Ανάλυση: Οι αριθμοί διαλύουν τον μύθο ότι οι Ελληνες είναι τεμπέληδες [infographic]

 

 

Γράφει ο Οικονομολόγος  ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΗΣ

   

Είναι θέμα χρόνου πότε οι εταίροι θα θυμηθούν ότι τα δημόσια οικονομικά των χωρών της Ε.Ε. πρέπει να νοικοκυρευτούν. Οταν αυτό αποφασιστεί, τότε θα αρχίσουν διάφοροι κακώς πληροφορημένοι να ασκούν κριτική στους «τεμπέληδες» υπερχρεωμένους Ελληνες.

Αρκετοί Δυτικοευρωπαίοι εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία, όπως ο γνωστός πρώην Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, γιατί θεωρούν ότι εδώ ζούμε χλιδάτα και με χρήματα που αυτοί μας έχουν δανείσει. Σε ένα βαθμό βέβαια εμείς έχουμε ενσπείρει τέτοιου είδους νοοτροπίες από νωρίς όταν ετοιμαζόμασταν να ζητήσουμε δανεικά και ανοίγαμε την πόρτα στο ΔΝΤ να έλθει. Παράδειγμα, τον Δεκέμβριο του 2009 σε συνέντευξη στο CNBC, ο τότε πρωθυπουργός με ευκολία συκοφαντούσε τους Ελληνες για «συστημική διαφθορά από την κορυφή μέχρι τον πάτο». Δύο χρόνια

μετά, το 2011, ο αλήστου μνήμης σκληρός του ΔΝΤ Πολ Τόμσεν και θιασώτης της αποτυχημένης εσωτερικής υποτίμησης σημείωνε: «Δείτε τους μισθούς στα Βαλκάνια. Τα 300 ευρώ είναι ο κατάλληλος μισθός για εσάς».

Η τεκμηρίωση της αλήθειας με αριθμούς δημοσιοποιήθηκε αργότερα. Το 2015, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι Ελληνες εργαζόμενοι όχι μόνο δεν είναι τεμπέληδες αλλά είναι πρωταθλητές σε ώρες εργασίας στην Ευρώπη και τέταρτοι στην παγκόσμια λίστα! Λίγο αργότερα ήλθαν οι φιλευσπλαχνίες της Ανγκελα Μέρκελ όταν τον Αύγουστο του 2017 απευθυνόμενη σε γερμανικό ακροατήριο και αναφερόμενη στην Ελλάδα είπε ότι δεν πρέπει να γενικολογούμε και να λέμε «εκείνοι» και «εμείς» γιατί «κάθε άνθρωπος έχει τη δική του αξιοπρέπεια». Τώρα, πλέον, η Eurostat έχει καταρτίσει μια πλήρη χρονολογική σειρά από το 1995 μέχρι σήμερα όπου καταγράφεται ο αριθμός των ωρών απασχόλησης για τους εργαζόμενους σε κάθε χώρα της Ε.Ε. Τα αποτελέσματα είναι αποστομωτικά για όσους μας κατηγορούν και αποδεικνύουν ότι είναι αδικαιολόγητη η κριτική από τη Γερμανία της οποίας οι εργαζόμενοι καταγράφουν τις ολιγότερες ώρες απασχόλησης στην Ευρώπη.

Ωρες εργασίας

Τα στοιχεία της Eurostat (πίνακας 1) σημειώνουν ότι το 2021 ο μέσος εργαζόμενος στην Ελλάδα εργάστηκε 2.023 ώρες, ενώ οριακά χάνουμε την πρώτη θέση από τους Πολωνούς (έχουμε μόνο 1 ώρα διαφορά). Οι απασχολούμενοι σε δύο από τις πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης, Γερμανία και Δανία, αφιερώνουν για εργασία γύρω στις 1.350 ώρες το έτος. Δηλαδή χρόνο που αντιστοιχεί στα 2/3 των ωρών που δουλεύουν οι Ελληνες. Η σχέση αυτή παραμένει διαχρονικά αμετάβλητη αν τη συγκρίνουμε με το 2008 το οποίο ήταν το τελευταίο κανονικό έτος προ της παγκόσμιας ύφεσης και της εφαρμογής των Μνημονίων.

