Γράφει η Σοφία Βούλτεψη
Η είδηση δεν πέρασε ούτε στα «ψιλά»: Την 1η
Αυγούστου, οι πρωθυπουργοί της ΠΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ και της Βουλγαρίας Μπόικο
Μπορίσοφ, υπέγραψαν σε πανηγυρική ατμόσφαιρα, στα Σκόπια, μεταξύ τους
«σύμφωνο καλής γειτονίας και συνεργασίας».Όπως πληροφορηθήκαμε από το πρακτορείο ειδήσεων της ΠΓΔΜ, «ΜΙΑ» η συμφωνία, η οποία υπεγράφη «στη “μακεδονική” γλώσσα, σύμφωνα με το Σύνταγμα της “Μακεδονίας” και στη βουλγαρική γλώσσα, σύμφωνα με το Σύνταγμα της Βουλγαρίας», προβλέπει στήριξη των ευρω-ατλαντικών επιδιώξεων της πΓΔΜ εκ μέρους της Βουλγαρίας, συνεργασία σε διμερές και πολυμερές επίπεδο, αναβάθμιση των συγκοινωνιακών συνδέσεων
και των επικοινωνιών, απλούστευση των τελωνειακών και συνοριακών διαδικασιών, κατανομή κονδυλίων για περιφερειακά και διασυνοριακά έργα υποδομής, καθώς και διευκόλυνση των επαφών μεταξύ των πολιτών των δύο χωρών.
Μετά την υπογραφή της συμφωνίας, οι δύο πρωθυπουργοί μίλησαν για «ιστορικό βήμα», με τον Ζάεφ να δηλώνει πως η Βουλγαρία είναι «φίλος και σύμμαχος» στην πορεία της χώρας του προς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και τον Μπορίσοφ ότι «ο όρος “κοινή ιστορία” είναι ένας όρος που προσφέρει κοινή προοπτική και όχι διχασμούς».
Τη συμφωνία χαιρέτισαν τόσο η Ύπατη Εκπρόσωπος αρμόδια για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, όσο και ο αρμόδιος για τη διεύρυνση της ΕΕ Επίτροπος, Γιοχάνες Χαν και ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.
Ως γνωστόν, η Βουλγαρία, αν και έχει αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ ως «Μακεδονία» από το 1992, δεν αναγνώριζε την ύπαρξη «μακεδονικού έθνους» και «μακεδονικής γλώσσας», ενώ κατά καιρούς κατήγγειλε τα Σκόπια για αλυτρωτισμό.
Οι δυο χώρες διαφωνούσαν για τα ιστορικά γεγονότα και τα ιστορικά πρόσωπα και οι διάφορες συμφωνίες που μονογράφονταν δεν κυρώνονταν από τα κοινοβούλια λόγω της διαφοράς στο θέμα της γλώσσας.
Το κόμμα του Γκρούεφσκι διαφώνησε με τη συμφωνία, καθώς υποστηρίζει πως ευνοεί τη Βουλγαρία και αποτελεί παραίτηση από την διεκδίκηση της «μακεδονικής» μειονότητας στη Βουλγαρία.
Ο Ζάεφ, μαζί με τα αλβανικά κόμματα, έχει την άνεση να ψηφιστεί η συμφωνία στη Βουλή, της οποίας αξίζει να προβάλουμε δύο άρθρα:
«Οι δύο Συμβαλλόμενες Πλευρές θα αναπτύσσουν τη συνεργασία μεταξύ τους στον τομέα της ευρωπαϊκής και ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης, με στόχο την επιτυχή προετοιμασία της “Δημοκρατίας της Μακεδονίας” για την ένταξή της στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η βουλγαρική πλευρά θα μοιραστεί την εμπειρία της προκειμένου να βοηθήσει τη “Δημοκρατία της Μακεδονίας” να εκπληρώσει τα απαραίτητα για την ένταξη στην ΕΕ κριτήρια και θα στηρίξει τη “Δημοκρατία της Μακεδονίας” προκειμένου αυτή να λάβει πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις από τις Συνόδους Κορυφής του ΝΑΤΟ».
