Πέμπτη 9 Αυγούστου 2018

Ο πύργος του αγωνιστή Σταματέλου Αντωνόπουλου στο Σοφικό της Κορινθίας.


*του Αναστάσιου Λυμπερίου
Ο Σταματέλος Αντωνόπουλος[i] ήταν αγωνιστής και επικεφαλής της επανάστασης στο Άργος  το 1821. Γεννήθηκε στην Κοτίτζα Ταϋγέτου Λακωνίας το 1759. Ο πατέρας του Σπηλιώτης Αντωνόπουλος έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1770 τα Ορλωφικά. Αναγκάστηκε όμως από τους Τούρκους να εγκατασταθεί στην έδρα της Τουρκικής Διοικήσεως  την Τρίπολη, για επιτήρηση (συνήθης πρακτική για να ελέγχουν τους Έλληνες προεστούς) και πέθανε εκεί, αφήνοντας τέσσερεις γιους, τον Σταματέλο, τον Αντώνη, τον Γεώργιο και τον Κωνσταντίνο. Τα τεκνά του αναγκάστηκαν και αυτά να εγκαταλείψουν και εγκαταστάθηκαν ο Σταματέλος στο Άργος, ο Γεώργιος στην Τρίπολη και οι άλλοι δύο στη Μεσσηνία.


Ο Σταματέλος ήταν ο πρωτότοκος και  ο επιφανέστερος της οικογένειας. Κατόρθωσε με την βοήθεια του Κωνσταντινοπολίτη Παπαρρηγόπουλου, πατέρα του Ιστορικού, να λάβει Τούρκικο βεράτιον και κατέχοντας τη θέση του διερμηνέα καθώς μιλούσε άπταιστα τουρκικά και ιταλικά να μην έχει φορολογικές υποχρεώσεις απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Προχώρησε στην αγορά μεγάλης εκτάσεως στο Σοφικό της Κορινθίας, όπου φρόντισε για την εγκατάσταση των μη εχόντων περιουσία συμπατριωτών του Κοτιζιανέων. Σημειώνουμε ότι η κώμη της Κοτίτζας καταστράφηκε από τους Τούρκους το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα ως αντίποινα για τη συμμέτοχη και τη χρηματοδότηση των πλουσίων κατοίκων του χωριού στα γεγονότα της επανάσταση 1769-1774 του Ορλώφ.[ii]


Ο Σταματέλος Αντωνόπουλος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον μητροπολίτη Γρηγόριο Καλαμαρά  το 1819. Ο Σταματέλος Αντωνόπουλος τη νύχτα της 23ης προς την 24η Μαρτίου 1821 φυγάδευσε την οικογένειά του με δικούς του ανθρώπους (περίπου 30 άτομα αφού τους προμήθευσε με τροφές, ζώα και όπλα ) στο Σοφικό της Κορινθίας, όπου είχε μεγάλη περιουσία όπως προαναφέραμε αλλά και  ιδιόκτητο πύργο.
Το Σοφικό κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας αναπτύχτηκε πολύ, ήταν ένα από τα μεγαλύτερα χωριά (κεφαλοχώρι) αποτελούσε σχεδόν επαρχία και ήταν διοικητικό-στρατιωτικό-οικονομικό κέντρο τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης (Έδρα του Εκτελεστικού κλπ). Υπολογιζόταν ότι είχε προεπαναστατικά 4000 έως 5000 κατοίκους ενώ σημειωτέον υπήρχαν έξι ιερείς. Από τα γεγονότα και την βιβλιογραφία  τεκμαίρεται ότι η περιοχή του Σοφικού  εκείνη τη περίοδο αποτελούσε ίσως λογω της γεωγραφικής του θέσης ένα ασφαλές σημείο από πιθανή επιδρομή των Τούρκων καθώς στη πλειονότητα τους είχαν εγκλειστεί μαζί με τις οικογένειες τους στα φρούρια.

Ο πύργος στο Σοφικό είχε αγοραστεί στις 20 Μαρτίου 1797 σύμφωνα με το  έγγραφο αγοραπωλησίας που σώθηκε από τον εγγονό του και το οποίο φέρει  την παραπάνω ημερομηνία.