Σε σύγκριση με τον μέσο όρο απασχόλησης στην Ε.Ε. που είναι 1.600 ώρες (πίνακας 2), η μέση θέση εργασίας στην Ελλάδα απαιτεί ο εργαζόμενος να δουλεύει 400+ώρες περισσότερο. Η πολύωρη απασχόληση ανά εργαζόμενο στην Ελλάδα είναι παγιοποιημένο γεγονός για πολλά χρόνια και ουσιαστικά περιγράφει μια κατάσταση χαμηλής παραγωγικότητας σε όλους τους τομείς της οικονομίας (γεωργία, υπηρεσίες, βιομηχανία). Αντίθετα σε άλλες χώρες και ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη η συσσωρευμένες επενδύσεις και ο εκσυγχρονισμός των μεθόδων παραγωγής αυξάνει το προϊόν κάθε εργαζόμενου και έτσι με λιγότερες ώρες εργασίας η παραγωγή και το εισοδηματικό αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερα. Αυτό είναι έκδηλο πρωτίστως στη βιομηχανία και μεταποίηση αλλά και στον γεωργικό τομέα όπου επιτυγχάνεται μεγάλη ποσότητα προϊόντος ανά εργαζόμενο.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι οι πολλές ώρες εργασίας και οι χαμηλοί μισθοί είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος που λέγεται παραγωγικότητα. Ενα αποτέλεσμα που έρχεται λόγω της έλλειψης επενδύσεων που θα έπρεπε να έχουν γίνει τις περασμένες δεκαετίες. Πολλοί είναι οι παράγοντες της αρνητικής αυτής εξέλιξης όπως το υψηλό κόστος του χρήματος, η χαμηλή ρευστότητα κεφαλαίων που οι εμπορικές τράπεζες μπορεί να παράσχουν, το μικρό μέγεθος αγοράς και ενεργού ζήτησης, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα των εγχώρια παραγομένων προϊόντων, η γραφειοκρατία κ.λπ. Γνωστά ασφαλώς όλα αυτά. Να μην ξεχνάμε όμως το πολυέξοδο μοντέλο ανάκαμψης το οποίο μας «φόρεσε» η τρόικα και οδήγησε σε σημείο μηδέν τις επενδύσεις στην Ελλάδα και την ουσιαστική οπισθοδρόμηση της χώρας από την ταχύρρυθμη ανάπτυξη που θα έπρεπε να ακολουθεί τα τελευταία 12 χρόνια, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία οι οποίες αφού περάσανε από μνημόνια κατόρθωσαν να κερδίσουν μια νέα αναπτυξιακή πορεία.

Υπάρχει ελπίδα

Μπορεί να είναι πολλά τα απογοητευτικά στοιχεία που βλέπει κανείς στην οικονομία και την κοινωνία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν χαθεί οι ελπίδες να βελτιώσουμε τη θέση μας μέσα στην Ευρώπη, η οποία με πολλούς τρόπους συνεχίζει να μας βοηθά. Τα παραδείγματα και ο δρόμος της επιτυχίας είναι γνωστά, αρκεί να δούμε τι έχουν κάνει οι Ελληνες του εξωτερικού που αναγκάστηκαν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό λειτουργώντας σε ένα πλαίσιο σταθερών δομών και θεσμών. Το αποτέλεσμα ήταν να μεγαλουργήσουν στον επιχειρηματικό τομέα αλλά και στις επιστήμες και τέχνες.

 

Δύο περιπτώσεις επιτυχίας εντός της Ελλάδας είναι γνωστές σε όλους μας, ο τουρισμός και η ναυτιλία. Δεν υπήρξε κάποιο «μαγικό» ραβδί που έκανε τον κλάδο του τουρισμού να είναι η σημαντικότερη «βιομηχανία» στην Ελλάδα και δημιουργεί μια προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ της τάξης του 25%. Η υποδομή, ήλιος και θάλασσα, υπήρχε και υπάρχει. Η άνοδος ήλθε από τη διαχρονική αύξηση των αφίξεων των τουριστών στη χώρα μας. Το «αγώι ξυπνάει τον αγωγιάτη» λέει η λαϊκή παροιμία και αυτό πραγματικά έγινε στην περίπτωση του τουρισμού. Σταδιακά ο τομέας μετατράπηκε σε «προϊόν» και οι μεγάλες επενδύσεις σε ποσότητα και ποιότητα ήλθαν καθώς οι αποδόσεις έγιναν ελκυστικές. Τα στατιστικά στοιχεία της Eurostat βοηθούν τις συγκρίσεις μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. (πίνακας 3). Ο αριθμός των διανυκτερεύσεων σε σύγκριση με τον πληθυσμό κάθε χώρας δείχνει ότι στην Ελλάδα σε κάθε ένα εκατομμύριο Ελλήνων αντιστοιχούν 13,4 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις ξένων τουριστών. Με αυτό το συγκριτικό στοιχεία η Ελλάδα έχει κερδίσει την πέμπτη θέση σε σχέση με τις άλλες 27 χώρες της Ε.Ε. Πάνω από την Ισπανία και την Ιταλία που παραδοσιακά υπήρξαν η κύρια επιλογή προορισμού των τουριστών. Προκειμένου να συνεχιστούν οι επιτυχίες θα πρέπει πλέον να μας απασχολεί τι παραπάνω έχουν κάνει οι Κύπριοι, οι Μαλτέζοι και οι Κροάτες που κατορθώνουν να προσελκύουν περισσότερες διανυκτερεύσεις τουριστών σε σχέση με τον πληθυσμό τους από ό,τι εμείς. Στην περίπτωση της Αυστρίας είναι γνωστό ότι το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ο χειμερινός τουρισμός που αυξάνει τον συνολικό αριθμό των διανυκτερεύσεων.