«Οι δύο Συμβαλλόμενες Πλευρές θα διοργανώνουν με κοινή συμφωνία κοινούς εορτασμούς κοινών ιστορικών γεγονότων και προσώπων, με στόχο την ενίσχυση των σχέσεων καλής γειτονίας, στο πνεύμα των ευρωπαϊκών αξιών».
Αναφέρεται επίσης ότι «η παρούσα αυτή Συμφωνία, με κανένα τρόπο, δεν θα ερμηνευτεί έτσι ώστε να αντιβαίνει στις διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες, μέρη των οποίων συνιστούν οι Συμβαλλόμενες Πλευρές».
Και το πιο σημαντικό: Οι δύο χώρες δεσμεύονται ότι δεν θα εμφανίσουν εδαφικές διεκδικήσεις μεταξύ τους και ότι έχουν το δικαίωμα να προστατεύουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των πολιτών τους στην επικράτεια της άλλης Συμβαλλόμενης Πλευράς, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ενώ η ΠΓΔΜ «επιβεβαιώνει ότι τίποτα από το Σύνταγμά της δεν μπορεί και δεν πρέπει να ερμηνεύεται ότι συνιστά ή κάποτε θα συνιστά βάση για ανάμειξη στα εσωτερικά πράγματα της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, με στόχο την προστασία του καθεστώτος και των δικαιωμάτων ατόμων που δεν είναι πολίτες της “Δημοκρατίας της Μακεδονίας”».
Πολλά είχαν προηγηθεί αυτής της συμφωνίας. Τελευταίο επεισόδιο, στις 22 Ιουνίου, ήταν η επίσκεψη Ζαέφ στη Σόφια και η επίσκεψη και απόδοση τιμών στον αδριάντα του τσάρου Σαμουήλ, για τον οποίο ο Γκρουέφσκι επιμένει ότι ήταν «Μακεδόνας» - ανάλογες διαφωνίες υπάρχουν και ως προς την «πατρότητα» της εξέγερσης του Ίλιντεν, το 1903, καθώς οι Σκοπιανοί υποστήριζαν πως ήταν «μακεδονική» και οι Βούλγαροι «βουλγαρική».
Μέχρι πρόσφατα, Σκόπια και Σόφια δεν έχαναν ευκαιρία να συγκρουστούν – ακόμη και στο μνημόσυνο που τελείται κάθε χρόνο στα μέσα Ιανουαρίου, για τη Μάρα Μπούνεβα, η οποία το 1928 δολοφόνησε στα Σκόπια Σέρβο αξιωματούχο και στη συνέχεια αυτοκτόνησε. Οι Σκοπιανοί θεωρούν τη Μπούνεβα «δική» τους, ενώ οι Βούλγαροι προσέρχονται για να τιμήσουν τη μνήμη της συμπατριώτισσάς τους.
Μέχρι πρόσφατα τίποτε δεν έδειχνε πως οι δύο χώρες θα συμφωνούσαν.
Στις 11 Δεκεμβρίου 2012, η Βουλγαρία «έβγαλε απαγορευτικό» για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ – ΠΓΔΜ, ανακοινώνοντας ότι η βουλγαρική υποστήριξη «δεν είναι άνευ όρων και εξαρτάται από την εκπλήρωση των κριτηρίων προσχώρησης, μεταξύ των οποίων θέση προτεραιότητας κατέχουν οι σχέσεις καλής γειτονίας».
Από την πλευρά τους, οι Σκοπιανοί συνήθιζαν να αποκαλούν τη Βουλγαρία «δεύτερη Ελλάδα».
Όταν μάλιστα, στις 17 Δεκεμβρίου 2012, συναντήθηκαν οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Βουλγαρίας Σαμαράς και Μπορίσοφ, στο πλαίσιο της Συνόδου του Β' Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Βουλγαρίας, τα σκοπιανά ΜΜΕ έκαναν λόγο για «ελληνοβουλγαρική Σύνοδο κατά της ΠΓΔΜ»
Τα ΜΜΕ των Σκοπίων είχαν τότε δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην επισήμανση του κ. Σαμαρά ότι η αρχή του σεβασμού της καλής γειτονίας αναγνωρίζεται πλέον ως προϋπόθεση για την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. - κάτι στο οποίο αναφέρθηκε και ο κ. Μπορίσοφ κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Στις 23 Ιανουαρίου 2013, ο Βούλγαρος πρόεδρος Ρόσεν Πλεβνελίεφ είχε προειδοποιήσει την ΠΓΔΜ, ότι η Βουλγαρία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το δικαίωμά της για βέτο στη διαδικασία ένταξης της ΠΓΔΜ, αν δεν τηρηθεί η αρχή της καλής γειτονίας.
Εκείνη την περίοδο, η Βουλγαρία είχε βρεθεί ξανά στο στόχαστρο των ΜΜΕ της ΠΓΔΜ και στο γειτονικό κρατίδιο επικρατούσε πραγματική αντιβουλγαρική υστερία, μετά την απόφαση της Σόφιας να τεθεί κατά του ορισμού ημερομηνίας έναρξης διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ με την Ε.Ε.
«Αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία στα Σκόπια, δυστυχώς δεν τηρούν την Διακήρυξη Καλών Γειτονικών Σχέσεων, την οποία υπογράψαμε το 1999. Έχουμε ένα αντικειμενικό κριτήριο, υπάρχει μία συμφωνία η οποία δεν εκπληρώνεται. Δεν θέλουμε κάτι περισσότερο από αυτό. Γι’ αυτό λέμε, ας μετατρέψουμε αυτή τη διακήρυξη σε συμφωνία με κανονική διατύπωση, την ίδια που η Βουλγαρία υπέγραψε με την Ελλάδα, την Τουρκία και τη Ρουμανία», είχε πει ο Βούλγαρος Πρόεδρος Πλεβνελίεφ σε δηλώσεις του στο τηλεοπτικό κανάλι BTV.
Η αντιπαλότητα συνεχίστηκε και στις 17 Απριλίου 2013, ο Σκοπιανός υπουργός Εξωτερικών Νίκολα Πόποσκι είχε αποκαλέσει «δυσάρεστη έκπληξη» τη στάση της Σόφιας να θέσει ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνέχιση της βουλγαρικής υποστήριξης στην ενταξιακή πορεία των Σκοπίων στους ευρωατλαντικούς θεσμούς την έμπρακτη εφαρμογή των αρχών της πολιτικής καλής γειτονίας.
Ο Πόποσκι είχε απορρίψει τις αναφορές του Βούλγαρου Προέδρου για συστηματικές διακρίσεις πολιτών της ΠΓΔΜ με βουλγαρική εθνική συνείδηση, αλλά αρνήθηκε να κάνει οποιοδήποτε σχόλιο για το γεγονός ότι στην επίσημη ιστοσελίδα του ΥΠΕΞ της ΠΓΔΜ αναφέρεται πως «στη Βουλγαρία υπάρχουν 750.000 “Μακεδόνες”» - αναφορά που υποκρύπτει και εδαφικές διεκδικήσεις.
Τον Οκτώβριο του 2013, είχαν συναντηθεί οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Βουλγαρίας, Βενιζέλος και Βιγκενίν, κατά την επίσκεψη του τελευταίου στην Αθήνα.
Και οι δύο είχαν αναφερθεί στο θέμα των σχέσεων καλής γειτονίας, με τον Βιγκενίν να αναφέρει πως η Βουλγαρία βρίσκεται από καιρό σε διαπραγμάτευση -χωρίς μέχρι στιγμής να έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος- με την ΠΓΔΜ για τη συνομολόγηση ενός διμερούς συμφώνου φιλίας και καλής γειτονίας.
Κατά την κοινή τους συνέντευξη, ο Βιγκενίν είχε χρησιμοποιήσει την ονομασία ΠΓΔΜ – αν και η Βουλγαρία έχει αναγνωρίσει τα Σκόπια ως «Μακεδονία» - και όταν κλήθηκε να εξηγήσει τους λόγους, είπε ότι χρησιμοποίησε την αναγνωρισμένη διεθνώς ονομασία της χώρας αυτής που χρησιμοποιείται και στην Ελλάδα.