Το έγγραφο το οποίο φέρει αποσιωπητικά όπου δεν ήταν δυνατή η ανάγνωση  αναφέρει συγκεκριμένα[iii]:

«1797, Μαρτίου 20, Σοφικιό.
«Τη σήμερον φανερώνομεν και ομολογώ εγώ ο Μιχάλης του γέρο Κυράκο, όπως την σήμερον, με καλή  βουλή μας, το επουλήσαμε  το τόπο οπου είχαμε εις τον πύργο κοντά του κυρ Σταματέλο Αντωνόπουλο και ελάβαμε δια το τόπο γρόσια δέκα έξη  και μισό……….τα οποια άσπρα τα έλαβα και επλέρωσα το πάκιο (;) που είχα εις το τευτέρι μου…………. Και φανερώνουμε τους συστελαστάδες: Ανατολικά ο Παππά Σταύρος……φυσικά, ο πύργος ο δικός του, το ένα μέρος , το σπίτι του κυρ Ανάσταση, το άλλο μέρος, το μερτικό του Θανάση του εξαδέλφου μου, το όποιο το επουλήσαμε δια τελείαν πούλησι, να τα κάμη ως θέλη και βούλεται αυτός και οι κληρονόμοι του άπαντος αιώναν (εις αιώναν το άπαντα), και εμείς να αποξενωνόμαστε. Και ούτως εδόσαμε τον παρόν…….   Μαρτυρώ και οι αυτοί  μάρτυρες να ήνε βεκίλιδες μου, να μου δώσουν το χοτζέτι  της ιεράς κρίσεως. Και ούτως βεβαιώνομε.
  
Μιχάλης του γέρο Κυράκο. Έλαβα και βεβαιώνομε.
νικόλα μοίρας, μαρτυρώ
Βασίλη Σταύρο ,παρών, μαρτυρώ.
Κυριάκος Μαρτζέλλος έγραψα και μαρτυρώ».


Έτσι ο Σταματέλος Αντωνόπουλος αφού εξασφάλισε την οικογένεια του στο Σοφικό περιήλθε μαζί με άλλους οπλοφόρους σε  χωριά της Αργολίδας, ξεσηκώνοντας τους κατοίκους για την πολιορκία του Ναυπλίου, όπου είχαν εγκλεισθεί οι Τούρκοι για ασφάλεια. Χαρακτηριστική είναι η μνεία του  Φωτάκου στα Απομνημονεύματα του: «πρώτος όστις εσύστησε την καγκελαρίαν του Άργους ήτο ο Σταματέλος Αντωνόπουλος, ο οποίος μετά του Νικολάου Σπηλιωτοπούλου και Αθανασίου Καϋμένου ή Ασημακοπούλου εκίνησαν την επανάστασιν και, ενωθέντες μετά των Αργείων και των Ολυμποχωριτών, εσχημάτισαν σώματα στρατιωτών διά την πολιορκίαν του Ναυπλίου».[iv]


Ο Σταματέλος Αντωνόπουλος ήταν γνήσιος πατριώτης και  υπηρέτησε την ελληνική επανάσταση στρατιωτικά και πολιτικά. Έλαβε επίσης μέρος και στην πολιορκία του Ακροκορίνθου. Το 1824 διορίστηκε έπαρχος Ναυπλίου και το 1826 πρόεδρος του προσωρινού Εγκληματικού Δικαστηρίου στο Ναύπλιο, το οποίο εκδίκαζε ποινικά αδικήματα. Ήταν πληρεξούσιος Άργους στην Γ΄ εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. Τέλος, ήταν μέλος του Πρωτοκλήτου Δικαστηρίου στο Άργος (1829), το οποίο είχε ιδρύσει ο Ι. Καποδίστριας.[i]
Ο Αντωνόπουλος είχε παντρευτεί την Ελένη Αναστασίου Ιατρού. Απέκτησε πέντε γιους (Γεώργιο, Κωνσταντίνο, Χρηστό, Σωτήριο, Αναστάσιο)  και τρεις κόρες (Ειρήνη Μαρία, Ελισάβετ). Πέθανε στο Ναύπλιο το 1839 σε ηλικία 80 ετών.


[iii] Σταματέλος Σπηλ. Αντωνόπουλος: βιογραφούμενος υπό του εγγονού αυτού Σταματίου Αναστασίου Αντωνόπουλου  Τύποις "Αυγής Αθηνών" Θ. Ν. Αποστολοπούλου, Εν Αθήναις 1918

[iv] Φωτίου Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου, Πρώτου Υπασπιστού του Θ. Κολοκοτρώνη. «Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως», Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Π. Δ. Σακελλαρίου 1858.
[i] Με πληροφορίες από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη και τον ιστοτοπο www.lagonikos.gr


 *ο κ. Αναστάσιος Λυμπερίου είναι Οικονομολόγος-Κοινωνιολόγος, Λογιστής-Φοροτεχνικός Α’ Τάξης. Μέλος της Συνέλευσης των Αντιπροσώπων του Οικονομικού Επιμελητήριου Ελλάδας
tasoslimp@yahoo.gr

Αναρτήθηκε από στις