Το πολλαπλό μυέλωμα είναι ένας καρκίνος που σχηματίζεται σε έναν τύπο λευκών αιμοσφαιρίων, ο οποίος ονομάζεται κύτταρο πλάσματος.
Προκαλεί την συσσώρευση καρκινικών κυττάρων στον μυελό των οστών, όπου σταδιακά υπερτερούν των υγιών κυττάρων του αίματος. Αντί να παράγουν χρήσιμα αντισώματα, τα καρκινικά κύτταρα παράγουν μη φυσιολογικές πρωτεΐνες, που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στα νεφρά.
Η θεραπεία για το πολλαπλό μυέλωμα δεν είναι πάντοτε απαραίτητη. Εάν δεν παρουσιάζονται συμπτώματα, το άτομο που νοσεί μπορεί να μην χρειαστεί θεραπεία. Εάν, όμως, εμφανιστούν συμπτώματα, τότε μια σειρά θεραπειών μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του πολλαπλού μυελώματος.
Πολλαπλό μυέλωμα: Συμπτώματα
Τα συμπτώματα στο πολλαπλό μυέλωμα μπορεί να ποικίλουν και, σε πρώιμο στάδιο της νόσου, μπορεί να μην υπάρχουν καν. Όταν παρουσιαστούν, μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Οσφυαλγία, ειδικά στη σπονδυλική στήλη, ή στο στήθος
- Ναυτία
- Δυσκοιλιότητα
- Απώλεια της όρεξης
- Ψυχική σύγχυση
- Κόπωση
- Συχνές λοιμώξεις
- Απώλεια βάρους
- Αδυναμία, ή μούδιασμα στα πόδια
- Υπερβολική δίψα
Πολλαπλό μυέλωμα: Επιπλοκές
Οι επιπλοκές του πολλαπλού μυελώματος περιλαμβάνουν:
- Συχνές λοιμώξεις. Τα προβληματικά κύτταρα αναστέλλουν την ικανότητα του οργανισμού να καταπολεμά τις λοιμώξεις.
- Προβλήματα οστών. Το πολλαπλό μυέλωμα μπορεί επίσης να επηρεάσει τα οστά, οδηγώντας σε οστικούς πόνους, αραίωση των οστών και σπασμένα οστά.
- Μειωμένη λειτουργία των νεφρών. Το πολλαπλό μυέλωμα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην λειτουργία των νεφρών, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής ανεπάρκειας. Τα αυξημένα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα που σχετίζονται με την εξάλειψη των οστών μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα των νεφρών σας να φιλτράρουν τα απόβλητα του αίματος. Οι πρωτεΐνες που παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα του μυελώματος μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια προβλήματα.
- Χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων (αναιμία). Καθώς τα κύτταρα του μυελώματος πλήττουν τα φυσιολογικά κύτταρα του αίματος, το πολλαπλό μυέλωμα μπορεί επίσης να προκαλέσει αναιμία και άλλα προβλήματα αίματος.
Παράγοντες κινδύνου: Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
- Οι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο πολλαπλού μυελώματος περιλαμβάνουν:
- Προχωρημένη ηλικία. Ο κίνδυνος πολλαπλού μυελώματος αυξάνεται καθώς μεγαλώνετε, με τους περισσότερους ανθρώπους να έχουν διαγνωστεί από τα 55 χρόνια ζωής και μετά.
- Φύλο. Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν την ασθένεια από ό,τι οι γυναίκες.
- Φυλή. Οι μαύροι έχουν περίπου διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν πολλαπλό μυέλωμα σε σχέση με τους λευκούς.
- Ιστορικό μονοκλωνικής γαμμαπάθειας αδιευκρίνιστης σημασίας (monoclonal gammopathy of undetermined significance – MGUS). Κάθε χρόνο το 1% των ανθρώπων με MGUS στις Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύσσει πολλαπλό μυέλωμα.
Πολλαπλό μυέλωμα: Από τι προκαλείται
Δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς είναι αυτό που προκαλεί το μυέλωμα.
Οι γιατροί γνωρίζουν ότι το μυέλωμα ξεκινά με ένα μη φυσιολογικό κύτταρο πλάσματος στον μυελό των οστών, δηλαδή τον μαλακό ιστό που παράγει αίμα και ο οποίος υπάρχει στο κέντρο των περισσότερων οστών. Το μη φυσιολογικό κύτταρο πολλαπλασιάζεται γρήγορα.
