Αθήνα, 14 Μαΐου 2021
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Στην έννοια της αποτελεσματικής Δημοκρατίας απέναντι στις κρίσεις και τις νέες προκλήσεις που διαμορφώνονται παγκοσμίως, επέμεινε ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, συμμετέχοντας χθες το βράδυ στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, στο Ζάππειο Μέγαρο, σε συζήτηση με τον Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ. Ευάγγελο Βενιζέλο και συντονίστρια τη δημοσιογράφο κ. Αλεξία Κουλούρη. Ο κ. Τασούλας επισήμανε ότι «αν κανείς προσθέσει στο λαϊκισμό και στη δημαγωγία, την παντοδυναμία του πολιτικού μάρκετινγκ, το οποίο έχει αλλοιώσει και το
φρόνημα και τις επιλογές, η φιλελεύθερη Δημοκρατία αντιμετωπίζει περισσότερο ποιοτικής φύσεως προβλήματα, για τα οποία πρέπει να γίνουν κινήσεις ανάταξης και ενίσχυσης αυτού του πολιτεύματος, το οποίο είναι παλαιό πολίτευμα σε μια σύγχρονη κοινωνία. Θέλει λοιπόν σύγχρονη θωράκιση, η οποία και μπορεί να βρεθεί και μπορεί να ισχύσει».Στην έννοια της αποτελεσματικής Δημοκρατίας απέναντι στις κρίσεις και τις νέες προ
Στην κοινή αντίληψη ότι «ο κόσμος απομακρύνεται γιατί δεν υπάρχει συμμετοχή, άρα πρέπει να συμμετέχει», ο Πρόεδρος της Βουλής παρατήρησε πως «σε μια Δημοκρατία η συμμετοχή δεν είναι κάτι που μπορείς να το επιβάλλεις. Η Δημοκρατία είναι εντάξει με τον εαυτό της όταν παρέχει τη δυνατότητα συμμετοχής. Για να επιστρέψει ο κόσμος στην πολιτική και να μην έχουμε αυτές τις μεγάλες αποχές, τις μεγάλες εκδικητικές συμπεριφορές τις έντονες, με ψήφους εκδικήσεως, δεν θα πρέπει να περιοριζόμαστε σε αυτό που φαίνεται ότι είναι η αιτία και να ψάχνουμε να βρούμε τρόπους συμμετοχής, που τώρα με την ψηφιοποίηση έχουν γίνει και πιο εύκολοι και πιο εκτεταμένοι και πιο διαδεδομένοι, αλλά πρέπει να διευκολύνουμε τις Δημοκρατίες ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικές. Να καταργήσουμε γραφειοκρατίες, να καταπολεμήσουμε ευθυνοφοβίες, να υπάρχει μεγαλύτερη ταχύτητα. Κι αν ο κόσμος δει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, τότε και μια άλλη σύγχρονη μάστιγα και απειλή για τη Δημοκρατία, που είναι οι ψευδείς πληροφορίες και η παραπληροφόρηση που κατακλύζει τα πάντα, θα μπορέσει να αντιμετωπισθεί. Αντί να περιμένουμε να έρθει η επόμενη παραπληροφόρηση, γιατί να μην κάνεις πιο αποτελεσματικά και πιο γρήγορα τη δουλειά σου, ώστε να μην υπάρχει η ροπή του κόσμου προς την παραπληροφόρηση, προς την εκδίκηση, προς το παράπονο, προς την γκρίνια;», σημείωσε.
Όσον αφορά στην πανδημία και την περιβαλλοντική κρίση, ο Πρόεδρος της Βουλής τόνισε ότι «πρέπει τα κράτη μέλη (των ευρωπαϊκών και των διεθνών οργανισμών), εμείς, να αναθέσουμε αυτά τα θέματα να τα χειριστούν ευρύτεροι οργανισμοί στους οποίους μετέχουμε και να δεχτούμε τα αποτελέσματα, τα συμπεράσματα και τις επιταγές, όσο ενοχλητική κι αν ακούγεται αυτή η λέξη, των διεθνών αυτών φορέων, προκειμένου και στο υγειονομικό και στο περιβαλλοντικό σκέλος να αποφύγουμε τα χειρότερα».