Στις 27 Νοεμβρίου 2013, κατά την παρουσίαση της έκθεσης προόδου της ΠΓΔΜ στο ευρωκοινοβούλιο, οι Βούλγαροι ευρωβουλευτές ήσαν ιδιαίτερα επικριτικοί, υποστηρίζοντας ότι «στην ΠΓΔΜ συνεχίζουν να κυριαρχούν οι εθνικιστικές τάσεις, αλλά και η έλλειψη πολιτικής βούλησης για αναζήτηση συμβιβαστικών λύσεων επί ορισμένων μείζονων προβλημάτων», ενώ έκαναν αναφορά στην «αντιβουλγαρική πολιτική» στην οποία έχουν γαλουχηθεί οι Σκοπιανοί πολιτικοί.
Στις 10 Ιανουαρίου 2014, ο Βούλγαρος υπουργός Εξωτερικών κάλεσε την ΠΓΔΜ να επιλύσει τα ανοιχτά ζητήματα με τις γείτονες χώρες, και συγκεκριμένα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, ώστε να προχωρήσει η ευρωπαϊκή της προοπτική.
Στις 14 Μαρτίου 2014, ο Βούλγαρος υπουργός Εξωτερικών κλήθηκε να απαντήσει στη Βουλή σχετικά με τηλεοπτικό σίριαλ στην ΠΓΔΜ, το οποίο, όπως αναφερόταν στην επερώτηση, στηρίζεται σε «πλαστογράφηση της αρχαίας ιστορίας της Βουλγαρίας».
Στο σίριαλ, εμφανιζόταν ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Σαμουήλ ως επικεφαλής εξέγερσης εναντίον της ίδιας της Βουλγαρίας.
Μάλιστα, το 1990, η Βουλγαρία είχε καταθέσει έγγραφο στη ΔΑΣΕ (σήμερα ΟΑΣΕ) υποστηρίζοντας ότι στην περιοχή, την οποία ο Τίτο ονόμασε «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας», κατοικούν 2.000.000 Βούλγαροι και 200.000 Έλληνες!
Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, όλα αυτά ανατράπηκαν και ξαφνικά η Βουλγαρία αποφάσισε να στηρίξει τα Σκόπια τόσο όσον αφορά στην ενταξιακή τους πορεία, όσο και στην επιθυμία τους για ένταξη στο ΝΑΤΟ – στην οποία η Ελλάδα έχει βάλει βέτο το 2008.
Αλλά τον Μάρτιο του 2016, με την μεταναστευτική κρίση στο ζενίθ της και τα γνωστά επεισόδια στα σύνορα με την ΠΓΔΜ και στην Ειδομένη, Σκόπια και Σόφια αποφάσισαν να συνασπιστούν, προχωρώντας μάλιστα και σε κοινές αεροπορικές και χερσαίες επιχειρήσεις κατά μήκος των κοινών συνόρων τους «για να διασφαλισθεί ο συνοριακός έλεγχος».
Στις 18 Μαρτίου, επομένη των ασκήσεων, οι υπουργοί Εσωτερικών και Άμυνας της ΠΓΔΜ και της Βουλγαρίας συναντήθηκαν στη συνοριακή δίοδο Νόβο Σέλο-Ζλατάρεβο, στα σύνορα ΠΓΔΜ-Βουλγαρίας, αντάλλαξαν πληροφορίες και συμφώνησαν στην αύξηση των ελέγχων στα κοινά σύνορά τους.
Μάλιστα, ο υπουργός Εσωτερικών της ΠΓΔΜ, Όλιβερ Σπάσοφσκι, δήλωσε μετά τη συνάντηση ότι οι δύο χώρες «θα κάνουν όσο το δυνατόν περισσότερους κοινούς ελέγχους κατά μήκος των συνόρων τους, για να μην επιτρέψουν το άνοιγμα νέου διαδρόμου εισόδου προσφύγων».
Επειδή πολλοί «Ταλλεϋράνδοι» έχουν κάνει την εμφάνισή τους στην περιοχή, παρακολουθεί κανείς τις συγκεκριμένες εξελίξεις;
elzoni.gr