Επειδή τα καρκινικά κύτταρα δεν ωριμάζουν και πεθαίνουν με τον ρυθμό που κάνουν τα φυσιολογικά κύτταρα, συσσωρεύονται και τελικά υπερβαίνουν την παραγωγή υγιών κυττάρων. Στον μυελό των οστών, τα κύτταρα μυελώματος “εξοστρακίζουν” τα υγιή λευκά αιμοσφαίρια και τα ερυθρά αιμοσφαίρια, οδηγώντας σε κόπωση και αδυναμία καταπολέμησης λοιμώξεων.
Πολλαπλό μυέλωμα: Πώς αντιμετωπίζεται
Οι νεώτερες διαγνωστικές και απεικονιστικές τεχνικές έχουν βοηθήσει στην πιο έγκαιρη διάγνωση και ως εκ τούτου στην πιο άμεση αντιμετώπιση της νόσου. Οι θεραπευτικές εξελίξεις στο πολλαπλό μυέλωμα την τελευταία εικοσαετία είναι πολύ σημαντικές και έχουν οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του ποσοστού επιβίωσης των ασθενών.
Για τους νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς που είναι κατάλληλοι για μεταμόσχευση, οι βασικοί θεραπευτικοί στόχοι είναι η καθυστέρηση της εξέλιξης του πολλαπλού μυελώματος και τελικά η επίτευξη και διατήρηση ελέγχου της νόσου σε βάθος χρόνου.
Αυτοί οι ασθενείς συνήθως λαμβάνουν μια αρχική θεραπεία εφόδου και χημειοθεραπεία με υψηλή δόση μελφαλάνης ακολουθούμενη από αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων.
Η έγκριση θεραπειών συντήρησης μετά τη μεταμόσχευση που μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου αποτελεί μια σημαντική πρόοδο γι’ αυτούς τους ασθενείς. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρξουν θεραπευτικές προσεγγίσεις που να παρατείνουν την πρώτη ύφεση όσο γίνεται περισσότερο και αυτό αφορά σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Παρά την σημαντική πρόοδο στην θεραπεία του μυελώματος που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια, η νόσος παραμένει ανίατη και σχεδόν πάντα οι ασθενείς θα εμφανίσουν υποτροπή της νόσου, ακόμα και εάν έχουν πετύχει πλήρη ύφεση στην αρχική ή σε κάποια επομένη γραμμή θεραπείας.
Σε γενικές γραμμές η νόσος χαρακτηρίζεται από υποτροπές οι οποίες αντιμετωπίζονται με διαφορετικούς ή παρόμοιους συνδυασμούς φαρμάκων, όμως κάθε φορά η διάρκεια της ύφεσης της νόσου τείνει να έχει μικρότερη διάρκεια και τελικά γίνεται ανθεκτική στην θεραπεία.
Έτσι, υπάρχει μια επιτακτική ανάγκη σε αυτούς τους πληθυσμούς ασθενών για θεραπείες που βελτιώνουν τη συνολική επιβίωση και εξασφαλίζουν διαρκή έλεγχο της νόσου και ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι η ερευνητική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της νόσου είναι εντατική και σαν αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας νέα φάρμακα έχουν μπει στην θεραπευτική φαρέτρα τα τελευταία χρόνια (θαλιδομίδη, βορτεζομίμπη, λεναλιδομίδη, καρφιλζομίμπη, πομαλιδομίδη, δαρατουμουμάμπη).
Η δαρατουμουμάμπη είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα με πολύ υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης στην αντιμετώπιση ασθενών με νέα διάγνωση ή με ανθεκτικό ή υποτροπιάζον μυέλωμα και έχει προστεθεί στη θεραπευτική φαρέτρα του νοσήματος είτε ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό με άλλους αντιμυελωματικούς παράγοντες.
Ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια θεωρείτο ότι το πολλαπλό μυέλωμα δεν ήταν ιάσιμο, σήμερα έχουμε αυξανόμενες ενδείξεις ότι ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών επιβιώνει για πολλά χρόνια με τη νόσο σε ύφεση.
Για τη σωστή αντιμετώπιση της νόσου και λόγω των ιδιαιτεροτήτων της όσον αφορά την θεραπεία και την παρακολούθηση, προτείνεται να αντιμετωπίζεται σε εξειδικευμένα κέντρα.
Επίσης είναι σημαντικό, όταν υπάρχει διαθέσιμα κλινικά πρωτόκολλα, οι ασθενείς με μυέλωμα να εντάσσονται και να λαμβάνουν θεραπεία στα πλαίσια κλινικών πρωτοκόλλων, καθώς έτσι έχουν την ευκαιρία να λάβουν σύγχρονες θεραπείες.
Τέτοια διαθέσιμα ερευνητικά πρωτόκολλα είναι διαθέσιμα στη χώρα μας και στο κέντρο μας και συχνά εξασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα νεώτερων θεραπευτικών επιλογών στους ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές του νοσήματος τους.