Τοποθέτηση του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων
κ. Κωνσταντίνου Τασούλα
στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών
Ζάππειο Μέγαρο, Πέμπτη 13 Μαΐου 2021
1. Το μέλλον της Φιλελεύθερης Δημοκρατίας
Συντονίστρια: Βρισκόμαστε εν μέσω πολλών κρίσεων, πολλαπλών και διαφοροποιημένων, στις οποίες καλούμαστε να απαντήσουμε θεσμικά, φαντάζομαι. Το ερώτημα είναι πόσο ευάλωτη είναι σήμερα η φιλελεύθερη Δημοκρατία και ποιοι είναι οι νέοι εχθροί που πρέπει να αντιμετωπίσει, είναι καινούργιοι, είναι κοινοί, απασχολούν την παγκόσμια κοινότητα;
Πρόεδρος της Βουλής: Πρώτον ήθελα λίγο να απαλύνω τις ανησυχίες, λέγοντας πως η έννοια της κρίσης είναι συνυφασμένη με την έννοια της Δημοκρατίας, άρα δεν μπορούμε να είμαστε τόσο τρομοκρατημένοι όταν ακούμε κρίση. Άλλωστε, αν κάνετε μια αναδρομή στην πορεία των Δημοκρατιών, θα δείτε ότι είναι μία από τις συνηθισμένες εκφράσεις, είτε υπερβολικά, είτε κυριολεκτικά, αλλά πάντως η έννοια της κρίσης είναι συνυφασμένη με την έννοια της Δημοκρατίας. Η έννοια της νηνεμίας, ιστορικά, είναι κάτι που πιο σπάνια συναντάται, γιατί πάντα κάτι σοβαρό θα συμβαίνει. Κι εδώ είναι η αξία του πολιτεύματος αυτού, να μπορεί αυτά τα προβλήματα που τα λέμε κρίσεις, ανάλογα με την έντασή τους, να τα ξεπερνάει.
Ας δούμε λοιπόν το ερώτημα το οποίο βέβαια είναι δύσκολο να απαντηθεί. Αν με ρωτούσατε μονολεκτικά να σας πω αν έχει μέλλον η φιλελεύθερη Δημοκρατία, θα σας έλεγα εξαρτάται. Αλλά αυτό δεν λέει κάτι. Ας το αποσυναρμολογήσουμε λίγο το θέμα.
Το 1983 κυκλοφόρησε στη Γαλλία ένα βιβλίο του λόγιου δημοσιογράφου Ζαν-Φρανσουά Ρεβέλ με τίτλο «Πώς εξαφανίζονται οι Δημοκρατίες». Τότε τα πράγματα ήταν απλούστερα ως προς τις απειλές του δημοκρατικού πολιτεύματος. Τότε ήταν εποχή του Ψυχρού Πολέμου, είχε καμφθεί μεν, αλλά υπήρχε ακόμη αυτή η ένταση και ο Ρεβέλ αισθανόταν ότι το δημοκρατικό πολίτευμα αντιμετωπίζει ακόμη απειλή από το κομμουνιστικό στρατόπεδο. Καταλόγιζε στη Δημοκρατία μια ατονία και μια έλλειψη αυτοπεποίθησης, λέγοντας ότι είναι το πολίτευμα εκείνο το οποίο ουσιαστικά δίνει τα όπλα στους αντιπάλους του να το υπονομεύσουν, κι αν η Δημοκρατία δεν συνέλθει, δεν αναλάβει πρωτοβουλίες και δεν γίνει μαχόμενη ώστε να αντιμετωπίσει τους εχθρούς που η ίδια εξοπλίζει διά της ανεκτικότητάς της, τότε κινδυνεύει. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτά δεν επαληθεύτηκαν, απεναντίας ο εχθρός ήταν εκείνος ο οποίος κατέρρευσε.