Ο άλλος τομέας όπου η Ελλάδα έχει αναμφισβήτητα πρωτιά είναι η ναυτιλία (πίνακας 4). Μια εντυπωσιακή πρωτιά με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο που την κρατάμε εδώ και πολλά χρόνια. Στην περίπτωση της ναυτιλίας δεν είναι μόνο η νησιωτική παράδοση ή το δαιμόνιο των Ελλήνων που έχει οδηγήσει σε συνεχή αύξηση της δραστηριότητας στον κλάδο, αλλά και το γεγονός της χαμηλής φορολογίας που προσφέρεται στα ποντοπόρα πλοία. Θα πρέπει να γίνει μεγαλύτερη προσπάθεια στο κατά πόσον ο αναπτυξιακός νόμος 89/1967 που έχει φέρει το μεγάλο μέρος των ναυτιλιακών εταιριών στην Ελλάδα μπορεί να «μπολιάσει» και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Μερικές προσπάθειες έχουν ήδη γίνει μέσω της νομοθεσίας για χρυσές βίζες και της παραμονής και ευνοϊκής φορολόγησης ξένων επιχειρηματιών με καθεστώς non-Domicile στην Ελλάδα. Το αποτέλεσμα όμως δεν είναι εντυπωσιακό έως σήμερα γιατί δεν έχει σχεδιαστεί το κομμάτι της φορολογίας σωστά. Μόνο αν βελτιωθεί το πλέγμα φορολόγησης σε αυτό τον τομέα θα είναι δυνατόν να δούμε περισσότερη προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ της Ελλάδας.

Ουραγοί στα εισοδήματα

Τελικά η χώρα μας έχει δείξει ότι ξέρει να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες και ότι οι Ελληνες μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιτυχείς επιχειρηματικά σε αρκετούς τομείς. Προκειμένου όμως για το σύνολο της οικονομίας αυτό που λείπει είναι η σωστή εφαρμογή των θεσμών που λειτουργούν με επιτυχία σε άλλες χώρες. Το ψέμα ότι οι Ελληνες είναι τεμπέληδες αναδεικνύει την ελαφρότητα με την οποία ορισμένοι Δυτικοί κάνουν κριτική σε λαούς που δεν κατανοούν τις αξίες τους. Παράλληλα, όμως, οι πολύ περισσότερες ώρες εργασίας στη χώρα μας είναι μια ακόμα απόδειξη ότι μας λείπουν τα κεφάλαια για ζωτικής σημασίας επενδύσεις και εκσυγχρονισμό, όπως και το κατάλληλα διαμορφωμένα φιλικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να δημιουργήσει. Ετσι η χώρα μας, βάσει του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, κατείχε το 2021 την πέμπτη από τις τελευταίες θέσεις στην Ε.Ε. (πίνακας 5). Στην κορυφή των εισοδημάτων βρίσκονται το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία και η Δανία.

Θα έπρεπε επομένως ο κύριος στόχος μας να ήταν να μιμηθούμε την Ιρλανδία. Μια αξιοζήλευτη περίπτωση που πολλοί αναλυτές έχουν αναδείξει τα σημεία επιτυχίας της. Ταυτόχρονα είναι ενοχλητικό να βλέπουμε την Πορτογαλία, μια χώρα με παρόμοια οικονομικά χαρακτηριστικά και πληθυσμό, να έχει εισοδήματα κατά 25% υψηλότερα από εμάς. Αυτός πρέπει είναι ένας ρεαλιστικός στόχος και πρόκληση για τις ελληνικές κυβερνήσεις, εφόσον μπορέσουν να αποβάλουν τον λαϊκισμό που μας έχει καταστρέψει τα τελευταία χρόνια με πολιτικά σλόγκαν τύπου «λεφτά υπάρχουν» ενώ το ταμείο ήταν μείον και το «πρώτη φορά Αριστερά» που κατέληξε σε φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης.