22 Μαρτίου 2020: Η Κυριακή που άλλαξε τις ζωές μας. Ανακοινώθηκε πανελλαδικό lockdown, λέξη άγνωστη μέχρι πρότινος, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή σε κάθε δραστηριότητα της καθημερινότητας: Εργασία από το σπίτι, εκπαίδευση εξ’ αποστάσεως, δικαιολογημένη μετακίνηση εκτός σπιτιού για αγορά ειδών πρώτης ανάγκης με τη χρήση Sms, κάλυψη μύτης και στόματος με μάσκα. Ολα αυτά, παράλληλα με αδυναμία στενής επαφής με συγγενείς και φίλους. Το 2020 μπήκε “απαγορευτικό” σε αγκαλιές, φιλιά, αγγίγματα.
Η ισχύς της καραντίνας ξεκίνησε μία ημέρα μετά, από τις 6 το πρωί της 23ης Μαρτίου και διήρκεσε έως τις 4 Μαΐου όταν οι μηχανές της οικονομίας άρχισαν και
πάλι να “ανάβουν” σε στάδια. Ενα σύστημα μηνυμάτων, με έξι κωδικούς μετακίνησης, τέθηκε σε εφαρμογή. Ετσι, οι πολίτες για κάθε έξοδο από το σπίτι που αφορούσε στη μετάβαση σε γιατρό ή φαρμακείο, τη μετάβαση σε τράπεζα ή στο σούπερ μάρκετ, τη μετακίνηση χωρισμένων γονέων για να δουν τα τέκνα τους, την παροχή βοήθειας, τη μετάβαση σε τελετή (όπως κηδεία), την ατομική άσκηση σε εξωτερικό χώρο, έστελναν το αντίστοιχο μήνυμα στο 13033.Παράλληλα, όσοι χρειάζονταν να πηγαίνουν στην εργασία τους είχαν εκτυπωμένο έγγραφο του εργοδότη με το ωράριο εργασίας. Η πλειονότητα, όμως, των Ελλήνων μπήκε σε μια πρωτόγνωρη διαδικασία, αυτή της τηλεργασίας. Οι πολίτες της χώρας μας “μυήθηκαν” σε ένα νέο τεχνολογικό … κόσμο και άγνωστες λέξεις, όπως η πλατφόρμα zoom ή η webex που χρησιμοποιείται για τις ανάγκες της τηλεκπαίδευσης στα σχολεία. Την ίδια στιγμή, κλειστά παρέμεναν τα πάντα: Από εμπορικά καταστήματα και εστιατόρια – μπαρ μέχρι νευραλγικοί τομείς της λειτουργίας του δημοσίου και απαγόρευση πτήσεων.
Για περίπου ενάμιση μήνα, η ζωή κινήθηκε στους παραπάνω ενίοτε νωχελικούς και ενίοτε αγχωτικούς ρυθμούς. Σταθερή συνήθεια όλων, το ραντεβού των 6 το απόγευμα μπροστά από τους τηλεοπτικούς δέκτες για την ενημέρωση από τον καθηγητή λοιμωξιολογίας Σωτήρη Τσιόδρα και τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας Νίκο Χαρδαλιά.
Στο μεταξύ, τα νέα κρούσματα, οι θάνατοι ασθενών και όσοι χρειάζονταν νοσηλεία στα νοσοκομεία, έπεφταν φτάνοντας σε σημείο η διασπορά του ιού σχεδόν να μηδενιστεί. Μεσολάβησε ο εορτασμός του Πάσχα, σε συνθήκες που δεν θύμιζαν κανένα προηγούμενο ελληνικό Πάσχα. Δεν πραγματοποιήθηκαν λειτουργίες στις Εκκλησίες, δεν έγινε η καθιερωμένη Περιφορά του Επιταφίου, ούτε διανεμήθηκε Αγιο Φως ενώ δεν επετράπη η συγκέντρωση άνω των δέκα ατόμων γύρω από το τραπέζι την Κυριακή του Πάσχα, 19 Απριλίου.
Από τις 4 Μαΐου και εφόσον η επιδημιολογική εικόνα άφηνε το περιθώριο –με την Ελλάδα να γίνεται παράδειγμα προς μίμηση και να εξυμνείται από όλο τον κόσμο για τη διαχείριση της κατάστασης– ξεκίνησε η σταδιακή απελευθέρωση των μέτρων. Μέχρι τα τέλη Μαΐου άνοιξε και η εστίαση, για να ακολουθήσει τον Ιούνιο η δειλή και σταδιακή έναρξη του τουρισμού.
Στις 26 Μαΐου, ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας αποχαιρετά το ελληνικό κοινό και με δεδομένο ότι σε εκείνη τη φάση δεν κρινόταν απαραίτητη, λόγω επιδημιολογικών στοιχείων που ενέπνεαν αισιοδοξία, η καθημερινή ενημέρωση για τον κορωνοϊό στην Ελλάδα σταματά.
Περί τα μέσα Ιουνίου, φάνηκε μια δειλή αύξηση των κρουσμάτων κορωνοϊού, με επίκεντρο τοπικές επιδημίες (η Ξάνθη τότε ήταν η πρώτη περιοχή με αύξηση της διασποράς) και εντεινόταν ο προβληματισμός για “πηγές” συγχρωτισμού.
Τον Ιούλιο, η προσοχή ειδικών και κυβέρνησης ήταν στραμμένη στα εισαγόμενα περιστατικά. Γρήγορα λαμβάνεται η απόφαση να μπουν περιορισμοί στους εισερχόμενους από τα χερσαία σύνορα. Παράλληλα, από τα μέσα Ιουλίου ξεκίνησαν και πάλι να επιβάλλονται μέτρα ξεκινώντας με πρώτο το “απαγορευτικό” στα πανηγύρια.
Στις 21 Ιουλίου επανήλθε σε εβδομαδιαία βάση η ενημέρωση αλλά αυτή τη φορά μόνο από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας Νίκο Χαρδαλιά. Στα τέλη Ιουλίου, ήδη τα εγχώρια κρούσματα υπερτερούν των εισαγόμενων και η Αττική αρχίζει να “φουντώνει”. Μέσα στον Αύγουστο, οι νέες διαγνώσεις κορωνοϊού ακολουθούν έντονα ανοδική τάση και συνδέονται πολύ με μεταδόσεις κατά τη διάρκεια διακοπών εκτός των αστικών κέντρων.
Από τα τέλη Ιουλίου, η χρήση της μάσκας καθιερώθηκε σχεδόν σε όλους τους κλειστούς χώρου και από το φθινόπωρο, πλέον, είναι το απαραίτητο και υποχρεωτικό “αξεσουάρ” για να βγει κάποιος από το σπίτι του, ακόμη και να περπατήσει σε ανοιχτό χώρο.
Στις αρχές Αυγούστου, το πρώτο “πακέτο” τοπικών μέτρων μπαίνει στην καθημερινότητα των Ελλήνων. Το μοντέλο “Πόρου” όπως καθιερώθηκε να λέγεται, καθώς το συγκεκριμένο νησί ήταν το πρώτο στο οποίο επιβλήθηκε το πακέτο μέτρων, όριζε μεταξύ άλλων κλείσιμο των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος στις 23:00 και χρήση μάσκας παντού, σε όλους τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Ο Αύγουστος κύλησε με αυτό το “σχήμα” μέτρων με τη μία μετά την άλλη περιοχή να μπαίνουν σε αυτό.
Στα μέσα Σεπτεμβρίου κι ενώ το δεύτερο επιδημικό κύμα του κορωνοϊού στην Ελλάδα έχει αρχίσει να … σαρώνει, ανακοινώνεται νέο πιο αυστηρό “πακέτο” μέτρων. Αφορά σε μείωση της χωρητικότητας σε θεάματα, κινηματογραφικές προβολές και θεατρικές παραστάσεις σε ανοιχτούς χώρους, αναστολή της λειτουργίας των Κέντρων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος με ζωντανή μουσική και χρήση της μάσκας για πρώτη φορά και σε εξωτερικούς χώρους, σε σημεία με συγχρωτισμό (π.χ. πλατείες, στάσεις λεωφορείων, ουρές σε καταστήματα, πορείες-διαδηλώσεις, εκδηλώσεις πολιτικών κομμάτων). Επίσης, τίθεται όριο έξι ατόμων στα τραπεζοκαθίσματα των Κέντρων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος.
Μόλις τρεις ημέρες αργότερα, η “δέσμη” αυτή αυστηροποιείται: Μεταξύ άλλων, τίθεται ανώτατο όριο στα 9 άτομα για τις συναθροίσεις σε κλειστούς και ανοικτούς χώρους, αναστέλλονται οι συναυλίες σε κλειστούς και ανοιχτούς χώρους και αναστέλλονται οι προβολές σε κλειστούς κινηματογράφους. Τίθεται ανώτατο όριο 20 άτομα σε γάμους, κηδείες και βαπτίσεις. Συστήνεται να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους οι άνω των 65 ετών στις απολύτως αναγκαίες και να αποφεύγουν την επαφή με άλλα άτομα, πλην του στενού οικογενειακού τους περιβάλλοντος.