Συντονίστρια: Ωστόσο, για να έρθουμε στο σήμερα, οι προκλήσεις δεν είναι πολύ πιο σύνθετες;
Πρόεδρος της Βουλής: Ακούστε να δείτε ποιο είναι το περίεργο. Από το ’90 και μετά, για να έρθω στο σήμερα με μια σύντομη αναδρομή, γιατί δεν υπάρχει ξαφνικό σήμερα, όλα τα σήμερα έρχονται από κάπου, το ’90 λοιπόν είχαμε περίπου για μια δεκαετία την αίσθηση ότι η φιλελεύθερη Δημοκρατία, ο εκδυτικισμός, θα επικρατήσει παντού μετά την κατάρρευση του άλλου συστήματος και όλα αυτά άλλαξαν ξαφνικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Είχαμε μια στρατικοποίηση της αντιτρομοκρατίας, είχαμε εν συνεχεία την οικονομική κρίση και είχαμε και τα προβλήματα που η οικονομική κρίση και η μετανάστευση, κυρίως, προκάλεσε στις δυτικές κοινωνίες. Ήταν προβλήματα αντίδρασης, δηλαδή λαϊκισμού, νέων κομμάτων που φοβούμενα ή εκμεταλλευόμενα το φόβο της κοινωνίας από την οικονομική κρίση και από το μεταναστευτικό ρεύμα, εκμεταλλεύτηκαν όλα αυτά και σήκωσαν κεφάλι.
Αν σε αυτά προστεθούν ποιοτικά προβλήματα της Δημοκρατίας που έχουν να κάνουν με την παντοδυναμία της εικόνας και με την υποχώρηση της πολιτικής, αυτό που έλεγε κάποιος κάποτε, ότι η τέχνη της πολιτικής, δηλαδή το πράττειν, έχει υποχωρήσει μπροστά στην τεχνολογία της πολιτικής, δηλαδή στο μάρκετινγκ, τότε το πράγμα έχει παραγίνει πλέον. Αν κανείς προσθέσει λοιπόν στον λαϊκισμό και στη δημαγωγία την παντοδυναμία του πολιτικού μάρκετινγκ, το οποίο έχει αλλοιώσει και το φρόνημα και τις επιλογές, βλέπουμε ότι όντως η φιλελεύθερη Δημοκρατία αντιμετωπίζει περισσότερο ποιοτικής φύσεως προβλήματα, αλλά είναι τόσο έντονα αυτά και όχι πολυτελείας, που ναι, πρέπει να γίνουν κινήσεις ανάταξης και κινήσεις ενίσχυσης αυτού του πολιτεύματος, το οποίο είναι παλαιό πολίτευμα σε μία σύγχρονη κοινωνία. Εδώ «κλέβω» απόψεις από τον κ. Βενιζέλο. Η φιλελεύθερη Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα που έρχεται από άλλους αιώνες, η οποία όμως παρά ταύτα επιβιώνει σε μια κατάσταση σύγχρονη. Θέλει λοιπόν μια σύγχρονη θωράκιση η οποία και μπορεί να βρεθεί και μπορεί να ισχύσει.
- Τραμπισμός – Αντιμετώπιση των προβλημάτων της φιλελεύθερης Δημοκρατίας
Συντονίστρια: Μετά την ήττα Τραμπ, όλοι οι αναλυτές έλεγαν «ο Τραμπ έφυγε, ο τραμπισμός μένει». Μένει όντως ο τραμπισμός; Πόσο μπορεί να απειλήσει την Ευρώπη και πώς βλέπετε τις πρωτοβουλίες ως γέφυρες που απλώνει ο Τζο Μπάιντεν προκειμένου να αλλάξει το κλίμα στις Ηνωμένες Πολιτείες;
Πρόεδρος της Βουλής: Αυτά είναι λίγο πρόωρα. Ο τραμπισμός προφανώς έμεινε γιατί πήρε νομίζω πέντε εκατομμύρια ψήφους παραπάνω απ’ ό,τι είχε πάρει όταν κέρδισε. Άλλο αν ο Μπάιντεν πήρε ακόμη περισσότερες. Άρα ούτε συνετρίβη ούτε ηττήθηκε κατά κράτος. Ήταν μία ήττα ευπρεπής. Και πολλοί λένε ότι αν δεν είχε μεσολαβήσει η πανδημία, το πιθανότερο θα ήταν να κέρδιζε πάλι ο τραμπισμός, όπως τον λέμε.
Από ’κεί και πέρα, ο καινούριος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών δείχνει μια αποφασιστικότητα και δείχνει σ’ έναν κόσμο ο οποίος δεν μοιάζει να θαυμάζει αυτό που εκφράζει ο Μπάιντεν, αλλά που θα άξιζε να το θαυμάζουν, δείχνει δηλαδή ότι η εμπειρία που έχει στην πολιτική είναι κάτι το οποίο μπορεί να αποτελέσει και το κλειδί των εξελίξεων και το κλειδί μιας επιτυχίας. Ένας άνθρωπος, ο οποίος επί δεκαετίες θητεύει στο προσκήνιο της αμερικανικής πολιτικής, αισθάνεται ότι μπορεί να φέρει και πάλι την Αμερική στο διεθνές προσκήνιο, αλλά και μπορεί να κερδίσει τη μάχη της οικονομικής ανάκαμψης στο εσωτερικό της χώρας, διοχετεύοντας απίστευτα ποσά προς την αμερικανική οικονομία και προς ένα μέρος του αμερικανικού λαού και αυξάνοντας όπως φαίνεται και τη φορολογία των πιο ευκατάστατων. Αλλά αυτό είναι νωρίς ακόμη να το δούμε γιατί έχουμε απλώς σημάδια.
Συντονίστρια: Καλεί όμως σε Σύνοδο τις δημοκρατικές Κυβερνήσεις σε συμμαχία για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της φιλελεύθερης Δημοκρατίας και όλα αυτά που έχουν γίνει και απομακρύνουν τον κόσμο.
Πρόεδρος της Βουλής: Αν μου επιτρέπετε, έχω μία άλλη αντίληψη για το τι απομακρύνει τον κόσμο από αυτό που συνήθως λέμε: ότι ο κόσμος απομακρύνεται γιατί δεν υπάρχει συμμετοχή. Άρα πρέπει να συμμετέχει, αλλά -ξέρετε- σε μια δημοκρατία η συμμετοχή δεν είναι κάτι που μπορείς να το επιβάλλεις. Η Δημοκρατία είναι εντάξει με τον εαυτό της όταν παρέχει τη δυνατότητα συμμετοχής. Η γοητεία της συμμετοχής είναι ένα άλλο θέμα. Και πάμε τώρα, κατ’ εμέ, στη ρίζα του προβλήματος, όπου για να γίνει γοητευτική η συμμετοχή θα πρέπει η Δημοκρατία, ειδικά η σύγχρονη, που δέχεται όλες αυτές τις απειλές και τις διακινδυνεύσεις, να γίνει περισσότερο αποτελεσματική. Θα σας πω ένα παράδειγμα που έχει να κάνει με αυτό που λέμε crash routes politics, βασικά πολιτικά θέματα, αλλά στην Ελλάδα, για να καταλάβετε την αξία των ειδών συμμετοχής και τι συγκινεί τον κόσμο στην πραγματικότητα: Στην Ελλάδα είχαμε τα συνοικιακά Συμβούλια, ένα θεσμό που έγινε πριν από δεκαετίες κι έχουμε και τις σχολικές Επιτροπές - και τα δύο είναι θεσμοί συμμετοχής τοπικής, έχουν συγκεκριμένο αντικείμενο. Επειδή όμως τα συνοικιακά Συμβούλια δεν έχουν