυριαρχεί αστάθεια σε Βόρεια Μακεδονία και Κοσσυφοπέδιο.
Ο ύπατος εκπρόσωπος του ΟΗΕ από τον Αύγουστο στο Σεράγεβο (στην πραγματικότητα υπερκυβερνήτης της χώρας με εντολή της Δύσης, αφού Ρωσία και Κίνα αγνοούν επιδεικτικά την ύπαρξή του και αρνούνται την αναφορά του ονόματός του σε διεθνή κείμενα), Γερμανός πρώην υπουργός της Ανγκελα Μέρκελ, Κρίστιαν Σμιτ, κατηγόρησε τον πρόεδρο της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας, Μίλοραντ Ντόντικ, ότι με τις πρόσφατες δηλώσεις του κήρυξε «άτυπη απόσχιση» από τη Βοσνιακή Συνομοσπονδία. Προειδοποίησε, μάλιστα, ότι κάτι
τέτοιο δεν μπορεί να γίνει με ειρηνικό τρόπο, απειλώντας έμμεσα ότι «έχει σχέδια στο συρτάρι του» που θα το αποτρέψουν. «Τα κρατάω καλά φυλαγμένα, όπως γίνεται με όλα τα καλά συμβόλαια. Αν ανακύψουν προβλήματα, τότε θα γίνουν μέρος της λύσης», τόνισε ο Γερμανός τοποτηρητής στο BBC, υπονοώντας ότι θα υπάρξει σαφώς δυτική παρέμβαση στη Βοσνία και ίσως όχι μόνο διπλωματική. Στη χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας σταθμεύουν, άλλωστε, 600 άνδρες της διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης EUFOR, που τελούσαν από νατοϊκή διοίκηση, αλλά από το 2004 βρίσκονται υπό ευρωπαϊκή, με επικεφαλής αυτήν τη στιγμή τον στρατηγό Αλεξάντερ Πλάτσερ, πρώην αρχηγό του αυστριακού ΓΕΣ. Μία μονάδα του ΝΑΤΟ υπάρχει και στο Σεράγεβο.Προ ημερών το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ανανέωσε για άλλον έναν χρόνο τη θητεία της EUFOR, που έχει κύρια αποστολή την εκπαίδευση των βοσνιακών Ενόπλων Δυνάμεων. Αυτό επιτεύχθηκε μόνο όταν ο Σμιτ υπέκυψε στη ρωσική απαίτηση να μη μιλήσει στις συνεδριάσεις και παράλληλα οι Σερβοβόσνιοι δήλωσαν πίστη στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του κράτους της Βοσνίας. Πρόκειται, ωστόσο, για μια εύθραυστη εκεχειρία, καθώς επί του πεδίου σιγοβράζει μια φωτιά, που απειλεί, αν όχι με επανάληψη των εμφύλιων εχθροπραξιών και των γενοκτονιών της δεκαετίας του 1990 ανάμεσα σε Σέρβους, Κροάτες και μουσουλμάνους της Βοσνίας (τους λεγόμενους Μπόσνιακ), οπωσδήποτε με ξεσπάσματα εθνοτικής βίας και συγκρούσεις ένοπλων ομάδων.
«Πρόκειται για τη σοβαρότερη κρίση που αντιμετωπίζει η Βοσνία μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον», υπογράμμισε ο Μάιντα Ρούγκε, αναλυτής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων. Κατ’ αυτόν, ο Ντόντικ δεν θα αποσύρει αμέσως τη «Ρεπούμπλικα Σέρπσκα» από το κράτος της Βοσνίας, αλλά θα προσπαθήσει να απαξιώσει τον διεθνή του προστατευτικό μανδύα με τη βοήθεια της Ρωσίας, με απώτερο στόχο την ένωση με τη «μητέρα Σερβία». Σε αυτήν τη φάση ο εκπρόσωπος των Σερβοβόσνιων στο τριμελές προεδρείο της χώρας (Σέρβος, Βόσνιος μουσουλμάνος, Κροάτης) δήλωσε ότι επιδιώκει την απόσυρση από τους θεσμούς της ετερογενούς συνομοσπονδίας (Δικαιοσύνη, φορολογικές Αρχές, Εκπαίδευση) και τη δημιουργία σε βάθος χρόνου σερβοβοσνιακού στρατού.