Το δίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα έντονη διασπορά και τα “σκληρά” δεδομένα αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι έως τον Οκτώβριο είχαν καταγραφεί στην Ελλάδα 391 θάνατοι, αριθμός που ανέβηκε στους 626 στο τέλος Οκτωβρίου και “εκτινάχθηκε” το Νοέμβριο. Στις 30 Νοεμβρίου οι θάνατοι από κορωνοϊό στην Ελλάδα έχουν φτάσει τους 2.406, με την αυξητική τάση να διατηρείται και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, όταν και καταγράφηκαν επιπλέον 1.379 θάνατοι – 3.785 ο συνολικός αριθμός όσων έχασαν τη ζωή τους έως τις 15 Δεκεμβρίου.
Περί τα μέσα Οκτωβρίου μπήκε σε εφαρμογή ο Χάρτης Υγειονομικής Ασφάλειας και Προστασίας και η επικράτεια χωρίστηκε σε τέσσερις ζώνες κινδύνου. Η πρώτη περιοχή, η Κοζάνη, εισέρχεται σε τοπικό lockdown. Τις ημέρες που ακολουθούν, όμως, η μία πίσω από την άλλη περιοχές μπαίνουν στην “κόκκινη” ή την “πορτοκαλί” -επίσης επικίνδυνη- ζώνη. Το νέο πανελλαδικό lockdown μοιάζει αναπόφευκτο και η κυβέρνηση λαμβάνει τη δύσκολη απόφαση, υπό την ανεξέλεγκτη πίεση του ΕΣΥ, τις ημερήσιες διαγνώσεις που ξεπερνούν τις 3.000 και κατόπιν των εισηγήσεων των ειδικών. Στις 5 Νοεμβρίου, ημέρα Πέμπτη, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μαζί με τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα, ανακοινώνει ότι από τις 7 Νοεμβρίου η χώρα περιέρχεται στη δεύτερη καραντίνα, έξι μήνες μετά την άρση της πρώτης, με εκ νέου κλείσιμο των τομέων της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και επαναφορά των Sms για τις μετακινήσεις. Ανοιχτά μένουν μόνο τα δημοτικά σχολεία.
Παρόλο που ο πρωθυπουργός ανακοινώνει lockdown τριών εβδομάδων και συγκεκριμένα έως τις 30 Νοεμβρίου, θεωρείται βέβαιο στους επιστημονικούς κύκλους ότι το διάστημα δεν είναι ικανό για να “ρίξει” τη μετάδοση. Τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία ξανακλείνουν, για να περιοριστεί η κινητικότητα. Ακολουθούν σκληρές εβδομάδες, πολύ διαφορετικές σε σχέση με αυτές της καραντίνας της άνοιξης. Καθημερινά καταγράφονται 100 και πλέον θάνατοι, εισάγονται στα νοσοκομεία 600 ασθενείς την ημέρα, η πληρότητα των ΜΕΘ αγγίζει το 99% στη βόρεια Ελλάδα, όπου και αναζητούνται εφεδρείες για κρεβάτια ΜΕΘ.
Παράλληλα, η επιδημία αντιστέκεται σθεναρά στα περιοριστικά μέτρα και αρχίζει να δείχνει σημάδια βελτίωσης μετά τον ένα μήνα συμπλήρωσης του lockdown. Με αυτά τα δεδομένα, αποφασίζεται να μην ανοίξει εστίαση, αθλητικές δραστηριότητες, ψυχαγωγία, καθώς και τα σχολεία έως και τις 7 Ιανουαρίου. Ξεκινούν εξαντλητικές διαβουλεύσεις σε σχέση με το λιανεμπόριο, που τελικά και κατόπιν εισηγήσεων των ειδικών, μένει και αυτό κλειστό. Μοναδική δυνατότητα που έχουν τα εμπορικά καταστήματα, είναι το click-away, δηλαδή η παράδοση των παραγγελιών που έχουν γίνει ηλεκτρονικά έξω από τα μαγαζιά.
Πλέον και με δεδομένο ότι τα φετινά Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά γιορτάζονται ακριβώς όπως και το Πάσχα, ειδικοί και κυβέρνηση αναμένουν την περαιτέρω πτώση της επιδημιολογικής καμπύλης και μια σημαντική “ανάσα” στα νοσοκομεία.
Ανοίγει, όμως, νέος κύκλος ανησυχίας που δεν είναι άλλος από την επικινδυνότητα διασποράς του ιού λόγω συνευρέσεων σε σπίτια γύρω από το γιορτινό τραπέζι. Σύμφωνα με τα επίσημα κυβερνητικά μέτρα, έχει επιτραπεί το ρεβεγιόν έως εννέα άτομα, μελών μόλις δύο οικογενειών, ωστόσο, είναι διάχυτος ο φόβος αυτό να καταστρατηγηθεί κι ο ιός να βρει ευκαιρία να “εισχωρήσει” σε ολοένα και περισσότερα σπίτια, με συνέπεια δύο με τρεις εβδομάδες μετά τις γιορτές να παρουσιαστεί ξανά μεγάλη έξαρση της διασποράς.