εξουσίες ούτε πόρους, είναι μόνο για να εκφράζουν γνώμη, εκφυλίστηκαν. Οι σχολικές Επιτροπές, επειδή έχουν πόρους και ευλυγισία να κάνουν έργο στα σχολεία, συγκεκριμένο, πρακτικό, όχι μόνον επιβίωσαν αλλά ανθούν. Και υπάρχει -επειδή έχω κάνει και Δήμαρχος κι έχω ρωτήσει και Δημάρχους σύγχρονους, τωρινούς- υπάρχει ενδιαφέρον να μετέχει κανείς στις σχολικές Επιτροπές, γιατί δεν εξαντλούνται σε γνώμες, πράττουν. Ενώ τα συνοικιακά Συμβούλια που είναι γνώμες, εκφυλίστηκαν και υπάρχουν ελάχιστα στην Ελλάδα πλέον. Θέλω να πω, δηλαδή, ότι για να επιστρέψει ο κόσμος στην πολιτική και να μην έχουμε αυτές τις μεγάλες αποχές, αυτές τις μεγάλες εκδικητικές συμπεριφορές, τις έντονες, με ψήφους εκδικήσεως, δεν θα πρέπει να δούμε αυτό που φαινομενικά φαίνεται ότι είναι η αιτία και να ψάχνουμε, να βασανίζουμε το μυαλό μας να βρούμε τρόπους συμμετοχής, που τώρα, με την ψηφιοποίηση, έχουν γίνει και πιο εύκολοι και πιο εκτεταμένοι και πιο διαδεδομένοι, αλλά πρέπει να διευκολύνουμε τις δημοκρατίες να γίνουν πιο αποτελεσματικές. Να καταργήσουμε γραφειοκρατίες, να καταπολεμήσουμε ευθυνοφοβίες και να μπορεί ένας Δήμος, ένα κράτος, μία ευρωπαϊκή ένωση να κάνει ένα γεφύρι, ένα δρόμο να παίρνει ένα εμβόλιο, όχι σε δέκα μήνες ή σε πέντε μήνες, αλλά σε έναν μήνα.
Συντονίστρια: Να υπάρχει μεγαλύτερη ταχύτητα στην υλοποίηση.
Πρόεδρος της Βουλής: Να υπάρχει μεγαλύτερη ταχύτητα. Κι αν ο κόσμος δει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, τότε αντιμετωπίζεται και μια άλλη σύγχρονη μάστιγα και απειλή για τη Δημοκρατία, που είναι οι ψευδείς πληροφορίες και η παραπληροφόρηση, που κατακλύζει τα πάντα και που η μόνη άμυνα σήμερα στην παραπληροφόρηση είναι η επόμενη παραπληροφόρηση, γιατί σε κάνει να ξεχνάς τη χθεσινή. Ξέρετε, το μυαλό των ανθρώπων, πια, είναι σαν ένα ποτήρι κάτω από την ίδια βρύση, που είναι ανοιχτή διαρκώς. Είναι πάντα γεμάτο το ποτήρι, αλλά με διαφορετικό νερό. Άρα, αντί να περιμένουμε να έρθει η επόμενη παραπληροφόρηση, η επόμενη διαβολή, η επόμενη ψευτιά, που θα σε κάνει να ξεχάσεις την προηγούμενη, γιατί να μην κάνεις πιο αποτελεσματικά και πιο γρήγορα τη δουλειά σου, ώστε να μην υπάρχει η ροπή του κόσμου προς την παραπληροφόρηση, προς την εκδίκηση, προς το παράπονο, προς την γκρίνια.
