*του Δρ. Αν. Λυμπερίου
Ο Επίσκοπος Δαμαλών Ιωνάς, καταγόταν από το χωριό Άνω Λουσοί Καλαβρύτων. Γεννήθηκε το 1764 και το 1801 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Δαμαλών με την έγκριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Σε ηλικία 37 ετών χειροτονήθηκε το 1801 Επίσκοπος Δαμαλών και Πεδιάδος υπό τον Μητροπολίτη Κορίνθου Ζαχαρία ( 1784-1819). Στην Επισκοπή αυτή παρέμεινε ως το 1833, που συγχωνεύθηκε με την Μητρόπολη Κορίνθου.
Το 1819 σε ηλικία 40 χρονών μυήθηκε στην Φιλική Εταιρία ορκίζοντας ο ίδιος πολλά μέλη. Στον κατάλογο των Φιλικών του αρχείου Σέκερη έχει αριθμό 420.
Ανέπτυξε τότε σπουδαία επαναστατική δράση και γι' αυτό θεωρείται " από τους πρωτεργάτες κήρυξης της Επανάστασης στην Κορινθία". Μεταξύ άλλων, ο Ιωάννης Φιλήμων ("Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως") γράφει για την προσφορά του στον Αγώνα: "Και ιδού ο πατριώτης Επίσκοπος Δαμαλών Ιωνάς επικεφαλής 600 περίπου Σολυγείων (Σοφικιτών) της Κορινθίας, Τροιζηνίων και Ερμιονιτών, ο Ηγούμενος Γρηγόριος μετά πολλών Σαλαμινίων (Κουλουριωτών), ο Σιναϊτης και ο Διδασκαλόπουλος μετά των Πειραίων (Περαχωριτών) συγκεντρούνται τη 30ή Μαρτίου, ημέρα Τετάρτη, οι μεν τοις Κεγχρεαίς (Κεχριαίς) οι δε κατά το λεγόμενο τείχος του Ισθμού...". Έτσι ξεκινάει η Επανάσταση στην Κόρινθο.
Η επαναστατική δράση του Ιωνά υπήρξε πολύ σημαντική. Ο Αμβρόσιος Φραντζής διασώζει έναχαρακτηριστικό περιστατικό από την συμμετοχή του στην πολιορκία της Κορίνθου:
"Εκινδύνευσε και ο Επίσκοπος Δαμαλών, απορριφθείς καθ' οδόν από τον ημίονον επί του οποίου ήτον καθήμενος, όστις διεσώθη, χάρις τη Θεία Προνοία, δια να χρησιμεύση και εις την μετά ταύτα πολιορκίαν της Κορίνθου, και ακολούθως εις την διάρκειαν της επταετούς επαναστάσεως, ως και εφάνη ωφέλιμος, συντελέσας και καθ' όλα χρηματικώς τε και ενεργητικώς".
Το 1825 γίνεται Μινίστρος (Υπουργός) Θρησκείας. Από την θητεία του ως Μινίστρος, έχουμε επιστολές προς τους λαούς του Λιβάνου, Συρίας, Παλαιστίνης, και Κύπρου που τους προτρέπει να ξεσηκωθούν εναντίον των Τούρκων. Μαζί του ήταν και ο πρωτοσύγκελος Αμβρόσιος Σιναϊτης.
Ο κ. Γεώργιος Αθανασίουαπό τη Τροιζήνα γράφει: Το 1825, κατά την περίοδο του διχασμού, διορίστηκε Μινίστρος (Υπουργός) Θρησκείας. Δύο ήταν τα σημαντικότερα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε κατά την μικρή παραμονή του στο Υπουργείο.
α. Η ενθάρρυνση των κατοίκων της Πελοποννήσου, μέσω των Μητροπολιτών, για την αντίσταση εναντίον του Ιμπραήμ.
Αυτό έγινε τον Μάιο του
1825. Μετά από έγγραφη εντολή του εκτελεστικού προς το υπουργείο Θρησκείας,
εκδόθηκε σχετική εγκύκλιος προς τους αρχιερείς Άργους, Τριπολιτσάς, Παροναξίας,
Φαρσάλων, Αιγίου, Πατρών, Λεονταρίου, Μυστρά, Μεσσήνης κ.λ.π. η οποία κατέληγε
ως εξής: «… Οι ρηθέντες αρχιερείς κινηθώσι δια τας δεδιαληφθείσας επαρχίας
όσον τάχος δια να συντρέξουν εις την ταχείανξεκίνησην των στρατευμάτων».
Το ίδιο έτος (1825) το υπουργείο θρησκείας δια του υπουργού, επισκόπου
Δαμαλών Ιωνά, απευθύνει στον επίσκοπο Αρδαμερίου Ιγνάτιο το παρακάτω έγγραφο:
«Προσκαλείσαι παρά του υπουργείου τούτου ότι άμα λάβης την παρούσα διαταγή,
χωρίς αναβολή καιρού να περιέλθης εις όλην την επαρχίαν να παραστήσης προς τους
εκεί κατοίκους των χωρίων τον μέγανκίνδυνον της πατρίδος παρά των εχθρών και
καθ’ όλους τους εκκλησιαστικούς τρόπους να παρακινήσεις όλους τους Χριστιανούς
να λάβωσιν τα όπλα και να τρέξωσι το γρηγορώτερον εις το στάδιον τούτο του
Ιερού αγώνος, όσοι πιστοί, όσοι εις Χριστόν, επειδή εχάθημεν, εχάθημεν και η
πατρίς απώλεται…»
β. Ο ξεσηκωμός των λαών του Λιβάνου, της Συρίας και της Παλαιστίνης εναντίον των Οθωμανών.
Το 1827 λαμβάνει μέρος στην Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. Το 1833, ως τοποτηρητής Επισκοπής Ναυπλίου, υποδέχεται τον Όθωνα. Το ίδιο έτος τοποθετείται Μητροπολίτης Ηλείας, θέση την οποία και αποδέχεται. Το 1852 αποκαθίσταται, ως Μητροπολίτης Κορίνθου. Το 1853 εκοιμήθη και ετάφη στην Ιερά Μονή Πετράκη Αθηνών
Κατά τον ιστορικό Τάσο Γριτσόπουλο, «ο γηραιός Ιωνάς εποίμανε την επαρχίαν (εν Κορινθίας) επί διετίαν ... και εις γήρας βαθύ απέθανε τιμώμενος υπό πάντων ως κληρικός του Αγώνος».
*Η προτομή εδράζεται σε μαρμάρινο βάθρο, όπου αναγράφεται «ΙΩΝΑΣ 1765-1853 ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ». Στην αριστερή πλευρά της προτομής υπάρχει η υπογραφή του γλύπτη «ΒΑΛΑΣΑΚΗΣ Σ.». Βρίσκεται στη, Ριζούπολη, Περίβολος Ι.Ν. Αγίου Αντωνίου, Β΄ Νεκροταφείο.Φωτογραφία: Νίκος Καλλονιάτης. (Από το Διαδίκτυο).