Εκρυθμο κλίμα
Καθώς η ατμόσφαιρα μυρίζει… μπαρούτι, όλο και περισσότεροι Βόσνιοι σκέφτονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους. «Η βία δεν είναι πλέον κάτι αδιανόητο», υποστηρίζει ο αναλυτής του Εuropean Stability Initiative, Αντνάν Τσερίμαγκιτς, με αποτέλεσμα να πληθαίνουν οι συζητήσεις στο Σεράγεβο -την αυτοδιοικούμενη πρωτεύουσα του κρατικού μορφώματος-για το ποιος ελέγχει την Αστυνομία και την οπλοκατοχή στη χώρα. «Σε τέτοιο κλίμα αρκεί μια χούφτα τύπων με καλάσνικοφ -και, μα τον Θεό, υπάρχουν πολλοί τέτοιοι- να επιτεθεί σε μια εκκλησία ή ένα τζαμί για να εξαπλωθεί παντού φωτιά. Μια τέτοια εξέλιξη τη φοβάμαι στ’ αλήθεια», πρόσθεσε ο βαλκανικός αναλυτής, Τόνι Φόγκελ. Αν ο Ντόντικ υλοποιήσει τις απειλές του για απόσυρση από τους συνομοσπονδιακούς θεσμούς, τότε οι δυνάμεις της Κροατομουσουλμανικής Ομοσπονδίας θα επέμβουν για να προστατεύσουν τη χώρα από τη διάλυση. Ομως, ο Σερβοβόσνιος ηγέτης έχει ήδη ξεκαθαρίσει πως, αν χρειαστεί, η «Ρεπούμπλικα Σέρπσκα» θα υπερασπιστεί τον εαυτό της ζητώντας βοήθεια από φίλους (σ.σ.: υπονοώντας Σερβία και Ρωσία).
Είναι λογικό ότι στην παρούσα φάση η προώθηση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Βοσνίας συνιστά πολυτέλεια. Στις 20 Οκτωβρίου η Ε.Ε. περιορίστηκε να εκφράσει σε κοινή δήλωση με τις ΗΠΑ την ανησυχία της για την «κλιμάκωση της διχαστικής ρητορικής στη Βοσνία» και να προσπαθεί να κατευνάσει τον Ντόντικ. Αλλωστε, τα συνιστώντα μέρη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης δεν διακρίνονται από εθνική ομοιογένεια, αφού περίπου 200.000 Κροάτες και μουσουλμάνοι κατοικούν στα εδάφη της Σερβικής Δημοκρατίας και αντίστοιχα χιλιάδες Σέρβοι ζουν στην Κροατομουσουλμανική Ομοσπονδία.
«Μωσαϊκό» εθνοτήτων και θρησκειών
Τρεις δεκαετίες πριν -κατά τον εμφύλιο- σκοτώθηκαν 100.000 άνθρωποι και εκτοπίστηκαν 2 εκατομμύρια σε σύνολο βοσνιακού πληθυσμού 4,2 εκατομμυρίων. Ομως, η λύση τού «διαίρει και βασίλευε», που έδωσαν οι Δυτικοί, έλυσε μόνο προσωρινά το πρόβλημα, για να το οξύνει τώρα περαιτέρω λόγω της οικονομικής και της υγειονομικής κρίσης.
Το άτεχνα συγκολλημένο κράτος που αποκαλείται «Βοσνία-Ερζεγοβίνη», απότοκο της επιτυχούς διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας από δυτικές επεμβάσεις και εμφύλιες αιματοχυσίες, κατοικείται κατά 50% από Βόσνιους μουσουλμάνους (απογόνους Σέρβων εξωμοτών της οθωμανικής εποχής), 31% από Σέρβους ορθοδόξους, 15% από Κροάτες καθολικούς και 4% από άλλες εθνότητες. Αποτελείται από την Κροατομουσουλμανική Ομοσπονδία (η οποία με τη σειρά της απαρτίζεται από μουσουλμανικά και κροατικά καντόνια, που το καθένα έχει δική του Βουλή και κυβέρνηση), τη Σερβική Δημοκρατία (οντότητα), την αυτοδιοικούμενη πόλη του Σεράγεβο και την «αυτόνομη περιοχή» του Μπρίτσκο, στον Βορρά, που η μόνη της χρησιμότητα είναι να… διχοτομεί τα σερβικά εδάφη.
eleftherostypos.gr/