3. Πανδημία – Περιβαλλοντική κρίση
Συντονίστρια: Η πανδημία και η περιβαλλοντική κρίση δοκιμάζουν ακόμη περισσότερο τις αντοχές του φιλελεύθερου μοντέλου της Δημοκρατίας, γιατί εκεί μπαίνει η ύπαρξη του ίδιου του ανθρώπου στο επίκεντρο. Η στροφή σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να είναι, προς τον ουμανισμό, προς μια περιεκτική Δημοκρατία;
Πρόεδρος της Βουλής: Η στροφή είναι προς μια αποτελεσματική Δημοκρατία, επιμένω. Δεν είναι πια θέματα ποικιλώνυμων επιθετικών προσδιορισμών. Επιμένω στην έννοια της αποτελεσματικής Δημοκρατίας. Είχε ξαναϋπάρξει αυτή η ανησυχία για το περιβάλλον, όταν δεν είχε ακόμα προκύψει το θέμα της υγειονομικής κρίσης. Ο Σίκο Μάνσχολτ, ο «πατέρας» της πράσινης Ευρώπης, της κοινής αγροτικής πολιτικής, όταν ανέλαβε Πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής της τότε ΕΟΚ, είχε ανησυχήσει από μία Έκθεση που είχε κάνει το ΜΙΤ, το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, το 1971, με τον τεράστιο ηλεκτρονικό υπολογιστή που είχαν τότε, η οποία έλεγε ότι το 2000, έτσι όπως πάνε τα πράγματα, δεν θα υπάρχει σχεδόν ζωή στον πλανήτη. Και το τεκμηρίωνε με βάση διάφορες δυσοίωνες προβλέψεις, μέσα στις οποίες ήταν το περιβάλλον και η έλλειψη τροφίμων που θα σημειωνόταν. Κι αυτός, από την αγωνία του, εισήγαγε την πράσινη Ευρώπη και την Κοινή Αγροτική Πολιτική, η οποία τουλάχιστον θα εξασφάλιζε την επάρκεια τροφίμων. Δεν επαληθεύτηκε βέβαια το 2000 ο τεράστιος ηλεκτρονικός υπολογιστής του MIT, αλλά σήμερα υπάρχει μια σοβαρή περιβαλλοντική κρίση.
Η Ευρώπη υπόσχεται πως το 2050 θα είναι η πρώτη ουδέτερη ήπειρος από πλευράς εκπομπής άνθρακος. Η πανδημία μάς έδειξε ότι είμαστε τελείως ευάλωτοι και δεν μπορούμε μόνοι μας να τα χειριστούμε αυτά. Άρα, από το έθνος-κράτος, για να πάμε και στις παραδόσεις του 1821 που δημιούργησαν το πρώτο έθνος-κράτος στην ευρύτερη περιοχή, πήγαμε στο κράτος-μέλος και τώρα τα κράτη-μέλη θα πρέπει ν’ αντιληφθούν ότι θέματα ζωτικής σημασίας, όπως το υγειονομικό και το θέμα του περιβάλλοντος, πρέπει να τα διαχειριστούμε μέσα σε μια πολύ πιο κοινή αντίληψη, η οποία όμως δεν μπορεί να περιορίζεται σε δημόσιες σχέσεις και σε συμβολικές κινήσεις που σου εξασφαλίζουν μια δημοφιλία 10 δευτερολέπτων, δηλαδή επικοινωνιακές.
Ξέρετε, υπάρχει μια προκοπή που σημειώνουν κάποιοι μέσω συμβολικών κινήσεων. Αυτό είναι πολύ πρόσκαιρο πλέον. Από ’δώ και πέρα, αυτά τα δύο θέματα πρέπει τα κράτη-μέλη, εμείς, να τα αναθέσουμε να τα χειριστούν ευρύτεροι οργανισμοί στους οποίους μετέχουμε και να δεχτούμε τα αποτελέσματα, τα συμπεράσματα και τις επιταγές, όσο ενοχλητική κι αν ακούγεται αυτή η λέξη, των διεθνών αυτών φορέων, προκειμένου και στο υγειονομικό και στο περιβαλλοντικό σκέλος ν’ αποφύγουμε τα χειρότερα, τα οποία, αν δεν έγιναν το 2000, θα γίνουν σίγουρα πολύ σύντομα, αν δεν πράξουμε αυτά που πρέπει, ουσιαστικά και όχι με συμβολικό τρόπο.
